نشست واکاوی پیمان جهانی دیجیتال برگزار شد

به گزارش خبرنگار مهر، نشست بررسی «دستور کار حکمرانی جهانی دیجیتال در سازمان ملل متحد؛ واکاوی پیمان جهانی دیجیتال» عصر امروز با همکاری آزمایشگاه داده و حکمرانی، خانه اندیشه‌ورزان و دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.

هادی شاه‌حسینی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت در ابتدای این رویداد بیان کرد: پیمان جهانی دیجیتال بخشی از پیمان آینده است. پیمان آینده از سال ۲۰۱۸ در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شد و دبیرکل سازمان ملل پیگیری آن را بر عهده گرفت. این پیمان دو ماه پیش تصویب شد. پیمان جهانی دیجیتال (GDC) یکی از نکات مهم این معاهده بود که به تصویب رسید.

وی تأکید کرد که در دنیای فناوری، همواره با دانش‌های جدیدی روبه‌رو هستیم و باید برای چالش‌های ناشی از آن آمادگی داشته باشیم. چالش‌های جدی از زمان ظهور اینترنت در دهه ۱۹۸۰ پدیدار شد و جهان تصمیم گرفت برای مواجهه با این چالش‌ها راه‌حلی بیابد. بررسی این چالش‌ها در سازمان ملل متحد، منجر به شکل‌گیری دو صنعت شد. در حالی که بیشتر تحولات فناوری به دست دولت‌ها انجام می‌شد، اینترنت در شرایطی رشد کرد که بخش خصوصی نقش عمده‌ای در توسعه آن داشت. این تفاوت منجر به بحث درباره جایگاه دولت و بخش خصوصی شد و در نهایت مدل چند ذینفعی به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی در توسعه این صنعت مطرح شد.

شاه‌حسینی افزود: ما در آستانه بیستمین سالگرد اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) هستیم. در حال حاضر پیمان جهانی دیجیتال (GDC) تصویب شده و قرار است ساختارهایی برای بررسی و اجرای آن تنظیم شوند.

زهرا ارشادی، سفیر و معاون نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در این نشست چگونگی تصویب این سند و تاریخچه سند GDC را این‌گونه تشریح کرد: همان‌طور که اطلاع دارید، به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد تأسیس سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۰، در یک قطعنامه ۷۵ بندی از دبیر کل خواسته شد که گزارشی درباره اقداماتی که کشورهای مختلف باید انجام دهند تا به‌عنوان دستور کار مشترک شناخته شود، ارائه کند. در سال ۲۰۲۱، دبیر کل این گزارش را ارائه داد. در این گزارش، مباحث دستوری چندانی مطرح نبود؛ بلکه بیشتر بر این نکته تأکید شده بود که کشورها نظرات خود را درباره عناوین موردنظر اعلام کنند.

وی افزود: این تعهدنامه شامل ۱۲ بند بود که بند هفتم آن به پوشش و قوانین عرصه دیجیتال اختصاص داشت و به روند پیمان معاهدات جهانی دیجیتال اشاره می‌کرد. در این میان، نیم‌نگاهی به نظرات کشورهای مختلف نیز وجود داشت، چراکه سازمان ملل در زمان تنظیم این سند تمایل داشت که سندی جامع تدوین شود. فرایند کنوانسیون آغاز شد و با گروه مثبت ۷۷، که شامل کشورهای درحال‌توسعه ازجمله ایران بود، پیش رفت.

ارشادی اظهار کرد: پس از آن، سازمان ملل ۱۱ سند را تدوین کرد اما بسیاری از کشورها با اجرای آن مخالفت کردند، چراکه این اسناد با حکمرانی و منافع ملی کشورها هم‌خوانی نداشتند. در نتیجه، دبیر کل اسناد را به سه مورد تقلیل داد که یکی از آن‌ها «پیمان آینده» بود. این سند به تصویب رسید و در اجلاسی که با حضور رئیس‌جمهور کشورمان، آقای پزشکیان، برگزار شد، درباره آن تبادل نظر صورت گرفت. یکی از ضمایم این سند نیز به پیمان دیجیتال اختصاص داشت.

سفیر و معاون نمایندگی ایران در سازمان ملل گفت درباره جدیت سازمان ملل در این موضوع گفت: این یک موضوع بسیار مهم است و با سرعت بالایی در حال پیشروی است. نظرات گروه ۷۷ ارزشمند بود و ایران نیز یکی از کشورهای مطرح در این زمینه محسوب می‌شد. بیشتر موضوعات مطرح‌شده جنبه ارزشی داشتند و نکته مهم برای ما این بود که حکمرانی دیجیتال بر عهده سازمان ملل باشد.

وی افزود: چین، روسیه و آمریکا نباید نقش انحصاری در این حکمرانی داشته باشند، بلکه باید مدل چند ذینفعی به گونه‌ای باشد که تصمیم‌گیری‌ها در اختیار کشورها و دولت‌ها قرار گیرد. البته این به معنای مخالفت ما با تشکیل انجمن‌های تخصصی نیست اما تأکید داریم که حکمرانی کلان در حوزه دیجیتال باید در دست دولت‌ها باشد.

ارشادی همچنین اشاره کرد: برخلاف کشورهای اروپایی، ما موافق پررنگ کردن یک شاخص خاص از موضوعات حقوق بشری نیستیم. هر جا که سازمان ملل متحد حضور داشته باشد ما می‌توانیم اهداف خود را دنبال کنیم، زیرا با ایجاد ائتلاف‌های بین‌المللی قادر خواهیم بود به نتایج مطلوب برسیم.

وی اظهار کرد: ما مخالف حضور چند ذینفعان نبوده ایم آنچه باعث مخالفت است این است که در چه سطحی از حضور ذینفعان استفاده شود ما قائل هستیم که دانشگاهها و اندیشکده ها به دولت ها در این مسیر کمک کنند. هر سند بین المللی وقتی تصویب می شود نقاط مثبتی از نظر یک کشور و نکات منفی از نظر کشور دیگر دارد مهم این است که ما بتوانیم از نکات مثبت برای کشور خودمان نهایت استفاده را بکنیم.

سفیر و معاون نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد با اشاره به ایجاد آژانس بین المللی هوش مصنوعی گفت: موضوع این آژانس در ایران خیلی جدی گرفته شده، سازمان در این زمینه ترجیح داد پنل علمی مستقل چند جانبه ای ایجاد شود. امریکا نفوذی زیادی در سازمان ملل دارد اما این به این معنا نیست که ما کنار بشینیم، ما تلاش میکنیم از ظرفیت داخل استفاده کنیم و هر چه نزدیکی بین ما و شما بیشتر باشد، راحت تر می توانیم در جلسات عنوان کنیم و بر اساس منافع ملی پیش برویم.

بهزاد احمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه مطالعات جهانی و بین‌الملل نیز در این زمینه تصریح کرد: کشور ما در بحث GDPR بیشتر روی ارزشهای فرهنگی تمرکز کرده است ولی این موضوع کافی نیست بلکه باید به مباحث اقتصادی آن هم اهمیت داده شود.

وی افزود: ما چون نبض در دستمان نبوده نتوانستیم به خوبی عمل کنیم و تنها توانستیم مواضع خود را مطرح کنیم ولی در مقیاس کلی به خوبی و درستی عمل نکردیم.

حسین میرزا پور، بنیانگذار آزمایشگاه داده و حکمرانی نیز بیان کرد: صحنه‌ عملکرد جهانی با این سند تغییر نخواهد کرد، زیرا این موضوع نیازمند یک چارچوب و ساختار مشخص برای شناخت و رسیدن به اتفاق نظر است. باید تعیین کنیم که هدف ما از حضور در مجامع بین‌المللی چیست. آیا برای کسب موفقیت آمده‌ایم یا خیر؟ ایران نباید انتظار داشته باشد که سازمان‌های مهم دیگر در این زمینه نقش تنظیم‌گری ایفا کنند. سازمان ملل متحد، هرچند موفقیت چشم‌گیری نداشته اما سیاست‌های اتخاذشده در این خصوص را باید پذیرفت.

بهزاد احمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز اظهار کرد: همه ذینفعان اکوسیستم و دولت و حاکمیت باید رشد کند. ما یک کشور قدرت تمدنی هستیم تاریخ ما رو به جلو بوده عناصر قدرت وجود در این کشور وجود داشته پس باید بخواهیم خود را عنصر فعالی در عرصه بین الملل بدانیم، ما باید مشارکت داشته باشیم. این موضوع هنوز در ابتدای کار است برای همین کوچکترین اقدام ما هم موثر است.

وی افزود: دانشگاهها و نخبگان ما و بخش خصوص و فنی باید در این پروسه حضور داشته باشند، وزارت خارجه از پس این مأموریت بر نمی آیند چراکه این تحول دیجیتال جدی است.

احمدی گفت: ما باید نگاهمان را جدی تر کنیم، فضا را باز کنیم و از بخش های مختلف دانشگاهی و اندیشکده ای استفاده کنیم.

وی همچنین افزود: علم بین رشته ای شده و زمانه این رشته ها است، این رشته ها بیشتر می درخشند ما هم باید خلاءهای خودمان را در این زمینه پر کنیم.