آشنایی با «مکران» پایتخت جدید ایران / تکلیف بومی‌های منطقه چه می‌شود؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دانشجو، سواحل مکران در حاشیه دریای عمان واقع شده‌، با اینکه این سواحل بیشتر با نام سیستان و بلوچستان شناخته شده اما بخش قابل توجهی از آن هم در استان هرمزگان و شامل شهرستان‌های میناب، جاسک و سیریک واقع شده، اما گویی معمولا در توجه مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد.

توسعه سواحل مکران و جای خالی هرمزگانی‌ها و مردم بومی

در سال‌های اخیر توسعه اقتصاد دریامحور و سواحل مکران توسط مسئولین مختلف و حتی رهبری بارها مورد تاکید قرار گرفته و در برنامه ششم و هفتم به آن اشاره شده، باتوجه به اتصال و ارتباط این سواحل به اقیانوس و موقعیت استراتژیکی این سواحل، توسعه آن امری حیاتی و راهبردی بوده و می‌تواند به جهش قابل توجه در جنوب شرق کشور منجر شود؛ البته اگر تاکیدات رهبری را در دهه اخیر مورد بررسی قرار دهیم به اهمیت فرهنگ‌سازی و حفظ هویت بومی منطقه و درواقع توجه به مردم را مشاهده می‌کنیم. 

مردم منطقه در طرح توسعه مکران مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند

مهدی حیدری، فعال مطالبه‌گر شهرستان سیریک با انتقاد از عدم توجه به بومیان و نخبگان منطقه گفت: شاهد این هستیم که مسئولان در پایتخت بدون اینکه تصوری از منطقه و شرایط آن را داشته باشند، حرف از توسعه می‌زنند؛ البته در دولت شهید رئیسی برای نخستین بار حرف‌های ما شنیده شد.

وی ادامه داد: بارها در اندیشکده‌های مختلف همایش و کنفرانس برگزار می‌کنند اما آیا کسی این سوال را مطرح کرده که سهم مردم و نخبگان سیریک، میناب و جاسک در این برنامه‌ها چیست و مردم کجای این ماجرای توسعه قرار دارند؟

این فعال مطالبه‌گر حوزه شرق استان هرمزگان تاکید کرد: آیا فعالین اقتصادی، تعاونی‌ها و گروه‌های مردمی از پیش نیازها و زیرساخت‌هایی که برای توسعه مکران ضروری‌ست اطلاع دارند؛ به نطر می‌رسد وضعیت به گونه‌ای‌ست که می‌توان گفت شاهد توسعه منطقه راهبردی مکران منهای مردم هستیم.

به گفته وی، در اسناد بالادستی و ابلاغ‌ها مسائل مهم و جزئیات مطرح شده اما گره‌گشایی از مشکلات مردم و نقش مردم بومی در پیشرفت و توسعه مکران فراموش شده است. 

تردد بی‌امان کامیون‌ها و مسیر غیرایمن سهم مینابی‌ها از توسعه مکران

وی تردد بی‌امان کامیون‌ها در مسیر میناب به جاسک را از مواردی برشمرد که درپی توسعه ایجاد شده و یادآور شد: در اینجا سهم مردم مسیر ناامن، ترافیک و تصادف است، گویی درسایه توسعه و ایجاد زیرساخت‌ها در کوه مبارک برای شرکت‌های نفتی زیرساخت های مهم از جمله راه در حاشیه قرار گرفته و مردم از آن بی‌نصیب هستند؛ حتی برای اشتغال هم بیشتر از کارکنان و مهندسین غیربومی استفاده می‌شود.

حیدری ایجاد یک سازمان مستقل با اختیارات ویژه را یکی از راهکارهای توسعه مکران دانست و گفت: متاسفانه توسعه سواحل مکران متولیان زیادی در درون دولت دارد و این امکان عملکرد مناسب را از نهادهای متولی گرفته است. 

زیرساخت‌های توسعه مکران محقق نشده است

سجاد جلالی، رئیس شورای شهرستان میناب اظهار کرد: مکران از سه کانون اصلی شامل چابهار، میناب و جاسک و دو کانون فرعی شامل سیریک و کنارک شکل گرفته است.

وی ادامه داد: برای هرکانون اصلی چند هدف تعریف شده که توسعه بخش کشاورزی، آبزی‌پروری، کشاورزی نوین، بسته‌بندی کشاورزی پیشرفته ازجمله آن‌هاست و برای توسعه هم به سه موضوع راه، انرژی و بهداشت و درمان مورد تاکید قرار گرفته است.

این مسئول با اشاره به اینکه در میناب و حتی جاسک برای رسیدن به این اهداف به خوبی عمل نشده و موضوع مهم راه پیشرفت چندانی ندارد، عنوان کرد: باتوجه به اینکه شاهد فعال بودن دبیرخانه شورای سواحل مکران هستیم ولی جای خالی سازمانی مستقل برای این طرح توسعه خالی‌ است.

جلالی افزود: اعتبارهای واریزی در تملک استانداری‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان قرار می‌گیرد و از آنجا باید به طرح‌ها تخصیص پیدا کند.

وی ادامه داد: به دلیل فقدان نظارت کافی مشخص نمی‌شود که اعتبارات تخصیص یافته به چه شکلی و برای چه طرح‌هایی در کانون‌ها هزینه می‌شود.

سواحل مکران منحصر در چابهار نیست

عباس جمالدینی، رئیس شورای استان هرمزگان هم در نشست اعضای شورای استان با استاندارهرمزگان با اشاره به جایگاه اقتصاد دریامحور در برنامه هفتم و تاکیدات دولت و رهبری گفت: به صورت میدانی احساس نمی‌شود که اتفاق خاصی در این حوزه رخ داده باشد، نباید سواحل مکران فقط به نام چابهار شناخته شود و باید در این حوزه شاهد برقراری عدالت باشیم.

آیا مردم توسعه مکران مردم را زیر چرخ دنده توسعه له می‌کند

محمد شریفی، رئیس شورای سیاست‌گذاری ستاد پزشکیان در جاسک و از معتمدین منطقه مکران در نشست اعضای ستاد‌های چندگانه دکتر پزشکیان در استان هرمزگان استاندار با گلایه از عدم آشنایی تصمیم‌سازان با منطقه مکران و عدم حضور میدانی آن‌ها گفت: در برخی موارد شاهد این هستیم که این افراد حتی نام منطقه را هم درست تلفظ نمی‌کنند.

وی ادامه داد: درباره توسعه دریامحور دهه‌ها جلد کتاب نوشته شده اما هنوز نهادی که نظارت مستقیم و با آگاهی و اطلاع از شرایط و موقعیت داشته باشد نداریم و نتیجه آن این می‌شود که شاهد اجرای پروژه‌های بزرگ هستیم.

این فعال اجتماعی با تاکید بر اینکه ما مخالف توسعه و صنعت نفت و صادرات نیستیم، تصریح کرد: جای پیمانکاران و نیروی کار بومی کجای این طرح‌ها است، شرایطی رقم خورده که از دید مردم توسعه سواحل در نهایت فرهنگ و مردم بومی را زیر چرخ دنده توسعه له می‌کند؛ اگر این نگاه تغییر نکند توسعه‌ای که مدنظر وهبری‌ است رقم نخواهد خورد.

مکران یکی از گزینه‌های انتقال پایتخت

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور هم در نشست شورای عالی روابط خارجی با اشاره به اهمیت اقتصاد دریامحور و توسعه سواحل مکران، استفاده از تجربه کشورهای با عملکرد موفق در توسعه سواحل و همچنین استفاده از مشاوران داخلی و خارجی را ضروری دانست.

وی ادامه داد: با توسعه مکران می‌توان انتقال جمعیت به نیمه شرقی کشور را شاهد بود، حتی درصورت جمع‌بندی نهایی درباره انتقال پایتخت مکران می‌تواند یکی از گزینه‌های جدی ما باشد.

انتقال پایتخت به مکران

فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت(۱۸ دی ۱۴۰۳) در نشست خبری خود، با تبریک آغاز ایام و اعیاد ماه رجب، روز پدر و سال نو مسیحی درباره انتقال پایتخت، گفت: موضوع انتقال پایتخت موضوع جدیدی نیست بلکه بیش از سه دهه است که راجع به انتقال پایتخت صحبت می‌شود. ظرفیت‌های زیستی هر منطقه نشان میدهد که چقدر می شود روی این منطقه برای گسترش فعالیت‌ها تمرکز کرد. به هر حال استان تهران به جهت افزایش جمعیت، نگرانی هایی  از منظر ظرفیت های زیستی مثل آب دارد و سالهاست شما بیلبورد تهران شهر حساس به آب را دیده اید.

وی درباره مطرح شدن انتقال پایتخت به مکران ادامه داد: دو شورا هم تشکیل شده است. یک شورا که مشکلات پایتخت را بررسی می کند و شورایی هم درباره اقتصاد دریامحور کار می‌کند. البته به ظرفیت‌هایی در منطقه مکران نیاز هست به همین جهت ما از همین جا اعلام می‌کنیم که از همه دانشگاهیان، نخبگان و خبرگان اعم از نیروهای مهندسی یا جامعه شناسی یا اقتصاددانان کمک می گیریم. فعلا در واقع داریم درباره  این مساله کار می‌کنیم تا  بتوانیم موضوع را به سمتی ببریم که بهترین اثربخشی را داشته باشه اما موضوع انقدر فوری نیست.

شفاف‌سازی درباره اقدامات انجام شده ضرورت دارد

باتوجه به اینکه توسعه مکران به تحولی اساسی منجر خواهد شد، در اینکه باید رقم بخورد اما و اگری وجود ندارد؛ موضوع اصلی برنامه‌ریزی دقیق با درنظر داشتن شرایط منطقه است.

تصمیم‌سازان باید از نظر مردم بومی و نخبگان منطقه مکران برای تصمیم‌ها و برنامه‌های خود استفاده کنند تا طرح‌ها در عمل و بلند مدت هم به موفقیت برسد و چالش‌ها به حداقل کاهش پیدا کند.

دبیرخانه سواحل مکران وظایفی را به عهده دارد که تاکنون به این موضوع آنطور که باید پرداخته نشده و نارضایتی‌هایی را به همراه داشته است.

همچنین استقرار دبیرخانه توسعه سواحل مکران در میناب یکی دیگر از مواردی‌ست که ضرورت دارد، با این امر منطقه و ظرفیت‌های آن به صورت میدانی پایش و احصاء خواهد شد، در کنار این امر شفاف‌سازی درباره اعتبارات تخصیص پیدا کرده و روند برنامه‌های اجرا شده بویژه در میناب و جاسک اهمیت اساسی دارد.

لازم است اقدامات صورت گرفته در راستای عملیاتی شدن برنامه‌های تعریف شده برای هر یک از کانون‌ها به طور دقیق و صریح اطلاع رسانی شود؛ راه، آب و انرژی هم از مواردی‌ست که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.