اسرائیل نباید برنده نهایی رویارویی ایران و امریکا باشد

محمد مهدی مظاهری، استاد دانشگاه در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده، به بررسی تمایل دولت دونالد ترامپ برای مذاکره با ایران و بیان چگونگی اقدام در این خصوص پرداخته است.

متن یادداشت به شرح زیر است:

در روزهای اخیر اخبار بسیاری در رابطه با ابراز تمایل دولت دونالد ترامپ برای مذاکره با ایران منتشر شده است؛ اخباری که نشان می‌دهد رئیس جمهور آمریکا دو گزینه مذاکره یا جنگ و نابودی مراکز هسته‌ای و حساس کشور را پیش روی مقامات کشورمان گذاشته است. با توجه به رویکرد دولت ترامپ در قبال رئیس جمهور اوکراین در کاخ سفید و صحنه‌های توهین و تحکم به زلنسکی توسط رئیس جمهور آمریکا و معاونش، عجیب نبود که پاسخ ایران به درخواست آمریکا برای مذاکره منفی باشد. مقامات کشورمان با لحاظ «اصل عزت» در سیاست خارجی، اعلام کرده‌اند که مذاکره با قلدری و از موضع بالا را نمی‌پذیرند و چنین چیزی را اساساً مذاکره نمی‌دانند.

تا قبل از انتشار تصاویر تأسف‌برانگیز تحقیر زلنسکی در کاخ سفید، شاید پاسخ فعلی ایران برای بسیاری قابل درک نبود، اما امروز به نظر می‌رسد دنیا هم درک بهتری از این قضیه پیدا کرده که ایران نمی‌خواهد در شرایطی که برای اوکراین ایجاد شد، قرار بگیرد و به رئیس جمهور آمریکا اجازه چنین یکه‌تازی‌هایی را بدهد. به ویژه که همچون موقعیت اوکراین، رئیس جمهور آمریکا معتقد است ایران نیز پس از جنگ غزه و لبنان، سقوط بشار اسد و ترور سران مقاومت تضعیف شده و مجبور است به هر شرایطی که آمریکا تعیین می‌کند، تن دهد. بر این اساس به نظر می‌رسد تا این مرحله رد کردن مذاکره از موضع نابرابر و آمرانه، سیاستی هوشمندانه بوده است.

با این وجود نکته‌ای که نباید از آن غفلت کرد، این است که رژیم اسرائیل یکی از اصلی‌ترین بازیگران منطقه است که از مخالفت ایران با مذاکره سود می‌برد؛ مقامات تندروی این رژیم خواهان حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران از طریق دیپلماسی نیستند و در ماه‌های اخیر نیز تمام تلاش خود را برای متقاعد کردن دولت ترامپ به حمله مشترک به ایران انجام داده‌اند. بنابراین بسیار ضروری است که ضمن تن ندادن به مذاکرات تحت فشار و ارعاب، شرایط را به گونه‌ای مدیریت کنیم که رژیم اسرائیل برنده نهایی آن نباشد، کشور را به ورطه جنگ نکشاند و زیرساخت‌های اساسی هسته‌ای و نظامی را که سال‌ها برای تهیه و تدارک آن‌ها وقت و هزینه کرده‌ایم را نابود نکند.

برای تحقق این هدف دستگاه سیاست خارجی کشور باید این نکته را مد نظر داشته باشد که در سیاست خارجی به جز اصل اساسی «عزت»، اصول «حکمت و مصلحت» نیز باید مد نظر قرار بگیرند؛ طبق اصل حکمت، رفتار و گفتار خردمندانه، اندیشیده‌شده و محاسبه‌شده باید مورد استفاده قرار بگیرد و از تصمیمات و اقدامات دفعی و بدون حساب پرهیز شود؛ بر این اساس لازم است در مقطع حساس کنونی موضع‌گیری در رابطه با مذاکره و پرونده هسته‌ای کشور تنها به افراد متخصص و نخبه در وزارت خارجه سپرده شود و گروه‌ها و افراد مختلفی که در عرصه داخلی به نحوی دارای تریبون هستند، از طرح نظرات غیر اصولی با مصرف داخلی، که می‌تواند تبعات جدی بین المللی برای کشور داشته باشد، پرهیز کنند.

همچنین مقامات وزارت خارجه نیز باید به طور شفاف و مشخص اعلام کنند که جمهوری اسلامی ایران نه با اصل مذاکره، بلکه با «مذاکره نابرابر» مخالف است و از این طریق مشروعیت و مقبولیت بین‌المللی واکنش ایران را بالا ببرند و حامیانی را برای موضع خود پیدا کنند؛ کما اینکه موضع دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل مبنی بر اینکه «مذاکره برای دست‌یابی به هدف رفع نگرانی از احتمال نظامی‌شدن برنامه هسته‌ای ایران قابل بررسی است؛ اما برای برچیدن برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران خیر»، در همین راستا قابل تفسیر و ارزیابی است. بر این اساس لازم است ایران گفت‌وگوها و رایزنی‌های مختلف و مداومی با کشورهای منطقه و همچنین قدرت‌های اروپایی داشته باشد و اطمینان حاصل کند که روزنه‌های دیپلماتیک برای رفع چالش‌های کشور به طور کلی بسته نشوند.

از سوی دیگر بر اساس اصل مصلحت، دستگاه سیاست خارجی کشور و تصمیم‌گیران باید انعطاف‌پذیری لازم برای حل معضلاتی که به طور مزمن دامن‌گیر کشور شده‌اند را داشته باشند و به گونه‌ای حکیمانه بار تحریم‌ها را از روی دوش ملت ایران بردارند. انکار مشکلات موجود و سکوت در برابر آن‌ها به بهانه ناامید نکردن مردم دیگر گرهی از معضلات کشور را باز نمی‌کند. بر کسی پوشیده نیست که متأثر از اختلاف ایران با قدرت‌های جهانی، وضعیت اقتصاد ایران در سال‌های اخیر بسیار نابسامان بوده است؛ تحریم‌های بین‌المللی و نوسانات نرخ ارز زندگی روزمره را برای اقشار مختلف مردم دشوار ساخته و لزوم دور زدن تحریم‌ها با خود آفاتی همچون عدم شفافیت، فساد و ناکارآمدی را به بار آورده است. ضمن اینکه در اوج فشارهای اقتصادی که بر جامعه وارد می‌شود، ارز حاصل از صادرات کشور در حساب‌های بانکی کشورهای طرف معامله با ایران بلوکه گردیده و هیچ یک از دولت‌های گذشته نیز توفیقی در آزاد‌سازی آن‌ها نداشته‌اند.

بر این اساس مصلحت حکم می‌کند که در عرصه سیاست خارجی انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهیم، فضای ملتهبی که پیرامون سیاست‌ها و برنامه‌های ایران در عرصه منطقه‌ای و جهانی شکل گرفته را آرام سازیم و کشور را از صخره سخت تحریم‌ها عبور دهیم. این امر یکی از وعده‌های رئیس جمهور محترم بود و طبق گفته مولای متقیان، «وفای به عهد از نشانه‌های افراد متدین است».

انتهای پیام