امروز جنگ اصلی با دشمن در فضای رسانه‌ای است

یکی از محورهای مهم فرمایش رهبر معظم انقلاب در دیدار هزاران نفر از مردم آذربایجان شرقی بر تحرکات و تهدیدات نرم‌افزاری دشمن برای دستکاری افکار عمومی و ایجاد اختلاف و تردید بود. در این راستا ایشان راهکار بی‌اثر کردن این تهدیدات را به میدان آمدن همه رسانه‌ها، صاحبان اندیشه و بیان و قلم، اصحاب هنر و دانش و آموزش و آحاد جوانان فعال در فضای مجازی با همه توان، معرفی کردند .

در همین رابطه لیلا وصالی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با ایکنا درباره تأکیدات چندباره مقام معظم رهبری به تهدیدات نرم‌افزاری و جنگ روانی دشمن، گفت: جنگ شناختی امروز یکی از ابعاد مهم جنگ ترکیبی محسوب می‌شود و از این جهت حائز اهمیت است که اگر دشمنی بخواهد از طریق جنگ سخت از مرزهای خاکی، آبی یا هوایی وارد کشوری شود، تمامی مردم آن کشور دست به دست هم می‌دهند تا دشمن را از خاک خود بیرون کنند. در واقع تهدیدات به حدی علنی و قابل لمس برای مردم است که قادر به مقابله با آن هستند.

بیشتر بخوانید: 

مدیرعامل انجمن سواد رسانه‌ای ایران اظهار کرد: در مقابل زمانی که تهدیدات تبدیل به تهدیدات فکری می‌شود آن هنگام است که ردپا و نفوذ دشمن را اینگونه نمی‌بینیم. غالبا نوع عملکرد رسانه‌ها به گونه‌ای است که تصور می‌کنیم آنچه که از موضوعی فهمیدیم برداشت شخصی ماست و هیچ گاه متوجه نمی‌شویم این رسانه چه جایگاهی در شکل‌گیری این نوع تفکر در ما داشته است.

دشمن مردم را نسبت به ارکان حکومت بدبین می کند

وی افزود: غالبا دشمن با بدبین کردن مردم به ارکان حکومت و خدمتگزاران، باعث می‌شود ضمن اینکه اعتماد خود را نسبت به مسئولان از دست دهیم مثل یک بی‌پناه رها شده دنبال سرپناه دیگری برای تکیه کردن باشیم. اینجاست که دشمن خود را به عنوان تکیه‌گاه ایمن به مردم معرفی می‌کند.

مدیر مسئول رسانه تحلیلی دانشگاه علامه‌طباطبایی اظهار کرد: بنابراین کارکرد اصلی رسانه‌های دشمن این است که خود را مأمن، نجات دهنده، حامی و پشتیبان به مردم معرفی کنند و خود را تکیه‌گاه ایمن به تصویر بکشند و تکیه‌گاه قبلی مردم، مسئولین کشور و سایر تکیه‌گاه‌هایی که در کشور وجود دارد را از مردم بگیرد و محیطی را که مردم در آن زندگی می‌کنند، ناامن نشان دهد. 

وصالی عنوان کرد: این عملکرد دشمن در عین ایجاد تزلزل روانی بر افکار عمومی بر مردم باعث اعتماد مردم نسبت به گفتار دشمن خواهد شد. نکته دیگر این است که براساس این اعتماد، دشمن قادر است تمام سیاست‌های خود را پیش ببرد و جایی که لازم است نفوذ کند و در جاهایی تغییرات فرهنگی ایجاد کند و حتی در جاهایی به واسطه تغییرات فکری و شناختی می‌تواند سیاست‌های عملیاتی خود را پیش ببرد. لذا خواهیم دید رسانه دشمن به واسطه اعتمادسازی برای مردم، اقدام به معرفی افراد خاص خود می‌کند. به عبارت دیگر دشمن، حالا که خود را به عنوان رسانه ایمن و مأمن مردم می‌داند به دنبال این می‌رود که این آدم‌هایی که می‌گویم، خوب هستند و آن آدم‌هایی که می‌گویم، بد هستند یا این افراد قابل اعتماد و افراد دیگر غیرقابل اعتماد هستند یعنی به نوعی رسانه‌های دشمن به یک جریان فکری تبدیل می‌شوند که خوب و بد، هنجار و ناهنجار و سبک زندگی برتر و پست‌تر را برای مردم مشخص و معین می‌کنند.

تغییر سرنوشت یک ملت با حرکت‌های رسانه‌ای

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تأکید بر اینکه تمام سؤال‌های اساسی که مردم بر اساس آنها برای حرکت‌های بعدی زندگی، تصمیم می‌گیرند را این رسانه دشمن تعیین می‌کند، گفت: تمام اینها نشان می‌دهد این حرکت‌های رسانه‌ای قادر هستند، سرنوشت یک ملت را تغییر دهند. آنچه به عنوان تغییرات فرهنگی، دینی و مذهبی، سیاسی و اقلیمی و زیست محیطی یک جامعه مطرح است و حتی نوع نگاه به خود، توقعات و نوع تفکرات حاکم بر یک کشور را رسانه دشمن با نفوذ بر افکار می‌تواند انجام دهد.

وصالی اضافه کرد: یکی از کارکردهای رسانه‌ها این است که آنها این کار را نه به شکل مستقیم و دستوری بلکه با تصویرسازی‌های متعدد از یک موضوع در ذهن مخاطب، ایجاد می‌کنند و باعث می‌شوند فرد چنین تصور کند که این یافته‌ها و برداشت خود من از موضوع است لذا به این نتیجه می رسد که این رسانه قابل اعتماد است. 

وی تأکید کرد: آنچه که باعث چنین نتیجه‌گیری می‌شود این است که رسانه‌ها تصویر متعددی از یک موضوع ایجاد می‌کنند به طوری که با همسو کردن شبکه‌های متعدد و رسانه‌های همگرا و همسو که از یک منبع مالی و فکری تغذیه می‌کنند با ایجاد جریان‌های موازی و همسو از یک موضوع مشخص که ممکن است در طول یک هفته در دستور کار آنها قرار گیرد بر آن تمرکز می کنند. حتی ممکن است برای آن موضوع در رسانه‌ها برنامه‌های بلندمدت، کوتاه مدت و میان مدت وجود داشته باشد و حتی برخی سیاست‌های کلی رسانه‌ها محسوب می‌شود که از آن منابع اقتصادی خود را تأمین می‌کنند. 

هزینه‌های کلان دشمن برای حرکت‌های رسانه‌ای

مدیرعامل انجمن سواد رسانه‌ای ایران با اشاره به هزینه‌های کلان برای اینگونه حرکت‌های رسانه‌ای از سوی دشمن، افزود: نهایت هدف‌گذاری دشمن این است که به مردم نشان دهد ما طرف شما هستیم تا مردم تصور کنند که رسانه همسو با خود را انتخاب می‌کنند که حرف آنها را می‌زند و اصلا متوجه نشوند چگونه کم کم همسو با این رسانه شدند.

وی با تأکید بر اینکه یکسری تصویرسازی‌ها براساس سیاست‌های کلی رسانه‌ها انجام می‌شود، ادامه داد: در این تصویرسازی‌ها جای دوست و دشمن، قاتل و مقتول را تغییر می‌دهند و پروژه‌های براندازی را به واسطه یکسری برنامه‌های خاص پیش می‌برند. این برنامه‌ها را با تصویرسازی‌های متعدد شامل خبرها، گزارش‌ها، برنامه‌های مفرح و موسیقی و سایر اینها پیش می‌برند. 

وصالی اظهار کرد: هنگامی که سیاستی به شکل کلان اتفاق می افتد صاحبان آن سیاست، رسانه را به صورت کامل و انحصاری در اختیار خود قرار می‌گیرند و این صرفا محدود به اخبار سیاسی نمی‌شود بلکه حتی میزگردهای اقتصادی، برنامه‌های ورزشی، طنز، موسیقی، تفریح و سرگرمی آن رسانه ها نیز حول محور اصلی آن سیاست گذاری برنامه‌ریزی می‌شود و قرار است آن سیاست‌ها را پیش ببرند.

ضعف رسانه‌ای؛ مشکل جدی کشور

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با برشمردن نقاط قوت و ضعف در داخل برای مقابله با تبلیغات رسانه‌ای دشمن در پاسخ به این سؤال که چه میزان مسئولان در عرصه عمل وارد نبرد تبلیغات روانی و جنگ نرم شدند، گفت: ضعف رسانه‌ای، مشکل جدی در میان مسئولان و رسانه‌های داخلی است. سواد رسانه‌ای صرفا شناخت ترفند‌های دشمن نیست بلکه استفاده درست و دقیق از رسانه‌ها در جهت پیشبرد اهداف کشور و اعتمادسازی در مخاطبان است. خیلی وقت‌ها امکان دارد محتواهایی که می‌سازیم در قالب خودگویی و خودخندی باشد. آنچه را که خود و همسویان و همفکران ما را راضی نگه می‌دارد ولی قادر به جذب مخاطب عام و افرادی که به دامن رسانه‌های دشمن کشیده شدند، نیست.

وی ادامه داد: گاهی تصور ما بر این است که سریال‌هایی بسازیم که در آن بی بند و باری بیشتری قابل مشاهده باشد و سریال‌های مشترک با سایر کشورها بسازیم که زنانشان می‌توانند حجاب نداشته باشند و از ترفندهایی استفاده می‌کنیم که بی‌بند و باری بیشتری در سریال‌ها نمایش دهیم با تصور اینکه می‌توان مخاطبان جذب شده به رسانه‌های خارجی را جذب کنیم، در حالی که این تصور کاملا اشتباه است. با این ترفند حتی مخاطبان رسانه داخلی خود را از دست می‌دهیم.

وصالی افزود: بنابراین لازم است نحوه کار رسانه دقیق را یاد بگیریم و چگونگی عمل کردن در فضای جدید رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی را به منظور اعتمادسازی مخاطب و تزریق احساس همزادپنداری در مخاطب را فرابگیریم. باید سیاست‌های کلی درباره موضوعات رسانه‌ها داشته باشیم. گاهی اوقات متمرکز شدن بر روی یک یا دو موضوع و نحوه مطرح کردن آنها الزاما از یک مسیر خاص عبور نمی‌کند. ما حتما می‌توانیم بدون اینکه اهداف خود را بلندبلند فریاد بزنیم و به چشم مخاطب بیاوریم با ایجاد تنوع فکری برای مخاطب در ساخته‌های خود، مخاطب را جذب کنیم. ساخت برنامه‌های جذاب مهارت افزا و برنامه‌های تفریحی خوب و حتی چیدمان اخبار و نحوه ارائه اخبار به مخاطبان براساس ذائقه آنها، از جمله راهکارهای افزایش و جذب مخاطبان است.

ضرورت توجه به روایت اول در رسانه

وی به ضرورت توجه به روایت اول در رسانه تأکید کرد و گفت: مصلحت اندیشی‌های نابه جا باعث این می شود که مخاطب ما زمانی که به دنبال واقعیت و حقیقت می‌گردد هنگامی که ببیند در رسانه ما خبری از آن ماجرا نیست به دامن رسانه‌های دشمن پناه ببرد و روایت آنها را از آن موضوع می‌پذیرد. اینجا لازم است حتی نحوه ارائه روایت اول را بلد باشیم. قرار نیست هنگامی که از واقعیت چیزی مطلع نیستیم درباره آن قطعی و کامل صحبت کنیم. می‌توانیم به راحتی بگوییم تا این لحظه برداشت‌ها و فهم ما از این موضوع این بوده و با مردم صادقانه صحبت کنیم که تا کنون این اتفاق افتاده و آنچه که برداشت می‌شود، این است و خبرنگار تحقیقی خود را فعال کنیم. خبرنگارانی که چشم، گوش و زبان مردم باشند و به دنبال چرایی موضوعات بروند، مثلا بحث اختلاس‌های اقتصادی یا موضوعات فرهنگی کشور را پیگیری کنند، آن هم نه از چشم مسئولان بلکه از زبان مردم تا گفت‌وگوهای واقعی مردمی را بیشتر داشته باشیم.

مدیرعامل انجمن سواد رسانه‌ای ایران با تأکید بر اینکه باید وارد زندگی مردم شویم تا آن حس ملموس بودن و حس یکی بودن را برای مردم فراهم کنیم، افزود: در سال‌های اخیر شاهد بودیم، مجریانی که با زبان راحت‌تر با مردم صحبت می‌کردند، طرفداران بیشتری داشتند و حتی برنامه‌هایی که تنوع مهارتی بیشتری داشتند، با استقبال بیشتر مردم مواجه شدند.

وی با اشاره به ضرورت تهیه و ساخت فیلم‌های مفرح برای مردمی که با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند، اظهار کرد: ما چه اندازه در زمینه ساخت سریال‌های مفرح و قابل اتکا سرمایه‌گذاری می‌کنیم؟! چیزی که هم فرهنگ ما را داشته باشد و هم حالت طنز فاخر داشته باشد! هنگامی که به تولیدات تلویزیونی خود نگاه می‌کنیم، می‌بینیم اکثرا مجبور هستیم تا سریال‌های تکراری را نگاه کنیم، چرا که تولیدات رسانه‌ای داخلی اینک نمی‌تواند برای ما امنیت فکری و خانوادگی و در عین حال مفرح بودن را فراهم کند.

جنگ رسانه صرفا تخریب دشمن نیست

وصالی با اشاره به وجود قرارگاه برای مقابله با جنگ نرم و تبلیغات روانی دشمن و اهمیت نحوه عملکرد آنها، اظهار کرد: توجه به نقش رسانه ها و جدی گرفتن آنها با وجود فعالیت این قرارگاه‌ها مهم است. سال‌هاست که مقام معظم رهبری تأکیدات فراوانی بر جدی گرفتن فضای رسانه‌ای دارند. امروز جنگ اصلی ما با دشمن، جنگ فضای رسانه‌ای است. جنگ رسانه‌ای صرفا به این معنا نیست که دشمن را تخریب کنیم و دشمن را به نمایش بکشیم و نقد کنیم و صرفا محدود به نمایش گذاشتن جنگ‌ها و توطئه های دشمن شویم بلکه بُعد اصلی جنگ رسانه‌ای تولید محتواهای فاخر برای مردم است. حتی اجازه دهیم در عرصه تولید محتواها کسانی که در این عرصه‌ها نبودند و فیلم و سریال اولی‌ها ورود کنند که شاید قوی‌تر عمل کنند. راه‌اندازی جشنواره‌های مردمی چون جشنواره مستند عمار در سال‌های اخیر توانسته موفق عمل کند. چه اشکالی دارد به سمت تولیدات فیلم کوتاه و مستند حرکت کنیم و حتی از کسانی که حامی ندارند اما فکر و ایده‌های خوب برای فیلم‌سازی و تولید محتوا دارند، حمایت کنیم چون ما نیازمند این هستیم که جامعه را به سمت امید و نشاط سوق دهیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با ابراز گلایه از تولیدات ارائه شده در جشنواره فیلم فجر امسال، گفت: متأسفانه در میان فیلم‌های ارائه شده در جشنواره، از آثاری که مردم را به سمت امید و نشاط سوق دهد، خبری نبود یا کمتر به آن پرداخته شده بود. متاسفانه سیاه نمایی‌های زیادی در جشنواره فیلم فجر امسال و به نمایش گذاشتن صحنه‌های خشنی را شاهد بودیم که اغراق در آن بود. هنگامی که از جشنواره فیلم فجر و حافظ به عنوان رویدادهای مهم سینمایی کشور نام می‌بریم، انتظار این است که در جریان رسانه کشور تأثیرگذار باشند و نشاط و  امیدی که جامعه به آن نیاز دارد را ببینم.

وصالی اظهار کرد: پس مهم است که نگاه مجدد به روند تولید سریال‌های نمایش خانگی و فیلم‌های سینمایی داشته باشیم که در دید عموم مردم کشور قرار می‌دهیم تا ببینیم چه اندازه این سؤال را کارگردانان، فیلم سازان و تهیه کنندگان از خود می‌پرسند که این فلیم من، مردم را به سمت نشاط، امید، زندگی و حرکت سوق می‌دهد و چه اندازه آنها را نامید می‌کند و در دامن دشمن رها می‌کند و چه میزان آنها را نسبت به گذشته خود دارای افتخار می‌کند و چه میزان آنها را نسبت به آینده دارای انگیزه می‌کند. ما به عنوان فیلم‌سازان و  تهیه‌کنندگان و کارگردانان چه رسالتی در سوق دادن مردم به امید و نشاط و آینده خوب داریم.

وی حفظ ارزش‌های فرهنگی و مذهبی کشور برای ساخت تولیدات رسانه‌ای و سینمایی را مهم دانست و گفت: باید نگاه کنیم به اینکه سرمایه‌گذاران فیلم‌ها چه کسانی هستند و چه توقعاتی از فیلم‌سازان و کارگردانان دارند اگر ما نتوانیم سرمایه‌گذاری درستی در این زمینه داشته باشیم تا جریان‌سازی رسانه‌ای بدست خود ما و دلسوزان در کشور قرار گیرد و فیلم‌سازی‌ها و سریال‌سازی‌های ما همسو با جهت‌گیری‌های دشمن قرار گیرد، جامعه از مسیر امید و نشاط خارج شده و بی‌اعتمادی به داخل و اعتماد به رسانه‌های خارجی را در مردم تقویت می‌کند.

وصالی در پاسخ به این سؤال که چرا در دنیای امروز ابزارهای جنگ نرم اثرگذارتر از جنگ سخت است به طوری که حتی می‌تواند بنیان‌های جامعه و یک نظام سیاسی را تضعیف کند و به مانند تحولات سوریه را رقم بزند، گفت: آنچه که امروز در بحث جنگ و علوم شناختی مطرح است این است که تمام رفتارهای ما از افکارمان سرچشمه می‌گیرد. برداشت‌های ما یا حس خوب و بد ما از آنچه به آن فکر می‌کنیم، ناشی خواهد شد.

ایجاد تحول فکری در جامعه با تقویت «من می‌توانم»

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ابراز کرد: مغز انسان علاوه بر حسی که نسبت به پیام‌هایی که از بیرون دریافت می‌کند، نسبت به برداشت‌های فکری، واکنش نشان می‌دهد. اثرات روانی که افکار ما در اثر دریافت پیام‌های محیطی و درونی دریافت می‌کند باعث می‌شود نسبت به آن واکنشی همسو نشان دهد. لذا امروز در دستور کار جنگ نرم و جنگ شناختی توجه به پیام‌ها به عنوان یک محرک مغزی برای ایجاد چگونگی واکنش‌های بدنی یا واکنش‌های رفتاری، وجود دارد. اینکه فکر کنیم صرفا ما در فشار کامل هستیم، قطعا اثرات ناامید کننده‌ای دارد.

وی با اشاره به اینکه پیشینه زندگی مردم جهان و وضعیت اقتصادی مردم ایران نشان داده که هیچ زمانی رفاه کامل وجود نداشته است، گفت: تمام کشورها ممکن است مثل کشور ما نقاط مرفه نشین، فقیرنشین و افرادی با سطح اقتصادی بالا، پایین و متوسط داشته باشد و معمولا افرادی که دارای سطح اقتصادی پایین هستند همواره در فشار بودند اما خیلی از اوقات نوع تحمل این فشارها و نگاه روبه آینده همراه با امید موجب شده که افراد وضعیت زندگی خود را تغییر دهند. تعداد افراد معتادی که خود را از زندگی با اعتیاد نجات داده تا به زندگی عادی بازگردند را ببینید. هنگامی که فرد معتاد فکرش را در اختیار خود می‌گیرد و به خود نهیب می‌زند و زمانی که با امید به آینده، انگیزه و حرکت پیدا می‌کند و به دیگر اعضای خانواده خود فکر می‌کند، این فرد متحول می‌شود و سعی می‌کند به زندگی بازگردد و روش‌های درست زندگی کردن را فرابگیرد و به سمت آن حرکت کند. حتی برخی از این افراد امروز کارآفرین شده و یا به عنوان فرد اثرگذار اقتصادی شناخته می‌شوند. 

وصالی با تأکید بر ایجاد تحول فکری در افراد با «من می‌توانم» گفت: زمانی که از یک کشور و ملت آن «ما می‌توانیم» گرفته شود، آن کشور فلج خواهد شد و امیدی به پیشرفت نخواهد داشت و زمانی که امیدی به پیشرفت نداشته باشند، پیشرفتی نخواهد کرد.

نیازمند عزم ملی هستیم

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: زمانی که دائما نقاط منفی، ناخوشی ها، مسائل و مشکلات را برجسته سازی کنیم و سیاه نمایی کنیم و دائما خوشی‌ها را نادیده بگیریم و حتی پیشرفت‌های مثال‌زدنی کشورمان را که برای جهانیان مثال زدنی است نادیده بگیریم و بر سیاه‌نمایی‌های خاص پافشاری کنیم، آن هنگام حس امید، حرکت، بهتر شدن و تحول اقتصادی را از مردم می گیریم و مردم را از آنچه که می تواند متحول کننده در عرصه اقتصادی و سیاسی کشور باشد، دریغ می‌کنیم.

مدیرعامل انجمن سواد رسانه‌ای ایران گفت: بنابراین هم رسانه‌های رسمی و غیررسمی و هم انسان‌رسانه‌ها از اینفلوئنسرها گرفته تا خرده اینفلوئنسرها، زیبا نگاه کردن به زندگی، چگونگی انعکاس زیبایی‌ها، پیشرفت ها‌ و اخبار خوب را یاد بگیریم. اخبار بد را واقع بینانه منتشر کنیم و بدانیم منتقل کردن خبر بد نمی‌تواند کمکی به جامعه کند بلکه سعی کنیم علت آن خبر بد را ریشه یابی کنیم تا ببینم ریشه آن بدی چه بوده است و چطور گام‌ها و حرکات بعدی را برنامه‌ریزی کنیم تا مجددا به این اخبار بد نرسیم.  

وصالی در پایان با تأکید بر اینکه همه اینها نیازمند عزم ملی است، تصریح کرد: البته پیشگامان این عرصه افرادی هستند که رسانه‌ها را در اختیار دارند. این افراد موظف هستند که امید را به جامعه تزریق کنند و نشاط و حس امید را به جامعه منتقل کنند. اگر توانستند نشاط و حس امید را به جامعه منتقل کنند مردم خود می‌دانند که چگونه سایر مسائل را حل کنند و از بحران‌ها عبور کنند. ما کارآفرینان بسیاری در کشور داریم که با برنامه‌ریزی درست و استفاده به جا از آنها می‌توانیم کمک بگیریم تا مسائل اقتصادی کشور را گام به گام حل کنیم. قطعا یک شبِه همه چیز عالی نخواهد شد اما حداقل دستاورد آن داشتن روحیه نشاط و نگاه امیدوارنه به زندگی، افزایش تاب آوری در برابر مشکلات است چراکه امید به آینده باعث می‌شود تا  به سمت پیشرفت حرکت کنیم.

گفت‌وگو از سمیرا انصاری

انتهای پیام