تبعات ضعف نظام عدالت آموزشی، بین‌نسلی شدن فقر است
به گزارش خبرنگار مهر، امروز یکشنبه ۳۰ دی ۱۴۰۳ در ادامه سلسله نشست‌های گفتمان سازی عدالت اجتماعی فراگیر با موضوع «فقرزدایی و رفاه در آئینه آموزش» با حضور و سخنرانی غلامحسین محمدی معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، سیدمصطفی آذرکیش معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش و سید هادی موسوی نیک عضو هیأت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در محل مؤسسه کار و تأمین اجتماعی برگزار شد.
سید هادی موسوی نیک، عضو هیأت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در این نشست گفت: نخست باید پرسید چطور می‌شود در واقع سیستم واحد اجتماعی در کنار سیستم آموزشی بتواند اقداماتی را انجام دهد که در نهایت به سود نظام آموزش کشور باشد. در این خصوص دو پیش فرض دارم، پیش فرض اول این که بخشی از مشکلات نظام آموزشی و سلامت کشور ناشی از مسائل اقتصادی و فقر است. فرض دوم این است که مسائل مالی و بودجه‌ای وجود دارد. محدودیت‌های مالی و به پایان رسیدن مهمانی نفتی، کشور را وارد یک دوره‌ای کرده که باید سعی کنیم که با حداقل هزینه‌ها کارهای اساسی‌تری انجام دهیم.
وی با ارائه طرح حمایتی آموزشی «اتحاد» اظهار کرد: در نظام آموزشی ما بودجه آموزش کافی نیست بلکه نظام حمایتی نیز باید پای کار بیاید. طبق برنامه هفتم توسعه ۳۰ درصد جمعیت زیر خط فقر مطلق باید به صفر برسد.
وی افزود: هر ۲ درصد رشد اقتصادی و رشد درآمد سرانه یک واحد درصد نرخ فقر را کاهش می‌دهد، یعنی اینکه اگر بخواهیم نرخ فقر از ۳۰ درصد به نرخ ۲۰ درصدی که سال ۹۶ بود برسد، درآمد سرانه باید ۲۰ درصد افزایش یابد. بنابراین باید کشور ۳ سال پیاپی رشد اقتصادی ۸ درصدی را تجربه کند. در شرایطی که چنین امکانی نباشد، با وجود ۲۵ میلیون فقیر جامعه باید به نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد و بهزیستی هم نگاهی داشته باشیم.
وی ادامه داد: ما به جای این که در بلندمدت به دنبال رشد درآمد باشیم، می‌توانیم به ارتقای آموزش و بهداشت و تغذیه را در کوتاه مدت هدف بگیریم و حمایت‌ها را به شرط آموزش کودکان ادامه داده و آن را مشروط کنیم. خود تغذیه و بهداشت و آموزش از الزامات رشد است.
وی تصریح کرد: از آنجا که تلاش برای رشد اقتصادی به طول می‌انجامد، برای پر کردن خلاءها باید روی ابعاد محدودی از فقر تمرکز کنیم که تجربه جهانی نیز آن را تأیید می‌کند.
موسوی نیک تاکید کرد: در ۶۰ کشور جهان مثل مکزیک برنامه مشروط سازی توزیع یارانه دولتی به آموزش اثرات مثبت داشته است. در برزیل نیز نرخ فقر ۱۶ درصد با همین برنامه حمایت نقدی مشروط کاهش یافت و یارانه‌ها مشروط به دریافت آموزش شده بود.
عضو مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به بحرانی بودن وضعیت تغذیه و آموزش در کشور به ویژه در سه دهک فقیر جامعه، بیان کرد: دریافت کالری در دهک‌های پایین جامعه وضعیت مناسبی ندارد و در موقعیت بحرانی هستیم که باعث بازماندگی از تحصیل در دوره متوسط دوم (سه سال پایانی دبیرستان) در ابعاد گسترده شده است.
وی اظهار کرد: میانگین نمرات دانش آموزان از سال ۹۸ روند نزولی داشته و میانگین برخی دهک‌های درآمدی زیر ۱۰ است. پذیرفته شدگان کنکور نیز وضع مشابهی دارد. نابرابری آموزشی نیز حاکی از آن است که مشکل حاد است.
موسوی نیک ادامه داد: دهک درآمدی بالاتر ما نمرات بالاتری داشتند که دلیل آن به علت عدم وجود فقر است. هر جا فقر بیشتر است، افت یادگیری دانش آموزان بیشتر است.
موسوی نیک با اشاره به تبعات ضعف نظام عدالت آموزشی در بین نسلی شدن فقر، گفت: نظام اجتماعی باید همکاری خوبی برای رفع این بحران داشته باشد. طرح پیشنهادی اتحاد برای حل این موضوع در چهارچوب حمایت از تغذیه و آموزش رایگان در چهارچوب کالا برگ الکترونیک است که شامل یک طرح حمایت از تحصیل دولتی نیز است که برای جلوگیری از بین نسلی شدن فقر انجام می‌گیرد.
این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: ما سال گذشته ۴۲ هزار میلیارد تومان (همت) کالابرگ الکترونیکی دادیم؛ اما برخی اهداف بیشتری داشتند که با این میزان میسر نبود. ما در دو طرح اتکا (طرح کالابرگ الکترونیک) و طرح حامد (حمایت از مدارس ابتدایی و آموزش رایگان با تمرکز بر مدارس دارای تمرکز فقر بالای ۵۰ درصد است)، در این مقطع ۳ میلیون دانش‌آموز در ۱۰۰۰ مدرسه شناسایی شده که آموزش تکمیلی، تغذیه، حمایت مالی آموزشی و… دریافت می‌کنند.
وی تصریح کرد: در طرح حمایت اجتماعی مدرسه محور، یک تجربه مثبت در کرمانشاه داشتیم که لیست مدارس و دانش آموزان با کد ملی را گرفتیم که تعداد دانش آموزان فقیر نیز در آن دیده شد و حمایت‌ها جواب داد.
موسوی نیک در پایان عنوان کرد: بار مالی بخشی از مرحله اول این پروژه برای یک سال ۹۶ هزار میلیارد تومان است که منابع آن در تبصره ۱۳ قانون بودجه در چهارچوب طرح اتکا دیده شده که شامل تمام خانواده‌های تحت پوشش نهادهای حمایتی و تعدادی دیگر از خانوارهای دهک‌های پایین شناسایی‌شده است. برای جذب بازماندگان از تحصیل نیز به آنها از نوشت افزار تا دیگر امکانات از طریق مدرسه تعلق می‌گیرد. حذف یارانه دهک‌های بالا، حذف ارز ترجیحی و اصلاح یارانه‌ها در آینده منابع این طرح را در آینده فراهم خواهد کرد.
