جاستین ترودو استعفا کرد/ نخستین پس لرزه روی کار آمدن ترامپ، رعشه بر اندام دولت کانادا انداخت

تهدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در اواخر ماه گذشته مبنی بر اعمال تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر واردات کالا از کانادا، با انتقاد رهبران تجاری و سیاستمداران کانادایی مواجه شد و جاستین ترودو را در موقعیت دشواری قرار داد.

با وجود اینکه نخست وزیر سعی کرده بود به کانادایی‌ها اطمینان دهد که دولت او همه چیز را تحت کنترل دارد اما در نهایت امروز دوشنبه 6 ژانویه سال 2025 (17 دی ماه سال 1403) پس از 9 سال از سمت خود به عنوان نخست وزیر کانادا استعفا کرد.

استعفای جاستین ترودو از مقام نخست‌وزیری کانادا زمانی شکل جدی به خود گرفت که کریستیا فریلند، وزیر دارایی کانادا، اعلام کرد که او و ترودو «در مورد بهترین مسیر رو به جلو با هم اختلاف دارند» و از سمت خود کناره‌گیری می‌کند. او با اشاره به سیاست ناسیونالیسم اقتصادی تهاجمی دولت ترامپ در اعمال تعرفه‌های 25 درصدی بر واردات کالا از کانادا در نامه استعفای خود نوشت: «ما باید این تهدید را بسیار جدی بگیریم.»

تعرفه آمریکایی بهانه یا دلیل؟

البته کانادا حتی قبل از اعلام خبر استعفای فریلند، یا تهدید تعرفه‌ای ترامپ، نیز به لحاظ سیاسی در شرایط سختی قرار داشت؛ این کشور خود را برای انتخابات فدرال در سال آینده آماده می‌کند که انتظار می‌رود به یک دهه دولت‌های حزب لیبرال به رهبری ترودو پایان دهد و پیر پولیور، یک پوپولیست افراطی جناح راست، را به عنوان نخست‌وزیر بعدی کانادا معرفی کند.

لیبرال‌ها در سپتامبر گذشته هم حمایت حزب چپ‌گرای دموکراتیک نو (NDP) را از دست داده بودند، زمانی که جگمیت سینگ، رهبر NDP، اعلام کرد که حزبش از توافقنامه سال 2022 برای حمایت از دولت اقلیت ترودو خارج می‌شود.

سینگ در مورد لیبرال‌ها معتقد بود که «آنها به جای مبارزه برای کانادایی‌ها با خودشان می‌جنگند. به همین دلیل از جاستین ترودو خواسته بود که استعفا دهد.» او گفته بود که «ترودو باید برود.»

اکثر نظرسنجی‌های اخیر نیز نشان می‌دادند که ترودو در تلاش برای جلب حمایت عمومی پیش از انتخابات آتی، که باید قبل از اواخر اکتبر 2025 برگزار شود، با چالشی دشوار – اگر نگوییم غیرقابل حل – مواجه بود؛ کانادا در حال حاضر با بحران‌هایی چون مسکن، افزایش هزینه‌ها و همچنین لفاظی‌های سیاسی تفرقه‌افکنانه دست‌وپنجه نرم می‌کند.

نظرسنجی‌های ماه نوامبر 2024 در این کشور نیز نشان می‌داد که 42 درصد از کانادایی‌ها گفته‌اند که قصد دارند در انتخابات بعدی به محافظه‌کاران رأی دهند، در حالی که 26 درصد از لیبرال‌ها و 15 درصد از NDP را انتخاب کردند. همان نظرسنجی نشان داد که نزدیک به هفت نفر از هر 10 کانادایی گفته‌اند که از دولت ترودو ناراضی هستند.

ترودو از سال 2015 به عنوان نخست‌وزیر کانادا انتخاب شد و حزب میانه‌رو لیبرال اکثریت دولت را به دست آورد. آن انتخابات به نزدیک به یک دهه حکومت محافظه‌کاران در زمان استفان هارپر، نخست‌وزیر سابق، پایان داد اما به نظر می‌رسد حالا با نزدیک شدن دوره تصدی ترودو به مرز 10 سالگی، کانادایی‌ها از دولت او هم خسته شده‌اند.

فراتر از آن، ترودو شخصاً در سال‌های اخیر هدف خشم فزاینده‌ای در مورد مسائل کلیدی، از مدیریت دولتش در رابطه با همه‌گیری کووید-۱۹ تا هزینه‌های مواد غذایی و بحران مسکن، قرار گرفته است.

دعوا از کجا آغاز شد؟

اما تنش‌های میان کانادا و آمریکا در دولت ترودو از چه زمانی آغاز شد؟ درست چند روز پس از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور بعدی آمریکا در 25 نوامبر 2024 (5 آذرماه) بود که او در یک پست اجتماعی نوشت: «تا زمانی که هر دو کشور جریان مواد مخدر و مهاجرت را از طریق مرزهای خود متوقف نکنند، آمریکا تعرفه 25 درصدی را بر (کالاهای) کانادا و مکزیک اعمال خواهد کرد؛ مکزیک و کانادا هر دو حق و قدرت مطلق دارند که به راحتی این مشکل طولانی‌مدت را حل کنند. ما بدین‌وسیله از آنها می‌خواهیم که از این قدرت استفاده کنند و تا زمانی که این کار را انجام ندهند، وقت آن است که بهای بسیار زیادی را بپردازند.»

کانادا و آمریکا با 8891 کیلومتر (5525 مایل) طولانی‌ترین مرز بین‌المللی در جهان را به اشتراک می‌گذارند و طبق آمار دولت کانادا، در سال 2023 روزانه نزدیک به 2.7 میلیارد دلار (3.6 میلیارد دلار کانادا) کالا و خدمات مبادله کرده بودند، امری که به نظر می‌رسد با سیاست‌های آتی دولت ترامپ تداوم نداشته باشد.

کریستین دی کلرسی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ترنت در انتاریو کانادا به الجزیره می‌گوید: «در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، نظر دولت ترودو این بود که می‌تواند با مذاکره از موضع اتحاد، نه از موضع دشمنی، از منافع کانادا محافظت کند اما این بار او نخست‌وزیر نسبتاً بی‌تجربه‌ای نیست که در سال 2017 زمانی که آقای ترامپ برای اولین بار سوگند یاد کرد، در قدرت باشد و می‌داند که باید در این زمینه نگران بود.»

اشاره این استاد دانشگاه در به‌کارگیری سیاستمداران منتقد رویه دولت فعلی آمریکا در دولت ترامپ در حوزه‌هایی چون اقتصاد، مهاجرت و سیاست خارجی است.

ترامپ کانادا می‌آید؟

با کناره‌گیری ترودو از قدرت و بازگشت ترامپ به کاخ سفید، پیر پولیور، رهبر  پوپولیستی که او را ترامپ کانادا هم می‌نامند، این فرصت را به دست آورده است تا ترودو را در مقابل رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه آمریکا ضعیف بداند.

جالب است هنگامی که از پولیور پرسیده شده بود در صورت به قدرت رسیدن در انتخابات آینده کانادا چگونه با تعرفه‌های احتمالی ایالات متحده مقابله خواهد کرد گفته بود که «با آتش با آتش مبارزه خواهد کرد.»

نظرسنجی‌های اخیر نیز نشان می‌دهد که بسیاری از کانادایی‌ها اکنون بر این باورند که پولیور برای مقابله با ترامپ مجهزتر از ترودو است. نظرسنجی آباکوس دیتا در ماه گذشته نشان داد که 45 درصد از کانادایی‌ها می‌گویند پولیور شانس بیشتری برای کسب نتایج مثبت برای کانادا در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ دارد. تنها 20 درصد گفتند که ترودو در موقعیت بهتری قرار دارد.

CBC News Poll Tracker که داده‌های نظرسنجی انتخابات فدرال را در سراسر کانادا جمع‌آوری می‌کند نیز از برتری 21 درصدی محافظه‌کاران نسبت به لیبرال‌ها در میان کانادایی‌ها خبر داده بود.

البته پس از اظهارات پولیور، دیگر سیاستمداران محافظه‌کار در سطح استان‌های کانادا نیز با استناد به سیاست‌های آینده ترامپ، خط حمله خود به سمت به ترودو را مستحکم‌تر کرده بودند. بعضی از این افراد نگرانی‌های ترامپ در مورد مهاجرت غیرقانونی در مرز ایالات متحده و کانادا را «معتبر» خوانده و از نخست‌وزیر خواسته‌اند تا اقدامات بیشتری انجام دهد. به عنوان مثال، داگ فورد، نخست‌وزیر راست‌گرای انتاریو، اظهار داشته بود «دولت فدرال باید رویکردی فعال‌تر در قبال مرز اتخاذ کند.»

رسانه‌های کانادایی اخیرا بر این موضوع تاکید می‌کردند که ترودو در زمینه سیاسی متزلزل‌تر از هر زمان دیگری است و بسیاری از کارشناسان این سوال را مطرح می‌کردند که او پس از از دست دادن یکی از متحدان سیاسی اصلی خود یعنی وزیر دارایی این کشور، چه مدت می‌تواند به عنوان رهبر باقی بماند؟