جانمایی اشتباه سایت های زباله؛ از سراوان تا جاسک/ خطر آلودگی آب شرب استان‌ها به شیرابه پسماند

معضل پسماند در برخی استان‌ها به نوعی بحران محیط زیستی تبدیل شده. جانمایی اشتباه سایت ‌های زباله، به ویژه در شمال کشور نگرانی‌ها و اعتراضات زیادی را رقم زده است. اما موضوع فقط منحصر به گیلان، مازندران و گلستان نیست و استان‌های مختلفی درگیر آن هستند. 

در این میان، گاه اعتراضاتی نیز درباره انتقال زباله برخی مناطق به استان‌های همجوار نیز اعتراضاتی را ایجاد می‌کند.

جانمایی اشتباه سایت های زباله؛ از شمال تا جنوب

موضوع جانمایی نادرست سایت های زباله، مختص شهر و روستای خاصی نیست و استان‌های مختلف از شمال تا جنوب کشور درگیر آن هستند. 

یکی از چالش‌برانگیزترین سایت‌های دفن زباله، در جنگل سراوان استان گیلان قرار دارد که سال‌هاست وعده‌های تکراری در مورد بهسازی یا انتقال آن مطرح می‌شود. نمایندگان استان در مجلس و کارشناسان محیط زیست می‌گویند جانمایی این سایت در دو کیلومتری محل زندگی مردم، علاوه بر چالش بوی بد و طغیان حشرات در محیط، افرایش بیماری‌هایی مانند سرطان و مشکلات پوستی را نیز برای اهالی رقم زده است.

همچنین در مازندران، یکی از سایت های زباله که انتقادات زیادی را برانگیخته، متعلق به شهرستان آمل است. مسئولان و کارشناسان محیط زیست به ویژه نگران نزدیکی این سایت به سد در حال ساخت هراز و احتمال آلودگی آب شرب مردم به شیرابه زباله هستند. 

تلف شدن دام‌ها در جوار سایت زباله جاسک

هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد نیز از جمله استان‌هایی در مناطق جنوب و جنوب غرب ایران محسوب می‌شوند که با معضل جانمایی اشتباه یا حتی نبود سایت های زباله مواجه هستند. 

باشگاه خبرنگاران جوان، امروز گزارشی را در مورد مخاطره های زیست محیطی سایت پسماند در جاسک (استان هرمزگان) منتشر کرده است. آتش زدن زباله ها و رها کردن آنها در محل چرای دام‌ها بدون حصارکشی، هم هوا را آلوده کرده و هم باعث تلف شدن حیوانات شده است. مسئولان محیط زیست هرمزگان می‌گویند که این سایت مجوز دارد اما استانداردهای زیست‌محیطی و هوای پاک را رعایت نمی‌کند.

سایت پسماند یاسوج، آب شرب را آلوده می‌کند

یاسوج نیز از جمله مراکز استان در کشور است که با مشکل جانمایی اشتباه سایت های زباله مواجه هستند. رسانه محلی کبنا، چندی پیش به نقل از مسئولان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد نوشته بود که سایت پسماند یاسوج، آب شرب مردم را آلوده می‌کند و خطرات زیست‌محیطی دارد اما کسی به هشدارهای آنها توجهی نمی‌کند.

این شهرستان حتی کارخانه‌ای برای بازیافت پسماند دارد که پیش از این به صورت صوری افتتاح شده بود اما کارایی چندانی برای حل چالش زباله ندارد.

در این میان، یاسوج در دو حوزه مشکل جدی دارد؛ جمع‌آوری و دفع پسماند‌های عفونی از بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان و انباشت زباله و نخاله‌های ساختمانی. این در حالی است که به ویژه مورد اول، می‌تواند خطرات جدی بری سلامت شهروندان داشته باشد.

شرق، غرب و مرکز کشور هم از چالش زباله در امان نیستند

در مناطق دیگر کشور هم چالش مدیریت پسماند یا جانمایی اشتباه سایت های زباله وجود دارد. برای مثال، در غرب کشور، سایت دفن زباله نازلو یکی از معضلات بزرگ محیط زیستی ارومیه محسوب می‌شود. جایگاه دفن زباله سنندج نیز به محلی برای آتش زدن پسماندها و نفوذ شیرابه‌های سمی به خاک تبدیل شده است.

همچنین در شرق کشور، مدیریت پسماند و شکل‌گیری کوه‌هایی از زباله در بیرجند خراسان جنوبی و زاهدان سیستان و بلوچستان، گلایه مردم را در پی داشته است.

قم و یزد هم از جمله استان‌هایی در مناطق مرکزی کشور هستند که با چالش‌هایی در حوزه مدیریت زباله مواجهند. جمع‌آوری و دفع پسماندهای صنعتی در قم، از جمله معضلات اساسی استان محسوب می‌شود.

خطر شیرابه و نگرانی از آلودگی آب و خاک

این شرایط در حالی است که جانمایی اشتباه سایت های زباله یا وضعیت غیراستاندارد آنها، آلودگی‌های محیط زیستی زیادی را ایجاد می‌کند؛ از نفوذ شیرابه‌های سمی پسماندها به خاک، منابع آب‌های زیرزمینی و کانال‌های آبیاری کشاورزی گرفته تا ایجاد بوی بد و طغیان آفات، حشرات و جوندگان.

کارشناسان، افزایش بیماری‌ها در میان شهروندان، کاهش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی و آلودگی آنها و همچنین احتمال مرگ و میر دام‌ها را از جمله پیامدهای این شرایط می‌دانند. 

اعتراضات به انتقال پسماند به استان‌های همجوار

ماجرا اما یک بعد دیگر نیز دارد؛ چالش‌های مدیریت پسماندها در برخی مناطق باعث انتقال آنها به سایت های زباله در شهرستان‌ها یا استان‌های دیگر شده.

این موضوع، در مقاطعی اعتراض اهالی شهر یا استان مقصد را رقم زده است؛ به گونه‌ای که برخی افراد، کمپین‌هایی را در همین رابطه در سایت کارزار ثبت کرده‌اند. از جمله در مخالفت با انتقال سایت زباله‌ های استان گیلان، از سراوان به رودبار یا ارسال پسماندهای مازندران به گلستان.

از جمله موضوعات خبرساز در این زمینه نیز، انتقال زباله های ساری به آرادکوه در استان تهران بوده است که هم انتقاداتی را در فضای مجازی برانگیخت و هم به اعلام ‌جرم حوزه قضائی کهریزک علیه مسببان این موضوع منجر شد.

به گزارش تجارت‌نیوز، معضل مدیریت پسماند و جانمایی اشتباه سایت های زباله، خطرات زیادی دارد و به اعتقاد برخی کارشناسان، در برخی مناطق فرصت چندانی برای ساماندهی موضوع و نجات محیط زیست و شهروندان از این آسیب‌ها، باقی نمانده است.

برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش «ابرتهدید زباله» بر سر استان های شمالی پیشنهاد می‌شود.