جایگاه وفاق در حکمرانی علوی؛ اتحاد اهل علم و دین بر محور حق

قاسم جعفری، استاد دانشگاه و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا، با تبریک میلاد حضرت علی(ع) درباره جایگاه وفاق در حکمرانی علوی گفت: وفاق، وحدت، هم‌راستایی و هماهنگی یکی از مباحث کاملاً مرتباط با موضوعات عقلی هستند؛ جامعه‌ای که به دنبال رشد و بالندگی است طبیعتاً باید سعی کند تمام توانش – از تجمیع ظرفیت‌های نیروی انسانی گرفته تا استفاده از منابع روزمینی و زیرزمینی – را به کار گیرد تا از قبال آن، هم‌افزایی به منظور تحقق رشد رقم بخورد.

وی افزود: اگر نیروهای مختلف اجتماعی دچار تشتت و انشقاق شوند، هم‌افزایی و وحدت اتفاق نخواهد افتاد و یکدیگر را خنثی می‌کنند و تخریب، انهدام و سقوط را در پی دارد. از اصلی‌ترین ویژگی‌های رسول مکرم اسلام(ص) این است که ایشان توانستند قبائلی را که صدها سال با هم درگیر بودند متحد سازند. هیچ‌کس فکر نمی‌کرد اوس و خزرج با هم متحد شوند اما ایشان توانستند این اتحاد را به وجود آورند.

این کارشناس مسائل سیاسی اضافه کرد: ابن‌خلدون می‌گوید: «رسول خدا(ص) دو معجزه اصلی داشت؛ یکی قرآن و دیگری تألیف قلوب و ایجاد وحدت میان قبائلی که به طور سنتی و تاریخی با هم دشمن بودند.»  امیرالمؤمنین علی(ع) دقیقاً همین مسیر را چه در دوران سکوت و چه در دوران خلافت ادامه دادند. امام علی(ع) در دوران سکوت اثبات کردند در خیلی از مواقع باید از منافع و حقوق شخصی و گروهی به نفع منافع اعم و جامعه گذشت و حتی پس از به دست گرفتن حکومت، این رویه را در پیش گرفتند.

ولایت امیرالمؤمنین(ع)؛ محصول وحدت جامعه

جعفری با بیان اینکه امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی(ع) محصول وحدت جامعه بود، اظهار کرد: حضرت بیان می‌کنند: «لَولا حُضُورُ الحاضِرِ، و قِيامُ الحُجَّةِ بِوُجودِ الناصِرِ، و ما أخَذَ اللّهُ عَلَى العُلَماءِ أن لا يُقارُّوا على كِظَّةِ ظالِمٍ، و لا سَغَبِ مَظلومٍ، لأَلقَيتُ حَبلَها على غاربِهِا» آنقدر فشار آوردند و اگر مردم اجتماع نکرده بودند و از من نخواسته بودند، هیچ‌گاه خلافت را نمی‌پذیرفتم. از منظر شیعه، امامت متعلق به ایشان است و شکی در آن نیست ولی از نظر خلافت ظاهری باید به این موضوع پرداخته شود.

وی ادامه داد: وقتی از وحدت، اتفاق، وفاق و این قبیل مفاهیم سخن به میان می‌آید باید روشن شود حول چه محوری هستند. امام علی(ع) این را خیلی خوب تبیین کرده‌اند و در جایی می‌فرمایند: «اتحاد شما بر محور حق حتی اگر کراهت داشته باشید خیلی بهتر از پیمودن مسیر متفرقی است که باطل باشد ولو اینکه خوشتان بیاید» پس وفاق و اتحاد باید بر محور حق هم‌راستا باشد. قرآن کریم در آیه 103 سوره مبارکه «آل عمران» می‌فرماید: «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا ۚ وَاذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم إِذ كُنتُم أَعداءً فَأَلَّفَ بَينَ قُلوبِكُم فَأَصبَحتُم بِنِعمَتِهِ إِخوانًا وَكُنتُم عَلىٰ شَفا حُفرَةٍ مِنَ النّارِ فَأَنقَذَكُم مِنها ۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُم آياتِهِ لَعَلَّكُم تَهتَدونَ» و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت‌]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! و نعمت (بزرگِ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دل‌های شما، الفت ایجاد کرد، و به برکتِ نعمتِ او، برادر شدید! و شما بر لبِ حفره‌ای از آتش بودید، خدا شما را از آن نجات داد؛ این چنین، خداوند آیات خود را برای شما آشکار می‌سازد؛ شاید پذیرای هدایت شوید.

پیشنهاد به رئیس‌جمهور پیرامون وفاق

این استاد دانشگاه بیان کرد: یکی از حلقه‌های مفقوده ما این است که تبیین‌گران و اندیشه‌ورزان به این مباحث کمتر پرداخته‌اند. در روزهای ابتدایی تشکیل دولت چهاردهم به شخص رئیس‌جمهور پیشنهاد دادم بهتر است اقدامات نظری و تبیینی پیرامون وفاق انجام پذیرد؛ چون تا مبنای نظری وفاق مشخص نشود امکان دارد هرکس از ظن خود به آن نگاه کند و در چنین شرایطی طرح وفاق کمکی به جامعه نخواهد کرد. مبنای کار امیرالمؤمنین(ع) آن است که وفاق اهل علم و دین و حق‌طلبی موجب نجات و رستگاری است اما اگر گروهی که مبنای فکری و نظری ندارند گرد هم جمع شوند نه‌تنها سود نمی‌رسانند بلکه جامعه را متحمل زیان می‌کنند.

جعفری با اشاره به فرازی از نهج‌البلاغه در توصیف اوباش و فرومايگان گفت: امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرمایند: «فِي صِفَةِ الْغَوْغَاءِ: هُمُ الَّذِينَ إِذَا اجْتَمَعُوا غَلَبُوا، وَ إِذَا تَفَرَّقُوا لَمْ يُعْرَفُوا. هُمُ الَّذِينَ إِذَا اجْتَمَعُوا ضَرُّوا وَ إِذَا تَفَرَّقُوا نَفَعُوا» اينان چون گرد آيند غلبه كنند و چون پراكنده باشند، شناخته نشوند اما اينان چون گرد آيند، زيان رسانند و چون پراكنده باشند، سود دهند.

«حبل وفاق» مشخص شود

وی با بیان اینکه ابتدا باید «حبل وفاق» را مشخص کرد، گفت: اولین سخن رسول‌الله(ص) هم «قولوا لا إله إلا الله تفلحوا» بود. باید گفت وفاق از نان شب برای حاکمان، مردم، گروه‌های فعال سیاسی، اجتماعی و غیره واجب‌تر است و هرکسی در هر جایگاهی که قرار دارد باید به این موضوع مهم عمل کند. البته بخش عمده‌ای از وفاق بر دوش حاکمان است. رسول مکرم اسلام(ص) می‌فرمایند: «بدترین حکام کسانی هستند که نتوانند در جامعه وفاق ایجاد کنند یا گروه‌هایی را که هم‌دل هستند از هم جدا سازند» بر این اساس اگر حاکم نقدپذیر و مهربان باشد، سایر سطوح اجتماعی متفق خواهد شد.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه مسئولان جمهوری اسلامی با رفتار و گفتارشان وفاق را رقم خواهند زد، گفت: امامین انقلاب الگوی کامل وفاق هستند و این عزیزان در سخت‌ترین شرایط سخنی به زبان نیاوردند که مبادا به مثابه نیش و کنایه به دیگران تلقی شود و همه را مانند پدر زیر چتر مهربانی خود حفظ کردند.

جعفری با اشاره به نقش و جایگاه گروه‌های مختلف و رسانه‌ها در تحقق وفاق گفت: اصحاب رسانه، گروه‌های سیاسی و همه کسانی که در فضای مجازی از نفوذ کلام برخوردارند باید در زمینه وفاق کار کنند به ویژه اینکه گروه‌های مرجع مانند معلمان، اساتید، هنرمندان، ائمه جماعت و غیره نقش مهمی در این عرصه دارند. گاهی با یک توئیت می‌توان جامعه‌ای را ملتهب کرد یا اینکه عکس آن اتفاق بیفتد. در حوزه وفاق ملی باید منافع و مصالح مشترک را مطرح و سپس نوعی التزام پیرامون این موضوعات ایجاد شود.

گفت‌وگو از سعید امینی

انتهای پیام