حقابه گرمسار و آرادان خشکید/ بررسی موانع آبرسانی از «نمرود»
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – داوود عبدی: در سایه ضعف و انفعال مسئولان استان سمنان، عملیات اجرایی پروژه انتقال آب از حبله رود در دست اقدام است که با بهره برداری از این خط انتقال بایستی منتظر وقوع فاجعه‌ای عظیم در دشت گرمسار باشیم.
علاوه بر این طی سال‌های اخیر روند برداشت بی رویه آب از رودخانه حبله رود افزایش یافته به نحوی که گزارش‌ها حاکی از برداشت مازاد بر حقابه روستاها و بعضاً مزارع بالادست رودخانه است که آثار و تبعات منفی این موضوع بر کشاورزی دشت گرمسار تأثیر گذاشته است؛ این در حالی است که تأمین امنیت قضائی دغدغه هدف گذاری در بسیاری از اسناد بالادستی بخش کشاورزی است همچنین یکی دیگر از موضوعاتی که در کاهش تولید تأثیرگذار است عدم اختصاص حقابه لازم بوده که در این راستا مسئولان امر باید نسبت به تخصیص حقابه اقدام کنند.
قطره‌ای آب وجود ندارد
کم آبی صدای مسئولان محلی و استانی را درآورده تا جایی که امام جمعه گرمسار اعلام کرد: بارها و بارها مسئولان و کشاورزان درخواست کردند و جلسات گذاشتند بارها در محافل عمومی این حقابه را فریاد زدیم و بیان کردیم که مردم و کشاورزان با مشکلات روبرو هستند اما اتفاقی رخ نداده حال آنکه گرمسار چیزی جز حق خودش نمی‌خواهد.
حجت الاسلام سید علیرضا آرامی با طرح این سوال که اگر مردم گرمسار حقابه خودشان را طبق قانون طلب کنند، زیاده خواهی است؟ افزود: این حق مسلم مردم است و اقتضای تداوم کار در گرمسار این است که حقابه مردم به این شهرستان برسد. هیچ سالی چنین بی آبی را شاهد نبوده‌ایم متأسفانه شاهد هستیم که به صورت کلی آب کشاورزی شهرستان گرمسار خشک شده است.
وی با بیان اینکه قطره‌ای آب به سمت روستاهای گرمسار نمی‌رود، ابراز کرد: کشاورزان میلیون‌ها تومان هزینه کرده‌اند که زمین‌های کشاورزی شأن را آماده محصول کنند اما قطره‌ای آب وجود ندارد افزود: آمارها نشان می‌دهد که در هشت ماهه اخیر، ۸۰ میلی متر بارندگی در گرمسار رخ داده در حالی که در هشت ماهه مشابه در سال قبل این شاخص ۵۸ میلی متر بود و این نشان می‌دهد که مشکل کمبود آب نیست.
مشکلات عدیده بخش کشاورزی
عضو هیئت مدیره مجمع صنفی کشاورزان گرمسار به خبرنگار مهر، می‌گوید: بخش کشاورزی از جمله اصلی‌ترین ارکان رشد و توسعه گرمسار و آرادان محسوب می‌شود، با وجود این طی سال‌های اخیر به دلیل نبود یا اجرایی نشدن برنامه منسجم و مدون بخش کشاورزی، این منطقه بیشترین آسیب را در این زمینه متحمل شده‌اند.
جعفر ثامنی، با اشاره به اینکه موضوع آب و لزوم توجه به قانون عادلانه و پایدار آب از حدود سه دهه پیش بارها و بارها توسط متخصصان این حوزه نسبت به کم آبی و برداشت‌های بی رویه در بالا دست هشدار داده بودند گفت: با این حال دولت‌های وقت آنچنان که باید به این موضوع توجهی نکردند تا اینکه معضلات به اوج رسیده و بحران خشکسالی و کاهش نزولات رنگ واقعیت به خود گرفته است.
وی افزود: در حالی کشاورزان برای تأمین آب کشاورزی با مشکلات مواجه هستند که همچنان زیر ساخت‌هایی موجود برای تأمین آب وجود ندارد و نیاز است در بخش‌هایی مانند سد به صورت ویژه اقدامات و تمهیداتی انجام شود تا پروژه نیمه‌کاره سد نمرود در کمترین زمان ممکن با ظرفیت کامل به بهره برداری برسد.
تسریع در احداث کامل سد نمرود
عضو هیئت مدیره مجمع صنفی کشاورزان گرمسار در ادامه گفت: بایستی با تسریع در احداث کامل سد نمرود، بخشی از آب رودخانه حبله رود را در فصول پرآبی ذخیره کرده و با توجه به وضعیت بحرانی منابع آب زیرزمینی در دشت گرمسار، آب این سد منحصراً توسط روستاهای حاشیه رودخانه در شهرستان فیروزکوه و دشت گرمسار که از رودخانه حبله رود دارای حق رسمی و قانونی هستند مورد استفاده قرار گیرد.
ثامنی با بیان اینکه عدم اجرای قانون عادلانه توزیع آب در منطقه فیروزکوه و روستاهای همجوار رودخانه حبله رود و برداشت‌های غیرمجاز تانکری و پمپاژ و اکثراً غیرمتعارف و به خصوص توسعه کشت غیرکارشناسی و غیرمجاز در حریم بستر رودخانه باعث شده است تا صدای کشاورزان در پایین دست و منطقه گرمسار در بیاید، ابراز کرد: قانونی که در زمین‌های کشاورزی و باغات گرمسار اجرا می‌شود توقع ما این است که این قانون در منطقه بالا دست نیز توسط ارگان‌های مربوطه و وزارت جهاد و نیرو اعمال شود.
وی با بیان اینکه ویلاسازی شخصی، ایجاد تفرجگاه‌های غیرقانونی و توسعه کشت غیرکارشناسی در حریم بستر رودخانه که هر روز در حال توسعه است، باعث نارضایتی کشاورزان منطقه گرمسار و ناامنی در بحث غذایی و درآمد می‌شود، تاکید کرد: ما خواستار اجرای صریح قانون در توزیع عادلانه آب، جلوگیری از توسعه کشت در حریم رودخانه در منطقه بالادست و مدیریت کارشناسی آب نمرود هستیم.
معیشت مردم به خطر افتاده است
احمد محمدی از فعلان مجمع امور صنفی کشاورزی گرمسار هم در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه اکنون باید اقدامات جدی انجام دهیم تا ضمن به خطر نیفتادن معیشت مردم، از منابع به درستی استفاده شود، گفت: بدیهی‌ترین اقدام اصلاح رفتارهای اشتباه و عدم صدور مجوز برای توسعه و ایجاد باغات و برداشت‌های غیرمجاز از حقابه کشاورزان پایین دست رودخانه است.
محمدی با بیان اینکه حقابه از رودخانه حبله رود به دشت گرمسار شامل ۱۳۲ روستا و گروه‌های کشاورزی هستند و سهم آبی این حقابه ۳.۲۰ مترمکعب است، ابراز کرد: علیرغم همه انتقادات تاکنون عمق فاجعه کاهش و حذف حقابه برای دشت گرمسار و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن، هنوز به صورت دقیق و لازم مورد بررسی قرار نگرفته و تاکنون از طرف مسئولان نیز به تبعات این بحران چندان توجه خاصی نشده است لذا تأثیراتی که توسعه و آبادانی یکی از شهرستان‌های مستعد و رو به رشد همجوار پایتخت را به شدت تهدید می‌کند.
وی با بیان اینکه حل این معضل در درجه نخست، در دایره سیاست و حیطه مسئولیت‌های دولت و مجلس به ویژه وزارت نیرو و کشاورزی است و بدون ایجاد اراده‌ای مشترک در سطوح عالی کشور، هیچ راهبردی را در این زمینه نمی‌توان پیش برد، بیان کرد: یافتن راهکار صرفاً در سطح سازمان‌ها کوچک مانند آب منطقه‌ای استان سمنان یا تهران، همواره نتایجی را که در گذشته شاهد آن بوده‌ایم اقداماتی مقطعی و موقت و موضعی و ناکارآمد است.
سو ء مدیریت شده است
یکی دیگر از اعضای صنف کشاورزی گرمسار، در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به بی مدیریتی در اتمام پروژه سد نمرود و میزان ذخیره آب پشت سد، و به دلخواه قطع و یا کم و زیاد کردن آب سد برای کشاورزان گرمسار گفت: عدم استفاده از میزان آب به صورت هوشمند توسط باغداران و اماکن شخصی و تفرجگاه‌های بالا دست وجود چاه‌های غیر مجاز، موجب ضرر و زیان مردم دشت گرمسار است.
اسماعیل شاه حسینی با اشاره به اینکه یقیناً نفوذ صاحبان قدرت در مدیریت آب مشکل آفرین است گفت: واگذاری غیرقانونی بالغ بر ۶۳۰ هکتار از زمین‌های دشت فیروزه به تعاونی و انتقال و برداشت از حقابه کشاورزان و بهره برداران رسمی رودخانه حبله رود برای یک تعاونی خاص، شرایط را برای کشاورزان گرمسار به شدت بحرانی و غیر قابل تحمل کرده در حالی که در بحرانی‌ترین زمان گندم در دشت گرمسار به آب نیاز دارد تا گل گندم دانه بزند، باعث خشک شدن گندم و ضرر رساندن به امنیت غذایی و درآمد کشاورزان شود.
وی با بیان اینکه گندم یکی از استراتژیک ترین محصول کشور است که در گرمسار به میزان زیادی کشت می‌شود و درآمد کشاورزان از همین فروش محصول تأمین می‌شود، افزود: روستاهای فیروزکوه و دماوند در برداشت از آب رودخانه آزاد هستند و به هر میزان که بخواهند از آن استفاده می‌کنند اما کشاورزان و باغداران حاشیه رودخانه بر خلاف عرف و قانون، با پمپاژ آب از این رودخانه، اراضی که دارای شیب زیاد است و به طور طبیعی با آب رودخانه قابل آبیاری نیستند را به زیر کشت می‌برند.
واگذاری بدون برنامه و فکر
این فعال بخش کشاورزی گرمسار در ادامه چالش دیگر رودخانه حبله رود را واگذاری بدون فکر و غیرقانونی بالغ بر ۶۳۰ هکتار از زمین‌های دشت فیروزه به تعاونی‌ها و افراد که باعث سو استفاده‌های شخصی می‌شود بیان کرد و گفت: مصوبات غیرکارشناسی سبب می‌شود تا میزان آب زمین‌های کشاورزی در پایین دست کم شود.
جمعی از کشاورزان شهرستان آرادان نیز روز جمعه در مصلای این شهر گرد هم آمده و اعلام کرد که جلسه‌ای که با حضور نماینده کشاورزان در محل سد حبله رود گذاشته شده است از مسئولان مربوطه خواهش کردیم تا آب بیشتری را برای کشاورزان از سد نمرود آزادسازی کنند که میزان ۴۰۰ سنگ آزاد سازی شد ولی چالش بزرگ‌تر اینکه این میزان آب به کشاورزان پایین دست رودخانه نرسید آبی که از سد آزاد سازی شده است دچار کاهش شدید شده و میزان سنگ آب برای آبیاری زمین‌های کشاورزی بسیار کم و ناکافی بوده که نیاز به مدیریت کارشناسی کل مسیر از محل سد تا ابتدای حریم دشت گرمسار است.
این کشاورزان تاکید دارند چرا اگر کشاورزی در شهرستان‌های گرمسار و آرادان در فصل تابستان در زمین کشاورزی خود آلونکی ساده بسازد از طرف جهاد کشاورزی مورد بازخواست قرار می‌گیرد و تخریب صورت می‌پذیرد؟ چرا وقتی چند کیلومتر از حریم بستر رودخانه حبله رود در طول مسیر بالا دست مورد تجاوز و سو استفاده افرادی قرار می‌گیرد هیچ عکس‌العملی از خود نشان نمی‌دهند؟
کمیسیون مشترک تشکیل شود
کشاورزان منطقه گرمسار و آرادان همچنین خواستار تشکیل کمیسیون مشترک در دو استان سمنان و تهران شدند تا از این رودخانه دائمی که تنها رودخانه جاری در دشت گرمسار می‌باشد حراست شود و حق آب مردم شهرستان‌های گرمسار و آرادان از سد نمرود به صورت کامل به این منطقه تخصیص پیدا کند تا کشاورزان به حق دیرینه خود برسند. به گفته یکی دیگر از کشاورزان، عدم تخصیص حقابه موجب از بین رفتن اکولوژی و اکوسیستم و کاهش انگیزه کشاورزان برای فعالیت در این بخش تولیدی شده است.
قنبری افزود: در شرایطی که روستاهای این منطقه، یکی از قطب‌های کشاورزی کشور و معیشت اکثر قریب به اتفاق اهالی روستاها وابسته به آب است، پیامدهایی را بر جای گذاشته که مهاجرت گسترده کشاورزان و به خصوص نیروی کار جوان به شهرهای پرجمعیت برای انجام مشاغل کاذب از آن جمله است.
به گزارش مهر، حبله رود که از شمال کوه‌های البرز سرچشمه می‌گیرد مهم‌ترین منبع تأمین آب گرمسار و تنها رودخانه دائمی استان سمنان به شمار می‌آید که ضرورت دارد هرگونه انتقال آب از محل حقابه به صورت شفاف مشخص شود. امام جمعه آرادان در آخرین خطبه‌های نماز جمعه خود ضمن تذکر به مسئولان خواستار برخورد با ترک فعل‌ها شده است همچنین مطهری نماینده گرمسار و آرادان در مجلس نیز ضرب الاجلی را برای استانداری سمنان تعیین کرده تا پیگیر آب مورد نیاز کشاورزان گرمساری باشند. حال باید دید که در روزهای آتی چه اتفاقاتی رخ خواهد داد، با این توضیح که ظهر شنبه، جمعی از کشاورزان گرمساری روبروی فرمانداری گرد هم آمدند.
