رشد ۳۲ درصدی تجارت تهران کابل

ایران و افغانستان با ۹۴۵ کیلومتر مرز مشترک به عنوان دو کشور مسلمان و همسایه از گذشته‌های دور و بنابر مشترکات تاریخی و فرهنگی، تجارت گسترده‌ای با هم داشته‌اند، به طوری که این کشوردرحال حاضرنیز پنجمین مقصدکالاهای ایرانی محسوب می‌شود. همین موارد باعث شده تا هم فعالان اقتصادی در ایران و هم تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی، تمایلی دوسویه برای ایجاد تعاملات اقتصادی با یکدیگر داشته باشند. آمارهای گمرک نشان می‌دهد مطابق معمول در سال جاری نیز افغانستان یکی از پنج کشور اصلی مقصد کالاهای ایرانی بوده و بالاترین تراز تجاری مثبت کشورمان با افغانستان به ثبت رسیده است؛ به طوری که حجم مبادلات تجاری ایران و افغانستان در سال گذشته میلادی (۲۰۲۴) به سه میلیارد و ۱۹۷ میلیون دلار رسید  از این میزان بیش از سه میلیارد و ۱۴۳ میلیون دلار آن صادرات بود که رشدی حدود ۸۵ درصدی را نسبت به سال ۲۰۲۳ ثبت کرده است.
   
تجارت ۱.۸میلیارد دلاری ایران و افغانستان
براساس آمار گمرک ایران، در ۹ ماهه سال جاری چهار میلیون و ۸۳ هزار و ۱۸۶ تن کالای ایرانی به ارزش یک میلیارد و ۷۴۸ میلیون دلار به افغانستان صادر شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته سه میلیون و ۱۳۹ هزار تن کالای ایرانی به ارزش یک میلیارد و ۳۳۱ میلیون دلار روانه کابل شده بود. به این ترتیب می‌توان گفت در یک سال اخیر صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی، رشدی ۳۰ درصدی داشته است. از سوی دیگر در ۹ ماهه سال جاری ۱۱۰هزار و ۳۹۰ تن کالا از افغانستان به ارزش ۴۹ میلیون و ۲۳۷ هزار دلار نیز وارد کشورمان شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۳۵ هزار تن کالای به ارزش ۲۷ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار وارد کشورمان شده بود. به این ترتیب می‌توان گفت در یک سال اخیر واردات کالا از افغانستان به لحاظ وزنی با رشدی ۲۱۵ درصدی و به لحاظ ارزشی با رشدی ۷۷ درصدی روبه‌رو شده است. مجموع تجارت تهران و کابل در ۹ ماهه سال جاری به چهار میلیون و ۱۹۳ هزار تن کالا به ارزش حدود یک میلیارد و ۷۹۷ میلیون دلار می‌رسد، این در حالی است که این میزان در همین بازه زمانی در سال گذشته سه میلیون و ۱۷۴هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۳۵۹میلیون دلار بود. با این حال در یک سال اخیر مجموع تجارت ایران و افغانستان هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی رشدی ۳۲ درصدی روبه‌رو شده است. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در ۹ ماهه سال جاری تراز تجاری ایران و افغانستان، حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار به سود کشورمان بوده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته، یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار تراز تجاری به سود کشورمان بود که این امر نشان‌دهنده بهبود ۴۰۰ میلیون دلاری تراز تجاری ایران با افغانستان است.
   
کالاهای پرطرفدار 
روغن‌های سبک و فرآورده‌های نفتی، گاز‌های نفتی، شمش آهن و فولاد، گاز طبیعی، تخم‌مرغ و تخم خوراکی ماکیان، کفپوش‌های غیرمخملی‌باف، اوره، هیدروکربورهای سبک و سنگین، سیمان، قوطی آلومینیومی، سیب‌زمینی، کفش، پریفرم، گوجه‌فرنگی، انواع کاشی و سرامیک، رب گوجه‌فرنگی، سیب درختـی، انـواع پلی‌اتیلن، شیرخشک، قیر نفت و تراکتورهای کشاورزی مهم‌ترین کالاهای ایرانی صادرشده به افغانستان است. از سوی دیگر نیز جو، ذرت دامی، سنگ‌های معدنی، شمش سرب، محصولات آهنی یا فولادی به شکل طومار، روغن جانشین کره کاکائو، سایر نباتات مورد استفاده درصنعت عطرسازی، دانه آفتابگردان، پنبه، اسپند، بادام زمینی، سایر میوه‌های خشک، فلفل،‌ ماش سبز، تخم کنجد،زردچوبه، سایر حیوانات زنده از نوع گوسفند و انواع حبوبات از مهم‌ترین کالاهای افغانی وارداتی به بازارهای کشور است.سیاست توسعه روابط اقتصادی در چند سال گذشته در دستورکار ویژه دولت‌ها قرار داشته است که می‌توان با دیپلماسی اقتصادی، هم برای کالاهای ایرانی با هدف رشد صادرات بازاریابی کرد و هم نیاز کشورهای همسایه تامین شود. 

مسیر چابهار برای ترانزیت کالاهای تجار افغانستان
با وجود آن‌که گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی بین تهران و کابل حاصل همجواری و دیپلماسی دو کشور بوده ولی نباید افزایش تجارت دو کشور در ۹ ماهه اخیر را صرفا به همین امر ختم کرد؛ به طوری که با توجه به افزایش تنش‌ها در روابط افغانستان و پاکستان و کاهش چشمگیر تجارت بین دو کشور، ایران و بنادر کشورمان به یک مسیر جایگزین و حیاتی برای افغانستان تبدیل شده است؛ در این میان، بندر چابهار با زیرساخت‌های مناسب و حمایت‌های ایران، به عنوان یک گزینه جذاب برای افغانستان مطرح شده، به طوری که اهمیت این بندر برای افغانستان، فراتر از یک مسیر تجاری است. چابهار می‌تواند به عنوان یک پل ارتباطی بین افغانستان و بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی عمل کرده، به توسعه اقتصادی و اجتماعی این کشور کمک شایانی کند.