رویکرد جمهوری اسلامی ایران در مقابل حاکمان جدید سوریه + صوت

رهبر معظم انقلاب چندی پیش در دیدار هزاران نفر از اقشار مختلف مردم به تبیین و ترسیم وضع امروز سوریه پرداختند. بررسی چرایی حضور مستشاری ایران در سوریه و حفظ نظام آن، چرایی عدم حضور در سوریه و سقوط دولت آن، نقش آمریکا و رژیم صهیونی در تحولات سوریه و قرائن آن، نقش‌ آشکار کشور همسایه سوریه و اهداف مهاجمین و گروه‌های مسلح از مجموع این اقدامات از جمله سرفصل‌های مهم فرمایشات ایشان بود. 

در ادامه گفت‌وگوی حسین آجرلو، مدیرگروه غرب آسیا و شمال آفریقای مؤسسه بین‌المللی ابرار معاصر و کارشناس مسائل غرب آسیا را با ایکنا می‌خوانیم:

ایکنا ـ نقش عوامل خارجی و بازیگرانی چون آمریکا و رژیم صهیونیستی را در بحران سوریه و سقوط دولت بشار اسد با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری که اتاق فکر و عامل اصلی اتفاقات سوریه آمریکا و رژیم صهیونیستی است، چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سقوط نظام سوریه و دولت بشار اسد و جایگزینی نیروهای جدید در آن، عوامل متعددی داشت. سرعت تحولات اخیر در سوریه از تحولات پیچیده‌‌تری حکایت دارد که شاید بعدها بتوانیم ابعاد بیشتری از این اتفاق را تحلیل کنیم. اما آنچه مشخص است و تحلیلی که می‌توان از این تحولات براساس دستاوردهای بازیگران اثرگذار بر سوریه بدست آورد، این است که بخشی از آن موج‌سواری است و بخش دیگر حاصل برآیندی بود که به نظر می‌رسد برای بازیگران جدید قابل پیش‌بینی بود. 

بیشتر بخوانید: 

در مورد نقش ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی در تحولات سوریه باید گفت از یک سو، اشغال سرزمینی و به نوعی از بین بردن کل توان نظامی، دفاعی و تهاجمی ارتش سوریه از سوی رژیم صهیونیستی را شاهد هستیم و از سوی دیگر ایالات متحده آمریکا با کاهش نقش روسیه در سوریه بهره‌برداری خود را در توازن بین‌المللی بدست آورد یعنی توانست ضربه‌ای به رقیب خود در مدیترانه وارد کند. اینها نشان‌ می‌دهد که برندگان اصلی تحولات سوریه، رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا هستند.

درگیری ترکیه با پروند‌ه‌های پیچیده منطقه‌ای

ترکیه در تحولات سوریه، اگر چه به ظاهر، برنده واقعی است اما با توجه به درگیری او با پرونده‌های پیچیده منطقه‌ای، به نظر می‌آید که ترکیه دچار بحران جدیدی شده باشد. لذا ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی در این وضعیت با کمترین عدم قطعیت روبرو هستند و این مسئله نشان می‌دهد این یک بازیگری فعال بوده به طوری که شاید بتوان دست غربی‌ها، رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا را در این زمینه پررنگ دانست. 

درباره نشانه‌های تحولات سوریه از چند ماه قبل می‌توان گفت نیروهای مخالف در سوریه هم از لحاظ اطلاعاتی تغذیه شده بودند که شاید این اطلاعات بیشتر در اختیار سرویس‌های اطلاعاتی است و همچنین برخورداری این نیروهای مخالف از تجهیزات و امکاناتی است که به نوعی غربی‌ها به ویژه آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها آن را در اختیار دارند. این گروه‌ها توانستند هم از طریق مبانی اطلاعاتی و هم مبانی تجهیزاتی و ماهواره‌ای به نوعی تحولات سوریه را رصد کنند. این مسئله موجب شد تا تحریرالشام در تحولات سوریه دست برتر پیدا کند. لذا نمی‌توان گفت این اتفاقات بدون حمایت خارجی بود. حتی پیش از این بحران، رسانه‌های آمریکایی تیتری را مبنی بر «دعوای CIA و پنتاگون» منتشر کردند که نشان می‌داد پنتاگون از کردهای سوریه و قسد و CIA از تحریرالشام حمایت می‌کرد. 

شتاب دولت‌های غربی برای ارتباط با دولت موقت سوریه

از دیگر نشانه‌های تحولات سوریه، این بود که به سرعت گروهی که تحت گروه تروریستی فعالیت می‌کردند، مورد تأیید برخی کشورها قرار گرفتند. برای نمونه سفر هیئت آمریکایی را برای دیدار با رئیس دولت موقت سوریه، فردی که وابسته به القاعده است و حتی برای او میلیون‌ها دلار جایزه تعیین کردند، شاهد بودیم. همچنین دولت‌های غربی به سرعت شروع به برقراری ارتباطات با دولت موقت سوریه کردند.

از سوی دیگر، عدم هیچ‌گونه پاسخ توسط این گروه‌ها به اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی نشان‌دهنده این است که ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی در این زمینه فعال هستند و این همان اتاق فرمان آمریکا و رژیم صهیونیستی است. 

ایکنا ـ درباره نقش کشور همسایه در تحولات سوریه همانطور که رهبری معظم بر آن تصریح داشتند و وجود قرائن بر آن، بگویید. اتفاقات سوریه چه میزان به ضرر کشورهای همسایه خواهد بود. 

درباره کشور ثالث یا همان کشور ترکیه باید گفت در منطقه غرب آسیا، رقابت‌های ژئوپلیتیکی و تهدیداتی وجود دارد. درگیری جمهوری اسلامی ایران و نظام سوریه با رژیم صهیونیستی در چند ماه اخیر و همچنین تمایل صهیونیست‌ها برای برخی از اقدامات شاید این فرصت را به ترکیه داد که این اقدمات را رقم بزند. قطعاً حرکتی که اتفاق افتاد آن هم درست در زمانی که جهان اسلام درگیر موضوع مهمی چون غزه بود، برای به انحراف کشیدن این جریان و ضربه به مسئله فلسطین به عنوان مهمترین قضیه منطقه غرب آسیا بوده است. 

بحث دیگر این است که تلاش ترکیه در این جهت بدون رایزنی‌های مختلف، قطعاً هزینه‌های او را در آینده افزایش خواهد داد. این را باید بپذیریم که ترکیه، سابقه حضور به در منطقه عنوان امپراتوری عثمانی داشته ولذا شاید در کوتاه‌ترین زمان، فرصتی را پیدا کند اما بعد از مدتی، قطعاً مردم سوریه به آن واکنش نشان خواهند داد و شاید بحث‌هایی چون توسعه ارضی موجب حساسیت بیشتر مردم سوریه شود. 

افتادن در دام بازی بازیگران تحولات سوریه

در نهایت بحث دیگر مسئله افتادن ترکیه در دام بازی‌های بازیگرانی چون آمریکا و رژیم صهیونیستی است. اگر چه ترکیه در این تحولات موج‌سواری و نقش مهمی را بازی کرد اما به نظر می‌رسد ترکیه یکی از قربانیان اصلی این تحولات خواهد بود. ناامنی در مرزهای جنوبی چسبیده به مرزهای هر کشوری، بستر تسری و صدور بحران است. به خصوص اینکه چشم‌انداز روشنی بر تحولات سوریه نمی‌توان متصور شد.

همچنین ایالات متحده آمریکا، کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی با واحدهای کُردی به عنوان مهمترین مسئله و تعارض ترکیه در امنیت ملی، ارتباطات وثیقی دارند و از آنها حمایت می‌کنند. مجموع این مسائل، قطعاً دردسرهای زیادی را در پی خواهد داشت و رقابت‌های منطقه‌ای را نیز افزایش می‌دهد. اکنون تعارضاتی میان ترکیه با ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس که حساسیت‌هایی نسبت به مسائل اخوان‌المسلمین دارند، وجود دارد. اینها از جمله مسائلی که می‌تواند در آینده، ترکیه را تحت فشار قرار دهد اما اگر ترکیه دچار مشکلاتی شود و مجدداً سوریه به یک عرصه هم‌آوردی منطقه‌ای تبدیل شود، به نظر می‌رسد رژیم صهیونیستی و آمریکا، برندگان اصلی این قضیه خواهند بود. 

ایکنا ـ برخی معتقد هستند که نقش‌آفرینی رژیم صهیونیستی در تحرکات و تحولات سوریه به دلیل انحراف افکار عمومی از نسل‌کشی، جنایات جنگی و عدم رسیدن به اهداف ترسیمی در غزه است. 

همانطور که پیش‌تر نیز گفتم، رخ دادن این اتفاقات در این زمان، قطعاً بیش از اینکه یک نقشه ترکی باشد، یک نقشه صهیونیستی ـ آمریکایی است، به ویژه اینکه می‌بینیم کل اخبار سانه‌های اصلی که با رژیم صهیونیستی در مسئله غرب آسیا همراه هستند به مسئله سوریه و آینده آن تغییر پیدا می‌کنند. در راستای همین مسئله شاهد نقض آتش‌بس در لبنان به انحای مختلف و افزایش جنایات رژیم صهیونیستی در غزه هستیم. یعنی رژیم صهیونیستی فضایی پیدا کرده تا اتفاقات جدیدی را علیه مردم فلسطین رقم بزند.

مقاومت در دایره زمان و مکان نیست

ایکنا ـ پس از سقوط دولت بشار اسد برخی این تحلیل را مطرح کردند که مقاومت از بین رفته و ایران منطقه را از دست داده، حال آنکه رهبر معظم انقلاب بر زنده بودن مقاومت و حرکت جوانان سوری برای آزادی سوریه تأکید کردند. 

بحث مقاومت، مسئله و محاسبه‌ای فراتر از بحث‌های جغرافیایی و تحلیل‌های خطی است. مقاومت یک امر پویا است و در دایره زمان و مکان نمی‌گنجد چون در ذهن و فکر مردم وجود دارد. رژیم صهیونیستی نزدیک به 80 سال در فلسطین انواع و اقسام جنایت‌ها را انجام داده و بارها مقاومت فلسطینی را به قول خود از بین برده است؛ در 1982 بحث اخراج نیروهای مقاومت از لبنان را رقم زد. در دهه 70 مقاومت فلسطینی را در اردن ناکارآمد کردند اما 7 اکتبر 2023 از درون همین تحولات به وجود آمد. اکنون نیز واقعیت این است تا زمانی که اشغالگری و تجاوزگری رژیم صهیونیستی وجود دارد، مقاومت همچنان زنده است و به سرعت می‌تواند خود را احیا کند.

 در دهه 80 و پس از آن در 2000 و 2006 مقاومت با سنگ مبارزه می‌کرد و بعد به تدریج مسلح شدند اما هنوز حالت دفاعی داشتند اما امروز مقاومت در جنگ لبنان، عملیات‌های تهاجمی انجام می‌دهد و در یک روز بیش از 300 نقطه از سرزمین‌های اشغالی را مورد هدف قرار می‌دهد و یا در روزهای اخیر انصارالله یمن موشکی را به قلب تل‌آویو زد و تعدادی از صهیونیست‌ها را زخمی کرد. اینها نشان می‌دهد مقاومت همچنان وجود دارد و با قدرت راه خود را ادامه می‌دهد، اگر چه به گفته مقام معظم رهبری، فراز و فرودهایی در این روند وجود دارد و طبیعی است اما همچنان مقاومت یک بازیگر اساسی خواهد بود چراکه اصل جریان اشغالگری و تهدید رژیم صهیونیستی، فارغ از اینکه چه کسی در سوریه حکومت می‌کند و در لبنان چه تفکری حاکم است، وجود دارد. 

نگرانی غرب و صهیونست‌ها از رویش‌های مقاومت

مقاومت، جنس مردمی دارد و در دل مردم است و تا زمانی که چنین ویژگی دارد مقاومت همچنان پابرجا خواهد بود و تهدیدی برای رژیم صهیونیستی است. شاید یکی از دلایل ژست‌های پیروزی صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها در برخی از اوقات و تحلیل‌های آنها در برخی از رسانه‌های خود گواهی بر این موضوع، آگاهی و نگرانی آنها از رویش مجدد مقاومت به شکل جدید و عدم شناخت دقیق تحرکات بعدی مقاومت است. لذا نگرانی و تهدید از محور مقاومت همچنان در میان غرب و رژیم صهیونیستی وجود دارد. 

ایکنا ـ در پایان، درباره سناریوهای احتمالی ایران در ارتباط با دولت موقت سوریه بگویید. 

چشم‌اندازی که در سوریه می‌بینیم، چشم‌انداز ثبات نیست. به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران همانطور که بارها نیز اعلام کرده به نظر مردم هر کشوری در هر تحولی، احترام گذاشته و این قاعده سیاست خارجی کشور است. جمهوری اسلامی ایران حتی اگر در گذشته برای مبارزه با داعش در خاک سوریه مشارکت داشت، همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند، به دلیل درخواست و کمک دولت این کشور در کنار مبارزه مردم سوریه علیه داعش بود. شاید در این دوره از تحولات سوریه، قضیه متفاوت بود و این افراد به مانند داعش، خطرناک نبودند و تروریسم را گسترش ندهند. 

تا زمانی که این گروه‌هایی که در سوریه به قدرت رسیدند، نتوانند تمامیت ارضی سوریه را حفظ و دولت فراگیر تشکیل دهند، به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران با یک احتیاط کامل، ارتباط و یک نوع تعامل تدریجی را با دولت جدید سوریه خواهد داشت. در واقع تا زمانی که گروه‌های جدید حاکم بر سوریه علیه منافع مقاومت عمل نکنند شاید رویکرد جمهوری اسلامی تفاوت نکند. لذا اگر رویکرد دولت موقت سوریه با ایران تعاملی باشد شاید بتوان در یک فرآیند تدریجی روابط شکل داد.

 در ضمن جمهوری اسلامی با کشورهای منطقه برای رسیدن به صلح، ثبات و تأمین امنیت تمام شهروندان سوریه در حال تعامل است و در این زمینه فعالیت می‌کند اما به نظر می‌رسد چشم‌انداز سوریه با توجه به رویکرد گروه‌های حاکم و بازیگری بازیگران مختلف چون رژیم صهیونیستی، فعلا ثباتی نداشته باشد و در کوتاه‌مدت سوریه درگیر مباحثی می‌شود که جمهوری اسلامی ایران با احتیاط نسبت به آن برخورد خواهد کرد. 

گفت‌وگو از سمیرا انصاری

انتهای پیام