سطح آب دریای خزر به طرز عجیبی کاهش یافت/ علت این پسروی خطرناک چیست؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از گجت نیوز، دریای خزر، بزرگ‌ترین دریاچه جهان، از جنبه‌های گوناگون از جمله تأمین انرژی و رونق تجارت، اهمیتی حیاتی برای کشورهای حاشیه خود دارد. این پهنه آبی که در مسیر کریدور شمال-جنوب میان روسیه و ایران و در راستای کریدور شرق به غرب، اتصال‌دهنده چین و آسیای میانه به غرب است، اکنون با بحرانی جدی به نام کاهش سطح آب مواجه شده است. این روند کاهشی که از اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز و از سال ۲۰۰۶ شدت گرفته، تاکنون حداقل ۲ متر از سطح آب دریای خزر به ویژه در بخش شمالی کم‌عمق‌تر دریا کاهش پیدا کرده است.

تداوم این وضعیت، پیش‌بینی‌های نگران‌کننده‌ای را مبنی بر کاهش ۹ تا ۱۸ متری سطح آب تا پایان قرن ۲۱ و حتی خشک شدن کامل بخش شمالی و تبدیل دریای خزر به سرنوشتی مشابه دریاچه آرال، مطرح کرده است. اگرچه نوسان سطح آب در تاریخ این دریاچه امری طبیعی بوده، اما روند کاهشی اخیر در قرن حاضر، ابعادی بی‌سابقه و نگران‌کننده به خود گرفته است.

چه عواملی باعث کاهش سطح آب دریای خزر شده‌اند؟

عوامل متعددی در کاهش سطح آب دریای خزر نقش دارند که از آن جمله می‌توان به تغییرات آب و هوایی، توسعه کشاورزی، افزایش جمعیت و ساخت حدود ۱۴ هزار سد بر روی رودخانه‌های منتهی به این دریا اشاره کرد. در این میان، تأثیر سدهای ساخته شده بر روی رودخانه ولگا، به عنوان تأمین‌کننده اصلی آب خزر (حدود ۸۰ درصد)، بسیار حائز اهمیت است.

این پسروی آب، تغییرات چشمگیری در خطوط ساحلی ایجاد کرده؛ به گونه‌ای که در برخی مناطق، خط ساحل تا ۵۰ کیلومتر عقب نشینی داشته است. این تغییرات، تأثیرات منفی قابل توجهی بر فعالیت‌های انسانی و اقتصادی، به ویژه صنعت نفت، که از صنایع مهم منطقه است، گذاشته. در میان پنج کشور حاشیه خزر، قزاقستان به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی خود بیشترین آسیب را از این بحران متحمل شده است.

رودخانه ولگا که از قلب اروپا سرچشمه گرفته و پس از عبور از روسیه به خزر می‌ریزد، نقشی حیاتی در تأمین آب این دریاچه ایفا می‌کند. این رودخانه همچنین برای تولید انرژی، آبیاری زمین‌های کشاورزی و تأمین آب شهرهای مهم روسیه، از جمله مسکو، اهمیت فراوانی دارد. ساخت سدهای متعدد بر روی ولگا، با کاهش چشمگیر سرعت جریان آب و ورودی آن به دریای خزر، تا یک دهم میزان سابق، این دریاچه را با چالش جدی روبرو کرده است. این وضعیت، زنگ خطری جدی برای اکوسیستم منطقه و اقتصاد کشورهای حاشیه خزر به شمار می‌رود و نیازمند توجه جدی و اتخاذ تدابیر فوری و مؤثر در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی است.