سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق اتحادیه اروپا به 35 درصد رسید

در طول دو دهه گذشته، ترکیب تولید برق در اتحادیه اروپا شاهد تغییرات گسترده‌ای بوده است. انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه خورشیدی و بادی، رشد بسزایی پیدا کرده‌اند، درحالی‌که سهم انرژی هسته‌ای و زغال‌سنگ کاهش چشمگیری یافته است.

این تحولات، بخشی از استراتژی کلان اتحادیه اروپا برای حرکت به سمت انرژی پاک، کاهش انتشار کربن، و دستیابی به بی‌طرفی آب‌وهوایی تا سال 2050 است. با وجود این، ترکیب تولید برق در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا همچنان متفاوت است و چالش‌های اقتصادی و سیاسی متعددی در مسیر این انتقال انرژی وجود دارد.

تحولات در سهم انرژی‌های هسته‌ای و زغال‌سنگ

انرژی هسته‌ای که زمانی بخش قابل‌ توجهی از تولید برق اتحادیه اروپا را تشکیل می‌داد، اکنون با کاهش مداوم سهم خود مواجه شده است. در سال 2000، انرژی هسته‌ای 32 درصد از ترکیب برق اتحادیه اروپا را به خود اختصاص می‌داد، اما این رقم در سال 2023 به 23 درصد کاهش یافته است.

تولید زغال‌سنگ نیز، که زمانی منبع اصلی انرژی در بسیاری از کشورهای اروپایی بود، در همان بازه زمانی از 30 درصد به 12 درصد کاهش پیدا کرده است.

با وجود این کاهش، انرژی هسته‌ای همچنان یکی از ستون‌های اصلی تولید برق در چند کشور مهم اروپایی به شمار می‌رود. فرانسه، بلژیک، مجارستان، بلغارستان و اسلواکی همچنان به‌شدت به نیروگاه‌های هسته‌ای وابسته هستند. در این کشورها، انرژی هسته‌ای نقشی حیاتی در تأمین برق پایدار و قابل‌اطمینان ایفا می‌کند.

زغال‌سنگ که به دلیل آلایندگی بالا در مرکز انتقادات محیط‌زیستی قرار دارد، در بسیاری از کشورهای اروپایی به‌تدریج حذف می‌شود. آلمان، یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان زغال‌سنگ، برنامه‌ریزی کرده است که تا سال 2030 تمامی نیروگاه‌های زغال‌سنگی خود را تعطیل کند و این جایگزینی را با نیروگاه‌های گازی آماده هیدروژن و انرژی‌های تجدیدپذیر انجام دهد.

با این حال، این مسیر نیز خالی از چالش نبوده و نگرانی‌های زیادی درباره پیامدهای محیط‌زیستی و اقتصادی آن وجود دارد.

رشد چشمگیر انرژی‌های تجدیدپذیر

در مقابل کاهش سهم زغال‌سنگ و انرژی هسته‌ای، انرژی‌های تجدیدپذیر رشدی خیره‌کننده داشته‌اند. در سال 2023، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب برق اتحادیه اروپا به 35 درصد رسید که بیش از دو برابر سهم آن در سال 2004 است. این افزایش چشمگیر، ناشی از سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زیرساخت‌های تولید برق بادی و خورشیدی بوده است.

به گفته “سیلیان اودوناگو”، مدیر سیاست در سازمان Eurelectric، انرژی‌های بادی و خورشیدی در چند سال اخیر دستخوش تحولی چشمگیر شده‌اند. او در مصاحبه‌ای با یورونیوز اظهار کرد این روند رشد در آینده نیز ادامه خواهد یافت و به تثبیت بازار و کاهش قیمت برق کمک خواهد کرد.

اتحادیه اروپا این رشد را به‌ عنوان بخشی از تعهد خود به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تحقق اهداف توافق‌نامه پاریس دنبال می‌کند. کشورهایی مانند دانمارک و اسپانیا پیشتاز استفاده از انرژی‌های بادی و خورشیدی هستند و می‌کوشند سهم این منابع را در ترکیب برق خود بیشتر کنند.

چالش‌ها و اختلافات در استراتژی‌های ملی

با وجود تعهد اتحادیه اروپا به بی‌طرفی آب‌وهوایی تا سال 2050، برخی از کشورها همچنان به سوخت‌های فسیلی، به‌ویژه گاز طبیعی، وابسته هستند. آلمان، ایتالیا و بریتانیا از جمله کشورهایی هستند که در حال حاضر از گاز طبیعی برای تولید برق استفاده می‌کنند.

به گزارش یورونیوز، آلمان، که در آوریل 2023 سه رآکتور نهایی هسته‌ای خود را تعطیل کرد و به تولید برق از انرژی هسته‌ای پایان داد، اکنون بر توسعه نیروگاه‌های گازی آماده هیدروژن متمرکز شده است. این استراتژی با انتقادات گسترده‌ای از سوی فعالان محیط‌زیستی مواجه شده است که بر تأثیر مخرب گاز طبیعی بر محیط‌زیست تأکید دارند.

در مقابل، کشورهایی مانند فرانسه و بلژیک همچنان بر انرژی هسته‌ای به‌ عنوان منبعی پایدار و کم‌کربن تأکید دارند. این اختلاف استراتژی‌ها چالشی جدی برای سیاست‌گذاری‌های هماهنگ در سطح اتحادیه اروپا ایجاد کرده است.

از سوی دیگر، نوسانات بازار انرژی، به‌ویژه پس از جنگ اوکراین، فشارهای اقتصادی زیادی بر کشورهای اروپایی وارد کرده است. قیمت عمده‌فروشی برق در سراسر اروپا همچنان بالاتر از سطح قبل از جنگ است، هرچند از اوج سال 2022 کاهش یافته است.

چالش‌های زیرساختی و آینده انرژی در اروپا

یکی از چالش‌های اساسی در مسیر گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر، کمبود زیرساخت‌های شبکه‌ای و ظرفیت ذخیره‌سازی انرژی است. “سیلیان اودوناگو” در این زمینه می‌گوید: «بخشی از مشکلات فعلی، ناشی از نبود شبکه‌های مناسب، انعطاف‌ناپذیری سیستم و محدودیت ذخیره‌سازی انرژی است.» او معتقد است افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سیستم می‌تواند به تثبیت قیمت‌ها و کاهش نوسانات بازار کمک کند.

تحول در ترکیب تولید برق اتحادیه اروپا، نشان‌دهنده تلاش جدی این اتحادیه برای انتقال به انرژی‌های پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و انرژی هسته‌ای است. درحالی‌که انرژی‌های تجدیدپذیر به نقطه کانونی سیاست‌های محیط‌زیستی تبدیل شده‌اند، اختلافات در استراتژی‌های ملی و چالش‌های زیرساختی همچنان موانع مهمی در مسیر این انتقال به شمار می‌روند.

با این همه، آینده انرژی در اتحادیه اروپا، با سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در فناوری‌های تجدیدپذیر، بهبود زیرساخت‌ها، و همکاری‌های منطقه‌ای، می‌تواند به سمت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و دستیابی به اهداف اقلیمی پیش برود. رشد پایدار انرژی‌های تجدیدپذیر نه‌تنها به کاهش هزینه‌ها و نوسانات بازار کمک می‌کند، بلکه فرصتی برای ایجاد یک سیستم انرژی پاک‌تر و کارآمدتر فراهم خواهد کرد.

اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.