شهروندان اراک؛ خسته از مازوت‌ سوزی/ ۳ صنعتی که محیط زیست آنها را در آلودگی هوای شهر موثر می داند

بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آمورش پزشکی، میزان غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در شهر اراک در سال 1402، به شش برابر رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت رسید؛ به گونه‌ای که این شهر هیچ روزی با هوای پاک را تجربه نکرد. 

فوت سالانه 30 تا 50 هزار ایرانی بر اثر آلودگی هوا

آلودگی هوا البته چالشی است که بسیاری از شهرها و استان‌های کشور با آن درگیر هستند. آنگونه که اخیرا ایسنا به نقل از عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت اعلام کرده است، میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در کل کشور در سال گذشته، حدود 30 هزار و ۶۹۲ نفر برآورد شد که در این میان، سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون از میزان مرگ‌ومیر کشور ۱۲.۶ درصد بود.

البته آمارهای دیگری نیز در این زمینه منتشر شده است. برای مثال چندی پیش ایرنا با استناد به مطالعات کشوری گزارش داد که زندگی در یک شهر آلوده باعث افزایش ۱۶ درصدی مرگ و میر، افزایش ۲۷ درصدی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلب و عروق و افزایش ۲۸ درصدی مرگ و میر ناشی از سرطان ریه می‌شود.

این گزارش تعداد مرگ‌ومیر‌های سالانه در ایران را که به آلودگی هوا مرتبط می‌شوند، حدود ۵۰ هزار نفر تخمین می‌زد.

660 اراکی در سال قربانی آلودگی هوا می‌شوند

در این میان آمارهای وزارت بهداشت نشان می‌دهند که ۶۶۱ نفر از شهروندان اراک در سال گذشته، به دلایل منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست دادند.

به این ترتیب به گزارش ایسنا، نام اراک، در میان شش شهری قرار گرفت که آمار مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون آنها، بیشتر از میانگین کشوری بود. پنج شهر دیگر عبارت بودند از: «ماهشهر»، «ریگان»، «تهران»، «مشهد» و «اصفهان».

یوسف یوسفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی نیز چندی پیش اعلام کرد که سالانه به طور میانگین ۶۶۰ نفر در اراک و ۱۴۰ نفر در شازند، قربانی آلودگی هوا می‌شوند.

هزینه ۲۵۹ میلیون دلاری مرگ و میرها برای اراک

معضل آلودگی هوا و مرگ و میرهای منتسب به آن، علاوه بر تبعات معنوی و احساسی که برای بازماندگان دارد، از نظر اقتصادی نیز بر جامعه اثر می‌گذارد. 

وزارت بهداشت، هزینه‌ مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را در کل کشور در سال گذشته، ۱۲میلیارد دلار (معادل ۶۰۰ هزار میلیارد تومان) برآورد کرد که سهم اراک به ۲۵۹ میلیون دلار رسید.

همچنین میزان هزینه‌های تحمیلی بر سیستم بهداشتی در کل کشور (برای درمان بیماری‌ها) حدود ۶۰ همت و برای استان اراک، معادل ۲ میلیون و ۵۶۴ هزار دلار بود.

منابع ثابت؛ عامل 75 درصد از آلودگی هوای اراک

وسایل نقلیه در برخی از شهرهای کشور عامل اصلی آلودگی هوا معرفی می‌شوند و مسئولان شهری برای کنترل آن، انگشت اتهام را به سمت مردم و استفاده آنها از خودروهای شخصی و تک‌سرنشین می‌گیرند. این رویکرد اما در اراک قابل تکرار نیست.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که منابع ثابت، عامل 75 درصد از آلودگی هوای در این شهر هستند. ایرنا چندی پیش به نقل از علی‌اکبر اسدی، معاون سابق هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی گزارش داد که تنها 25 درصد از آلاینده‌های هوا در اراک از منابع متحرک ناشی می‌شوند.

یوسفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی نیز اخیرا در گفت‌وگوها و جلسات مختلف، آمار و نکانی را در مورد عوامل موثر بر آلودگی هوای اراک و برخی دیگر از شهرهای استان اعلام کرده؛ او برای مثال گفته است که سالانه ۲۵۴ هزار تن منابع آلاینده در هوای اراک، شازند و مهاجران منتشر می‌شود که ۷۰ درصد آن مربوط به منابع ثابت و ۳۰ درصد ناشی از منابع متحرک است.

پای مازوت در میان است

همچنین بر اساس گفته‌های این مقام مسئول و با استناد به لیست صنایع آلاینده؛ نیروگاه‌ شازند، شرکت آلومینیوم ایران (ایرالکو) و پالایشگاه شازند، از جمله مقصران آلودگی هوای اراک هستند و اداره کل محیط زیست از آنها شکایت کرده است.

یوسفی، نقش مازوت‌سازی نیروگاه را در به خطر انداختن جان مردم شازند و اراک پررنگ دانست. به گفته او، در سال ۱۴۰۲ مسئول آلاینده ۲۷ روز شهر اراک، دی اکسید گوگرد بود که این حجم از آلایندگی با این گاز در هیچ شهری از کشور گزارش نشده بود.

او مازوت‌سوزی نیروگاه شازند را در سال ۱۴۰۱، معادل ۷۰۰ میلیون لیتر و در سال گذشته حدود ۳۵۰ میلیون لیتر اعلام کرد و گفت که هم‌اکنون نیز روزانه چهار و نیم میلیون لیتر مازوت پرسولفور و حدود ۵۰۰ هزار مترمکعب گاز در این واحد صنعتی سوزانده می‌شود.

گلایه مردمی از تداوم آلودگی هوا

وضعیت آلودگی هوا در اراک که از مرز 116 روز در سال جاری گذشته و در حال نزدیک شدن به 120 روز است، شهروندان این شهر را آزرده و خسته کرده. این موضوع حتی به تجمعاتی نیز برای اعتراض به تبعات این چالش و مازوت‌سوزی در نیروگاه شازند، منجر شده است.

اخیرا مرکز پژوهش‌های مجلس مواردی از جمله افزایش بیماری‌های قلبی، ریوی، سرطان و سکته مغزی، کاهش کیفیت زندگی، امکان مهاجرت نخبگان، کاهش عملکرد تحصیلی، تشدید نابرابری‌ها، کاهش بهره‌وری، خسارت‌های کشاورزی، خسارت به زیرساخت ‌ا و کاهش گردشگری را از نتایج احتمالی آلودگی هوا اعلام کرده است.