شهید مطهری فلسطین را موضوعی اسلامی میدانست/ رسالت انسانی روشنفکران در قبال غزه + فیلم
علی مطهری در وبینار «فلسطین در اندیشه شهید مطهری»:
به گزارش خبرنگار ایکنا، وبینار بینالمللی «فلسطین در اندیشه شهید مطهری» صبح امروز، چهارشنبه ۱۲ اردیبهشتماه با حضور علی مطهری، فرزند شهید مطهری و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و حضور برخط طلال عتریسی؛ استاد دانشگاه لبنان، ستار قاسم عبدالله؛ استاد دانشگاه ذیقار عراق، یاسین فضل الموسوی؛ اندیشمند بحرینی و حجتالاسلام شفیق جرادی، مدیر پژوهشکده مطالعات دینی و فلسفی لبنان از سوی خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) برگزار شد.
متن گفتوگو با علی مطهری را در ادامه میخوانیم:
ایکنا ـ دیدگاه شهید مطهری درباره فلسطین و مسئله مقاومت چگونه بود؟
شهید مطهری، از همان ابتدا یعنی اوایل اشغال فلسطین به این موضوع توجه داشت. اولین اظهار نظر ایشان به سال 1339 ه.ش(1960 م) باز میگردد. شهید مطهری تقریبا 10، 12 سال بعد از شروع مسئله فلسطین و اشغال فلسطین به این موضوع توجه کرده بود.
ایشان یکی از وظیفه خطبا، وعاظ و اهل منبر را در آشنا کردن مردم با مسائل روز میدانستند. از آن جمله اینکه شهید مطهری در منبرهای خود به مسئله فلسطین مثال میزنند که آیا مردم ما اطلاع دارند بر مردم فلسطین چه میگذرد؟ آیا مردم میدانند بخشی از سرزمینهای اسلامی اشغال شده است؟ آیا مردم میدانند در کشمیر چه میگذرد؟ همچنین در بخشهایی که در طول تاریخ گذشته از ایران جدا شده است بر مسلمان چه میگذرد؟
شهید مطهری به هر مناسبتی وارد موضوع فلسطین شده است. این نشان میدهد که ایشان کاملا به خطر صهیونیست و موضوع اشغال فلسطین آگاه بودند و به نتایجی که بر این کار مترتب است و اینکه در آینده چه بلایی سر مسلمانان خواهد آمد، واقف بودند. نگاه ایشان به مسئله فلسطین، یک نگاه اسلامی بود یعنی مسئله فلسطین را موضوع بین اعراب و اسرائیل نمیدانستند و افرادی که این موضوع را یک جریان عربی تلقی میکنند، یک شیطنت میدانستند.
رژیم شاه در تبلیغاتش به مسئله فلسطین به نزاع میان اعراب و اسرائیل اشاره میکرد و معتقد بود که این جریان به ما ارتباط ندارد درحالی که شهید مطهری معتقد بود این موضوع اسلامی است. بخشی از سرزمین اسلامی اشغالی شده و همه مسلمانان وظیفه کمک و اقدامرسانی به فلسطین را دارند و برای آزادی قلسطین باید تلاش کنند.
شهید مطهری موضوع فلسطین را اسلامی میدانستند
همانطور که در سال 1348 ه. ش(معادل 1969 م)، ایشان در سخنرانی مهیج روز عاشورا در حسینیه ارشاد، تاریخچه مسئله فلسطین را بیان میکند، آیا ادعای صهیونیستها که میگویند این سرزمین برای ما است صحیح است؟ ایشان تاریخچهای از فلسطین، دو سه هزار سال پیش را بیان میکند و حتی ایشان تأکید میکنند اساسا این سرزمین برای یهود نبوده است. حتی زمانی که مسلمانها، فلسطین را فتح کردند این سرزمین در دست مسیحیان بود. مسیحیان با مسلمانان شرط کردند یکی از مفاد صلحنامه شما این باشد که یهود را اینجا راه ندهید و اصلا بخشی از سرزمین فلسطین در اختیار یهود نبوده است و این یک ادعای بیجایی است.
فقط به خاطر ظلمهایی که بر یهودیان در اروپا شد و اروپاییها میخواستند از دست آنها راحت شوند، یهود را در قلب کشورهای اسلامی، اسکان دادند و این مصائب را تا امروز به وجود آوردند که مسلمانان درگیر این موضوع هستند. در موارد دیگر شهید مطهری در سخنرانی احیای تفکر اسلامی، راجع به همبستگی اسلامی صحبت میکنند، دوباره موضوع فلسطین را مطرح میکنند و سپس خبر از افتتاح شماره حسابی برای کمک به مردم فلسطین میدهد که این حساب از طرف علامه طباطبایی(ره) و مرحوم آیتالله سیدابوالفضل موسوی زنجانی افتتاح شده بود تا از این طرح کمکهای مالی برای برادران فلسطینی ارسال شود. سپس رژیم شاه، شهید مطهری را بازداشت میکند و از ایشان مطالبه میکنند تا پولهای جمع شده را تحویل رژیم شاه دهند اما ایشان قبول نمیکند و میگوید این وجوه، امانتی در دست ما است و ما باید به هدف این امانت برسیم. ایشان نیز به نحوی کمکهای مالی را به مردم فلسطین رساندند.
مسلمانان موضوع فلسطین را رها نکنند
شهید مطهری موضوع فلسطین را یک موضوع اسلامی میدانستند. ایشان معتقد بودند ما مسلمانان وظیفه داریم به موضوع فلسطین کمک کنیم و بیتفاوتی به این موضوع در اسلام ما خدشه وارد میکند. همانطور که نبی مکرم اسلام(ص) فرمود «هر مسلمانی ندای استمداد مسلمانی را بشنوند و به او کمک نکند، اساسا او مسلمان نیست».
اگر مسلمانان از همان ابتدا این موضوع را جدی میگرفتند امروز با چنین فاجعهای روبرو نبودیم. مسلمانان آنطور که غربیها پشتیبان اسرائیل بودند از فلسطین پشتیبانی نکردند اما امروز تا حدودی اوضاع بهتر شده است به ویژه اینکه مبارزه فلسطینیهای با اشغالگران، جنبه اسلامی پیدا کرده است. قبلا گاهی جنبه چپگرایی و با الهام از مبارزان چپگرا مثل چهگوارا و … بود و بعد نیز جنبه ناسیونالیست عربی گرفت اما به نتیجه نرسید. امروز که مقاومت، جنبه اسلامی پیدا کرده است میبینید مقاومت چه میزان به طور جدی ادامه دارد.
مردم غزه نزدیک به 35 هزار شهید داردهاند اما هنوز ایستادهاند و مقاومت کردهاند. مردم غزه با وجود کمبود غذا و آب هنوز استقامت کردهاند و این اعجابآور است و مسلمان وظیفه دارند به هر نحو ممکن به آنها کمک کنند. اگر کمک جانی نمیتوانند کنند، به مردم فلسطین کمک مالی کنند و این موضوع را رها نکند.
ایکنا ـ درباره ژرفاندیشی شهید مطهری درباره شناخت زیادهخواهی اسرائیل در اشغال سایر سرزمینها بگویید. ایشان در همان ابتدا به صورت صریح میگویند «هدف غربیها از آوردن اسرائیل، صرف تشکیل دولت کوچک صهیونیستی نیست، بلکه میخواهند کل جهان اسلام را تحت سلطه بگیرند».
شهید مطهری میگوید یک زمانی خیال نکنیم، هدف اسرائیل صرفا همین مقدار سرزمینهای اشغالی است که اشغال کردهاند. اینها هدفهای بلندی دارند؛ خیبر در عربستان، برخی از زمینها در عراق را دارند و حتی ممکن است ادعا کنند شیراز هم برای آنها است چون حافظ گفته است «اینجا ملک سلیمان است». شهید مطهری رژیم صهیونیستی را خطری پیش گوش همه ملتهای مسلمان میدانستند. اینها صرفا نمیخواهند سرزمین کوچکی داشته باشند، بلکه آنها هدفهای بزرگتری دارند. نقشه استعماری است که دائماً ملتهای مسلمان رابه خود مشغول کنند و از توسعه باز بدارند. این نگاه، نگاهی آیندهنگر، با دوراندیشی بسیار عمیقی بوده است.
بخشی از منابع اطلاعات شهید مطهری همان ادعاهایی بوده است که سران رژیم صهیونیستی، همان موقع میگفتند و ممکن است خیلی آنها را جدی نمیگرفتند اما ایشان این موضوع را جدی گرفتند و بخشی نیز به اعتقاد صهیونیستها بر اساس کتاب آسمانی خود، باز میگردد. شهید مطهری به خوبی تشخیص داده بود که آنها به این سرزمین قائل نخواهند بود بلکه به فکر گسترش این سرزمین خواهند بود و ما باید به فکر خودمان باشیم و این موضوع صرفا مربوط به ملت فلسطین نیست.
شهید مطهری تمام ملتهای مسلمان را هوشیار میکند که موضوع را کوچک تلقی نکنند و همه این موضوع را متوجه خود بداند. امروز حقیقتا همینگونه است اگر جلوی اسرائیل باز باشد، قطعا سرزمینهای اطراف خود را اشغال میکند و اگراحساس کند، مقاومتی وجود ندارد، قطعا سرزمینهای لبنان، سوریه، اردن و .. را اشغال میکند، همانطور که در گذشته هنگامی که توانست انجام داد پس بازهم اگر بتواند انجام میدهد. بنابراین نباید احساس کنیم ما در امنیت هستیم و این موضوع فقط مربوط به ملت فلسطین است.
ایکنا ـ شاید ایشان میخواستند ما را آگاه کنند تا به مسئله امنیت ملی نیز توجه کنیم. چرا که برخی میگویند مسئله فلسطین چه ارتباطی با ما دارد و حال آنکه شهید مطهری ما را به این موضوع توجه دادند.
بله، قطعا همینگونه است. اگر بیتوجه باشیم، لااقل به مرزهای کشورمان نزدیک میشود و یک تهدید بالقوه است. نباید بگوییم کمکهای که به فلسطین میکنیم، کار درستی نیست چراکه این در واقع کمک به خودمان نیز هست. در عین حال این کمکها بیشتر مردمی و از روی ایمان و اعتقاد مردم انجام میشود.
ایکنا ـ کما اینکه اتفاقاتی که در ایران و کشورهای همسایه رخ داد، نشان داد چه میزان میتواند، حضور رژیم صهیونیستی خطرناک باشد.
پیش از طوفانالاقصی، رژیم صهیونیستی به دنبال روابط با کشورهای عربی؛ امارات و بحرین بود و اندک اندک با عربستان سعودی، جمهوری آذربایجان و ترکیه نیز روابط را برقرار میکرد و جمهوری اسلامی ایران در محاصره قرار میگرفت. طوفانالاقصی فعلا تمام این موضوعات و روند عادیسازی روابط را معلق کرده است. در واقع طوفانالاقصی مسئله فلسطین را زنده کرد.
فکر نکنید اسرائیل آرام مینشیند و دنبال زندگی آرام است و ما باید به او رحم کنیم، نه اینگونه خبرها نیست. اسرائیل به فکر نفوذ در کشورهای اسلامی است و در همه جا نیز جاسوس دارد. رژیم صهیونیستی، غده سرطانی است و تا زمانی که اشغالگران در غرب آسیا هستند، کشورهای منطقه روی خوشی و سعادت را نخواهند دید. تنها راهش از میان برداشتن آنها به هر طریقی است؛ یا برگزاری انتخابات، راهی که ایران پیشنهاد داده است، یا از طریق جنگ، اگر طالب هستند و یا اجرای طرح دو کشوری که اگر انجام شود، باز یک گام به جلو است اما اسرائیل حتی حاضر به اجرای این طرح نیست و خود مانع اجرای این طرح است.
ایکنا ـ البته اجرای طرح دو کشوری نیز به نوعی خیانت به فلسطین است از آنجا که فلسطین را تکه پارههایی محدود و محصور در دل اسرائیل خواهد کرد.
بله، اما بازهم رژیم صهیونیستی به اجرای طرح دو کشوری و دو دولتی تن در نمیدهد تازه این طرح به معنای تشکیل دو دولت مستقل نیست. اسرائیل اگر این موضوع را بپذیرد به این شرط میپذیرد که ارتش فلسطین، پلیس و نیروهای امنیتی آن تحت نظارت او و به نوعی مستعمره اسرائیل باشد. انشاءالله با مقاومت مردم فلسطین و مجاهادان حماس، جهاد اسلامی، حزب الله و یمنیها به نقطههای روشنی برسیم.
ایکنا ـ درباره ابراز تأسف و گلایه شهید مطهری از غفلت و بیتفاوتی مسلمانان در موضوع فلسطین با توجه به ضرورت مسئولیتپذیری مسلمانان دراین جریان و وظیفه خواص و عوام در مسئله فلسطین بگویید.
در این موضوع مردم عادی و توده مردم یک وظیفه و خواص و روشنفکران (چه روشنفکران دینی و چه غیر دینی) وظیفه دیگری دارند. همانطور که شهید مطهری درباره وظیفه خطبا میگوید که آنها وظیفه آگاه کردن مردم و اطلاعرسانی درباره وضعیت مسلمانان در سراسر دنیا را از جمله در فلسطین دارند.
ظلم در غزه، قابل انکار نیست
برخی از خواص در برابر حوادثی در داخل کشور به درستی عکسالعمل نشان میدهند و هنگامی در جایی به کسی ظلم شده و حقوق اساسی مردم رعایت نشده، هشدار میدهند، این به جای خود درست است اما اینکه میبینیم در موضوع فلسطین سکوت میکنند، خیلی قابل قبول نیست. روشنفکرانی که گرایش دینی هم ندارند و به خاطر وظیفه اسلامی نمیخواهند وارد شوند، بالاخره انسان هستند و باید بر اساس اصول انسانی و حقوق بشری به موضوع فلسطین ورود پیدا کنند. ظلم در غزه، قابل انکار نیست. اینجا اگر کسی سکوت کند به آن وظیفه وجدانی خود عمل نکرده است و باید در مقابل وجدان خود پاسخگو باشد. بنابراین هرکسی به تناسب موقعیت اجتماعی خود وظیفه خاص خود را دارد.
یک فرد معمولی یا کاسب حداکثر کارش در جریان فلسطین کمک مالی است. استادهای دانشگاه میتوانند در سخنرانیها و همایشهای داخلی و بینالمللی صدای خود را به دنیا برسانند، نویسنده و روشنفکر نیز همینطور. هر کسی وظیفه خود را دارد و باید به وظیفه خود عمل کند. به صرف اینکه کسانی اعتراضاتی نسبت به نظام داشته باشند و چون نظام از فلسطین دفاع میکند بعد اینها بخواهند سکوت کنند، منطق درستی نیست که میخواهند همراستای نظام قرار نگیرند. مسائل را نباید باهم مخلوط کرد. شما اگر اعتراضاتی به حکومت دارید، این دلیل نمیشود که در موضوع فلسطین سکوت کنید. همه ما وظیفه داریم. این یک موضوع انسانی و فراتر از وظیفه اسلامی است.
ایکنا ـ به ویژه اینکه که امروز مسئله فلسطین در ابعاد جهانی روشن شده است و موجب بیداری افکار عمومی و حمایتهای مردم جهان از فلسطین شده است.
بله، اکنون مسئله فلسطین جهانی شده است. شاید تا 5 سال گذشته، مثلا میگفتند ایران به صورت افراطی از فلسطین حمایت میکند و یا ایران در قضیه فلسطین اشتباه میکند اما اکنون تمام دنیا بر لزوم اعطای حق مردم فلسطین متفقالقول هستند. همه دنیا بر ظلم بر مردم فلسطین، جنایت علیه بشریت و نسلکشی، آگاه هستند و امروز جای تردید و سکوت نیست. اوضاع فعلی نشان میدهد، موضع ایران از ابتدا درست بوده و دنیا تازه به موضع ایران رسیده است. امیدواریم این وضعیت به نتایج خوبی برسد.
ایکنا ـ شهید مطهری جملهای دارند «اگر میخواهیم به عزاداری حسینبنعلی(ع) ارزش بدهیم، باید فكر كنیم كه اگر حسینبنعلی(ع) امروز بود و خودش میگفت برای من عزاداری كنید، میگفتند چه شعاری بدهید؟ شمر امروز ما اسرائیل است ما باید به داد مردم فلسطین برسیم نه این که بیاییم در محرم صرفا به سر و سینه بزنیم» این یعنی شهید مطهری عاشورا را محدود به اتفاقی که افتاده و تمام شده نمیدانند بلکه معتقدند ما با استفاده از اتفاقات روز باید مستکبران و ظالمان جدید را بشناسیم.
اینکه مناسک عاشورا صرفا تبدیل به یک عادت شود و بدون توجه به مسائل امروز برگزار شود، کار درستی نیست. آیا هدف امام حسین(ع) جز نجات اسلام بوده است؟! حضرت سیدالشهدا(ع) دید خلافت در حال تبدیل به سلطنت است و شکل موروثی پیدا کرده و فرد کاملا فاسدی بر جای پیامبر(ص) نشسته است و لذا اگر قیام نمیکرد، اثری از اسلام باقی نمیماند.
امام حسین(ع) در خلأ قیام نکرد. قیام امام حسین(ع) بر روی محاسبه بود که اگر قیام نکنند اثری از اسلام باقی نخواهد ماند. امروز نگاه ما باید همینگونه باشد. اگر برای امام حسین(ع) عزاداری و گریه میکنیم، باید ببینیم هدف امام حسین(ع) چه بود؟ هدف ایشان زنده کردن اسلام بود. مسئله فلسطین نیز آمده است تا کشورهای اسلامی رابه ذلت بکشاند و ما نمیتوانیم نسبت به این جریان، بیتفاوت باشیم.
اکنون میتوان ادعا کرد، غزه کربلای امروز است. ما در روایات داریم «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا»یعنی این اتفاقی صرفا در گذشته نبود که تمام شده باشد، بدون اینکه تأثیری بر زندگی ما بگذارد، بلکه دائما باید در زندگی ما تأثیر داشته باشد. لذا شهید مطهری به زیبایی میگوید «اگر میخواهید شعارهای امروز شما در روز عاشورا زنده کننده و محیی باشد، شعار امروز شما باید فلسطین باشد. شمر هزار و سیصد سال پیش مُرد و از دنیا رفت. شمر امروز موشه دایان است. او را بشناس». این حرف درستی است. اگر ما برای امام حسین(ع) گریه و عزاداری میکنیم باید نتیجهای برای امروز ما داشته باشد اما اگر قرار است به شکل عادت در آید و تکرار شود بدون اینکه تأثیری در زندگی فردی و اجتماعی ما داشته باشد، اساسا هدف امام حسین(ع) چنین چیزی نبوده است.
ایکنا ـ اینها نشان میدهد که شهید مطهری مسئله فلسطین را از مسائل راهبردی میدانستند.
بله، ایشان جملهای دارند «و الله و بالله قسم میخورم كه پیغمبر اكرم(ص) در قبر مقدسش، امروز از یهود میلرزد و اگر امام حسین(ع) امروز بود چه میکردند؟ قطعا مسئله اول ایشان امروز فلسطین بود». یعنی شهید مطهری میخواهد بگوید در دوران رژیم شاهنشاهی چه شاه باشد و چه نباشد، موضوع فلسطین برای ما زنده است . چه بسا که ایشان قصد داشت حتی در موضعگیری رژیم شاه نیز اثر بگذارد که مردم طرفدار فلسطین هستند. این طبعا در موضع رژیم شاه نیز اثرگذار بود.
خاطرم هست، در زمان شاه مسابقه فوتبال بین ایران و اسرائیل بود و ایران نیز برنده شد اما مردم آنجا شعار علیه اسرائیل میدادند یعنی مردم در زمان شاه که تمام تبلیغات به نفع اسرائیل بود، علیه رژیم صهیونیستی شعار میدادند و یا سال 1973 که مصر و سوریه به اسرائیل حمله کردند و ابتدا، پیروزیهایی بدست آوردند و مصریها جلو رفتند، در آنجا مردم ایران به شدت هیجانی شدند. البته در آن هنگام شوروی پشت مصر را خالی کرد و مصریها مجبور به عقبنشینی شدند اما صحرای سینا را پس گرفتند و سپس انور سادات صلح کرد. مردم ما از ابتدا حتی در دوران پهلوی نیز طرفدار فلسطین بودند. انشاءالله این مبارزات ادامه داشته باشد و ببینیم روزی را که چیزی به اسم اسرائیل در دنیا وجود نداشته باشد.
ایکنا ـ چه میزان این گونه حرکات و سخنرانیهای امثال شهید مطهری به جهانی شدن و حقانیت فلسطین و آشکار شدن جنایات رژیم صهیونیستی، کمک کرده است؟
قطعا بسیار مؤثر بوده است، مخصوصا پیروزی انقلاب اسلامی ورق را در جریان فلسطین برگرداند و مسئله فلسطین را به عنوان هدف راهبردی و استراتژیک ایران و همه مسلمانان مطرح کرد. سخنان امام راحل و اعلام روز قدس به عنوان روز جهانی برای فلسطین، دنیای اسلام را بیدار کرد. ایران هم به طور جدی این موضوع را به عنوان یک اقدام عملی، پیگیری کرد و نیروهایی با کمک ایران در خاورمیانه چون حزبالله، حشدالشعبی و انصارالله و …ایجاد شده است. در واقع جمهوری اسلامی ایران در دنیای اسلام و کشورهای همسایه افغانستان، پاکستان و… تأثیراتی گذاشت به طوری که در تمام این کشورها گروههای آماده مبارزه با اسرائیل حضور دارند.
انقلاب اسلامی موضوع فلسطین را زنده کرد
در زمان پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری شاید فکر میکردند که اصلا امیدی نیست و حتی یاسر عرفات، نتیجه گرفت باید مبارزه مسلحانه را کنار بزند و به سراغ طرح دو دولتی برود به این خیال که به سرعت انجام میشود اما بعد فهمید تماماً دروغ بوده و بعد به مبارزه مسلحانه برگشت و سپس اسرائیلیها وی را مسموم کردند. همچنین جریان صلح کمپ دیوید به وجود آمد و… که میخواستند پرونده فلسطین را ببندند اما انقلاب ایران این موضوع را زنده کرد. امروز بخش بزرگی از تحول در موضوع فلسطین، مرهون ایران است. همین روزهای قدس، عملیات وعده صادق و … مؤثر بوده و صورت مسئله را تغییر داده است. انقلاب اسلامی خدمت بزرگی را به دلیل موضوع فلسطین به جهان اسلام کرده است.
ایکنا ـ اگر شهید مطهری در زمان حاضر بودند، با چه بیانی مسئله فلسطین را به نسل جوانی منتقل میکردند؟
ایشان بیان همان سالها برای اکنون نیز قابل استفاده است. ایشان برای قانع کردن ذهن افراد به سراغ تاریخچه فلسطین رفتند، هنگامی که مردم تاریخچهای را دقیق بدانند، میدانند که رژیم صهیونیستی دست به اشغال سرزمینی زده است که ساکنینی داشته است. طوفان الاقصی اینطور نبود که یک حمله ابتدایی باشد، همانطور که غربیها میخواهند نقطه شروع جریان فلسطین را به 7 اکتبر محدود کنند و پیشینه 70 سال آن را کنار بگذارند. فلسطینیها اگر عملیات طوفانالاقصی را اجرا نمیکردند، نمیتوانستند صدای خود را به جهانیان برسانند، دنیا داشت آنها را فراموش میکرد و کشورهای عربی به دنبال روابط با اسرائیل بودند.
اگر مردم تاریخچه فلسطین را به درستی بدانند، خود به خود جذب میشوند و تبیین وظیفه اسلامی نیز مهم است. به نظرم بیانات شهید مطهری در همان سالها، برای امروز مفید است. انتشارات صدرا نیز مجموعه بیانات ایشان درباره فلسطین را در قالب مجموعهای با عنوان «آیت الله مطهری و مسئله فلسطین» تهیه و تدوین و چاپ کرده است و خوب است مردم با این مجموعه سخنان آشنا شوند.
انتهای پیام
لینک منبع اصلی خبر
لینک خبر در ارتباط اقتصادی
این خبر توسط موتور ارتباط اقتصادی جمع آوری شده است در صورت مغایرت اطلاع دهید