عبور از دروازه تاریخ؛ هجوم ارتش نازی به ایران و خروج آلمان‌ها از شاخ آفریقا

به گزارش ایسنا، امروز ۱۴ آبان ۱۴۰۳ به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.

اشغال بخشی از خاک ایران توسط قوای آلمان -۱۲۹۳

با آغاز جنگ جهانی اول ایران با وجود اعلام بی‌طرفی بیشترین آسیب را از طرف قوای روس، انگلیس، آلمان و عثمانی دید. هم‌مرز بودن با امپراتوری روس و عثمانی موجب درگیر شدن ایران در این جنگ شد و  اوضاع داخلی ایران به هم ریخت.

ایران از شمال مورد تهاجم روس‏ها و از شمال غرب مورد تجاوز عثمانی قرار گرفت. هر دو کشور بر سر تصرف استان آذربایجان ایران به جنگ با یکدیگر پرداختند در همان حال پادشاهی انگلستان نیز با چند فروند کشتی جنوب ایران را مورد تهاجم قرار داد.

در همین اثناء سفارت و کنسولگری آلمان در ایران به بهانه حفظ منافع اتباع خود در ایران ارتشی کوچک برای تحت عنوان «قوه مقاومتی» تشکیل داد و عده‏‌ای از مردم ایران را به طرفداری از خود شوراند.

قوای آلمان بعد از ورود به ایران به جان مردم افتادند و آنان را قلع و قمع کردند. 

تشکیل نیروی دریایی ایران -۱۳۱۱

تا دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه، توجه چندانی به توسعه نیروی دریایی کشور نشد، اما در این دوره برای توسعه نیروی دریایی یک کشتی ۶۵۰ تنی مجهز به چهار اراده توپ کروپ از آلمان که نامش را پرسپولیس گذاشتند و یک کشتی کوچک به نام شوش برای حفظ امنیت کارون خریداری شد.

در زمان مظفرالدین‌شاه نیز چند کشتی کوچک از جمله کشتی تحت عنوان مظفری به این ناوگان افزوده شد، اما سالهای بعد و به دلیل نهضت مشروطیت و کودتای سوم اسفند 1299 همه این کشتی‌ها در خور سلطانی در اسکله‌ای در بوشهر متوقف شد و به تدریج مستهلک و در آب خلیج‌فارس غرق شدند.

به دلیل افزایش منافع انگلستان در خلیج فارس و ایران، ایران سال‌ها مورد تحریم غیر علنی کشورهای اروپایی در برابر فروش اسلحه و ازجمله کشتی‌های جنگی قرار گرفت. طی سال‌های ۱۳۱۱ و ۱۳۱۲ پهلویِ پدر تصمیم به تجدید ناوگان جنگی دریایی گرفت و ماموریت خرید مخفیانه را به پرنس ارفع سپرد.

نامبرده با موفق شد تعدادی ناو و کشتی و یدک‌کش از ایتالیا خریداری کند و مقدمات آموزش افسران ایرانی در ایتالیا را فراهم کرد. مرکز نیروی دریایی ایران خرمشهر بود و در همین محل بود که پادگان، فرماندهی، مخازن و اداره بندر قرار داشت.

سقوط کابینه شریف‌امامی- ۱۳۵۷

پس از کشتار بی‏‌رحمانه 17 شهریور 1357 در میدان ژاله و به رگبار بستن دانش‌آموزان و دانشجویان در 13 آبان 1357 در دانشگاه تهران، اوضاع کشور در سراشیبی فروپاشی قرار گرفت به خصوص که بعد از شریف‌امامی نخست‌وزیری نظامی به نام ارتشبد غلامرضا ازهاری سکاندار دولت شد.

این دو جنایت خونین در 70 روز صدارتِ دولت آشتی ملی شریف امامی موجب خشم مردم و تظاهرات اعتراضی علیه شریف امامی شد. راهپیمایی‏ بزرگ فطر 1357، گسترش اعتراضات و اعتصاب عمومی در سراسر کشور، مهاجرت امام از نجف به پاریس  در کنار اقدامات تسکینی بی‏‌اثر دولت نظیر حذف تقویم شاهنشاهی، انحلال حزب رستاخیز و تعطیلی کاباره‌ها و فاحشه‌خانه‌ها موجب آرامش مردم نشد و شریف امامی در تاریخ 14 آبان 1357 استعفا داد.

شهادت فرمانده فرمانده تیپ ۱ عمار یاسر لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) – ۱۳۶۲

علی‌اکبر حاجی‌پور در ۲۱ اسفند ۱۳۲۹ در آذرشهر در توابع استان آذربایجان شرقی متولد شد. با پایان تحصیلات متوسطه در سال ۱۳۵۰ به استخدام ارتش شاهنشاهی درآمد و بعد از پشت سر گذاشتن دوره‌های آموزشی به عنوان درجه‌دار در لشکر گارد شاهنشاهی مشغول کار شد. با اوج گرفتن مبارزات انقلابی مردم در آذر ۱۳۵۷  خودش را از ارتش باز خرید کرد.

در سال ۱۳۵۸ به سپاه تهران پیوست و عضو «گردان ۶» پادگان ولی‌عصر (عج) شد. به همراه رزمندگان گردان ۶ در درگیری‌های کردستان و پس از شروع جنگ، در جبهه سوسنگرد حضور داشت. با تشکیل تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) به فرماندهی احمد متوسلیان در اسفند ۱۳۶۰ به این تیپ پیوست و فرمانده گردان عمار یاسر شد. از پاییز ۱۳۶۱، ابتدا فرمانده محور و سپس فرماندهی «تیپ ۱ عمار لشکر ۲۷ » را عهده‌دار شد.  گردان عمار در عملیات‌های فتح‌المبین و الی بیت المقدس موفق ظاهر شد. حاجی‌پور در مرحله دوم عملیات الی بیت المقدس به شدت مجروح شد.

او یک دوره هم به همراه احمد متوسلیان، کاظم رستگار، مرتضی سلمان طرقی و قاسم دهقان در قالب قوای محمد رسول‌الله (ص) به جبهه‌های سوریه و لبنان اعزام شد و از مواضع ارتش اسرائیل در مناطق بقاع و چولان اطلاعات نظامی خوبی به دست آورد.

به دنبال اسیر شدن احمد متوسلیان به دست نظامیان رژیم صهیونیستی، او به همراه دیگر هم‌رزمانش به ایران بازگشت و با عنوان فرمانده گردان عمار تیپ ۲۷ در مرحله سوم عملیات رمضان شرکت کرد و در این عملیات به شدت مجروح شد. دوره نقاهت او با فرارش از بیمارستان نیمه کاره ماند. حاجی‌پور خودش را با همان وضعیت جسمی به خط مقدم جبهه‌های حق علیه باطل رساند و در کسوت فرمانده یکی از محورهای عملیاتی تیپ ۲۷ انجام وظیفه کرد.

پس از نبردهای والفجر مقدماتی و والفجر ۱، تیپ ۲۷ به سطح لشکر ارتقاء سطح پیدا کرد و  حاجی‌پور در لشکر محمد رسول‌الله (ص) به دستور محمدابراهیم همت، فرمانده تیپ ۱ عمار یاسر لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) شد و سرانجام در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۶۲ بر اثر اصابت گلوله مستقیم تانک دشمن در عملیات والفجر ۴ به شهادت رسید.

افتتاح اولین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران- ۱۳۶۶

اولین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در تاریخ 14 آبان 1366  با حضور حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای سومین رییس‌جمهور کشورمان به همراه جمعی از شخصیت‏های فرهنگی و سیاسی کشور افتتاح شد و تا 23 آبان ادامه یافت.

در اولین نمایشگاه کتاب تهران 196 مؤسسه و ناشر خارجی از 32 کشور جهان شرکت داشتند و حدود 16 هزار عنوان کتاب عرضه کردند. ناشران داخلی نیز بیش از 8 هزار عنوان کتاب خود را در معرض دید 500 هزار بازدید کننده از این نمایشگاه قرار دادند. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از آن پس همه ساله برگزار شد.

کشف خاصیت ضد پرتوی در برخی مواد طبیعی -۱۳۶۹

دکتر فرامرز آشوری با درجه فوق دکترا در رشته داروسازی و بیوشیمی پس از 14 سال تحقیق مستمر موفق شد خاصیت ضدپرتو را در برخی مواد طبیعی کشف و دارویی جدید تولید کند.

این دارو برای درمان ضایعات ناشی از پرتوهای یون‏‌ساز از جمله ضایعات عمومی، عروق، مسمومیت کبدی، بیماری قند و ضایعات بینایی استفاده می‏‌شود و بدن انسان را در برابر پرتوهای آسیب‏‌رسان مقاوم می‌کند.

درگذشت نخستین دانشمند ایرانی ناسا- ۱۳۹۲

ابوالقاسم غفاری در اوایل دهه‌ 1950  هم‌زمان با حضور «انیشتین» در مؤسسه‌ی مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» در زمینه‌ی «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق کرد. آن زمان ریاست این مؤسسه با «رابرت اوپنهیمر» بود. طی مراسمی که از سوی یک انجمن ایرانی در محل دانشگاه هاروارد برگزار شد از یک عمر تلاش علمی استاد غفاری تقدیر شد.

استاد غفاری در روز سه‌شنبه 14 آبان در ساعت 10 و 55 دقیقه شب در سن 106 سالگی درگذشت. او در تهران متولد شد و بعد از پایان تحصیلاتش در دارالفنون در سال 1929 با بورسیه کامل برای ادامه تحصیل در رشته ریاضیات و فیزیک به «دانشگاه نانسی» فرانسه رفت.

وی مدرک دکترایش را از «دانشگاه سوربن» فرانسه دریافت کرد و  در سال 1936 در «رصدخانه‌ی پاریس» در حوزه‌ی «مکانیک فلکی» فعالیت کرد. او پروژه محاسبه‌ میزان مقدار نیرو برای پرتاب راکت به مدار ماه را به سرانجام رساند. «غفاری» در سال 1937 برای تدریس در دانشگاه تهران به ایران بازگشت. وی از سال 1938 تا 1941 خدمت سربازی خود را انجام داد که در آن مدت به سطح‌بندی اراضی شمال تهران برای آماده‌سازی برای ارتش اشتغال داشت.

در سال 1950 به‌دعوت «دانشگاه هاروارد» و به‌عنوان محقق «فولبرایت» بورسیه‌ بین‌المللی از کشورهای مختلف به‌عنوان استادیار پژوهشی در زمینه‌ی «معادلات دیفرانسیل» و در ادامه در زمینه‌ی «دینامیک گازی» فعالیت کرد. او به همراه دکتر محسن هشترودی از جمله اولین ایرانیانی بودند که محقق «فولبرایت» شدند. هشترودی نیز هم‌زمان با دکتر غفاری در دانشگاه هاروارد در زمینه ریاضیات فعالیت داشت.

پس از پایان جنگ جهانی وی در زمینه‌ی تحقیقات دایما به انگلیس و امریکا سفر کرد. در اوایل دهه‌ی 1950 هم‌زمان با حضور «انیشتین» در مؤسسه‌ی مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» در زمینه‌ی «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق کرد. در آن زمان، ریاست این مؤسسه بر عهده «رابرت اوپنهیمر» کاشف شکافت هسته‌ای بود که رابطه خوبی با غفاری داشت.

غفاری در سال 1956 در بخش ریاضیات اداره‌ ملی استانداردهای امریکا مسوولیت گرفت و برای همیشه سکونت در آن کشور را برگزید.

محاسبات حرکت ماهواره‌های زمینی مصنوعی از وظایف غفاری در آمریکا بود.  در سال 1962، اداره‌ی استانداردها به غفاری مجوز آغاز کار در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) به‌عنوان یک مشاور پاره‌وقت برای «مرکز پرواز فضایی گودارد» را اعطا کرد. غفاری اولین ایرانی شاغل در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) بود. از سال 1964، سه سال در برنامه‌ی فضایی سرنشین‌دار و وقتی پروژه‌های وی در سازمان به پایان رسید دانشمند تمام وقت در «ناسا» شد و در آن‌جا بر روی مأموریت‌های 11 و 12 آپولو مشغول به‌کار شد. مسؤولیت اصلی وی این بود که مشخص کند چطور یک راکت به ماه فرستاده می‌شود. وی باید جاذبه‌ زمین و جاذبه‌ ماه را محاسبه می‌کرد که چه مقدار و چگونه اصلاحات میان دوره‌ای قدرتمند برای استقرار یک راکت در مدار اطراف ماه مورد نیاز است هم‌چنین برای برنامه‌ فضایی سرنشین‌دار وی باید بازگشت دوباره راکت را نیز محاسبه می‌کرد.

دیگر مناسبت های تقویم هجری شمسی

در سال 1304 در این روز، انتخابات هیات رئیسه هفتمین دوره مجلس شورای ملی انجام شد و  سید محمد تدین به ریاست مجلس انتخاب  شد، خداحافظی حسین دادگر نماینده هفتمین دوره مجلس شورای ملی از نمایندگی در سال 1309، مرگ عبدالحسین هژیر در سال ۱۳۲۸، افتتاح دوره دکترای حقوق در دانشگاه تهران و جذب اولین گروه دانشجویان در این دوره در سال ۱۳۳۴، افتتاح پتروشیمی آبادان در سال ۱۳۴۸، انعقاد قرارداد پرداخت وام طی مدت 4 سال توسط ایران به هند  در سال 1354، توشیح لایحه منع توقیف بدهکاران توسط مجلس سنا و قانونی شدن آن در سال ۱۳۵۲، شهادت ناصر جواهری و محمد طوینی در سالهای ۱۳۶2 و 1363، درگذشت حبیب‌الله عسگر اولادی از نیروهای انقلاب  در سال ۱۳۹2، درگذشت منصور پورحیدری بازیکن باشگاه استقلال در سال ۱۳۹۵ و درگذشت حجت‌الاسلام جعفر شجونی عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران در سال ۱۳۹۵ درج شده است.

مهمترین رویدادهای تقویم قمری

درگذشت کسایی مروزی شاعر شهیر و نامدار ایرانی- 391

ابوالحسن مجدالدین کسایی مَروَزی شاعر قرن 14 هجری قمری در سال 341 هجری در مرو ولادت یافت و در دوران سلطنت سلطان محمود غزنوی وی را مدح گفت. پایان عمر این شاعر در ندامت از مدح سلاطین و اشتغال به شعر زاهدانه و پند و اندرز گذشت.

از اشعار موجود او معلوم است که در ابداع مضامین و بیان معانی نو و توصیفات بدیع و تشبیهات لطیفِ طبیعی، مهارت بسیار و قدرت فراوانی داشت.

کسایی مروزی در مدح اهل بیت، اشعاری سروده است و از این اشعار، شیعه بودن وی آشکار شد.

رحلت عالم زاهد شیخ علی اکبر نهاوندی-۱۳۶۹

علی‏‌اکبر بن ملا محمد حسین نهاوندی اصالتا نهاوندی بود اما در مشهد به دنیا آمد. وی در تهران نزد حاج میرزا حسن آشتیانی و در نجف نزد حاج میرزا حبیب‌الله رشتی و شریعت اصفهانی درس خواند.

او در سال 1328  در مشهد سکونت کرد. البَیانُ الرَّفیع فی احوال خواجِه ربیع، گلزار اکبری و لاله زار از آثار اوست.

این عالم ربانی در 90 سالگی دار فانی را وداع گفت و در مشهد به خاک سپرده شد.

مهمترین رویدادهای  تقویم میلادی

تولد فردریک بانتینگ کاشف انسولین- ۱۸۹۱

فردریک گرانْتْ بانتینگْ، دانشمند کانادایی در 4 نوامبر 1891 در کانادا متولد شد و در رشته پزشکی در دانشگاه تورنتو درست خواند. او در سال 1922 دکترای طب گرفت. فردریک از 29 سالگی به عنوان محقق در دانشگاه به کار پرداخت و به مدت 20 سال تا سال 1941 استاد دانشگاه تورنتو بود.

بانتینگ مدتی نیز در کشورهای انگلستان و فرانسه، به تحقیق و مطالعه پرداخت. در 27 ژوئیه 1922 آزمایش‏ها و تلاش وی به نتیجه رسید و به همراه دو تن از همکارانش موفق به جداسازی هورمون انسولین شد. این مسئله، انقلابی در درمان بیماری قند به وجود آورد و باعث شهرت این پزشک 30 ساله شد.

پاسخ مثبت آزمایشات بانتینگ بر روی حیوانات، به استفاده از انسولین در بیماران قندی از سال 1923 منجر شد که به نجات جان میلیون‏ها انسان انجامید. بانتینگ در همین سال به پاس این اکتشاف علمی برنده جایزه نوبل پزشکی شد.

غده فوق کلیوی و سرطان، زمینه‏‌های دیگر مطالعات وی بود. دکتر بانتینگ علاوه بر نوبل، جوایز متعدد دیگری از جمله مدال ستاره طلایی از دانشگاه تورنتو، مدال انجمن پادشاهی کانادا، عنوان شوالیه جایزه انجمن فیزیولوژیست‏های امریکا کسب کرد. وی سرانجام در 21 فوریه 1941 در 50 سالگی درگذشت.

فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان -۱۹۱۸

امپراتوری اتریش – مجارستان از جمله دول محور بود که به همراه آلمان وارد جنگ جهانی اول شدند و این جنگ را به مدت 4 سال ادامه دادند. با پایان جنگ در سال ۱۹۱۸ و شکست دولت‌های محور، کشورهای پیروز بر اساس قراردادهای خود، نظام‌های حکومتی و حتی جغرافیایی کشورهای شکست خورده را تغییر دادند.

عقب‌نشینی ارتش نازی آلمان از شمال افریقا- ۱۹۴۲

سال 1942 شاهد آخرین پیروزی‏های هیتلر در صحنه جنگ جهانی دوم بود. تا قبل از دخالت مستقیم هیتلر در عملیات نظامی، فرماندهان ارتش آلمان، ضمن تلاش در تامین نظرات هیتلر و اجرای فرامین کلّی او، در چگونگی انجام این دستورات و تاکتیک‏های نظامی خود آزادی عمل داشتند ولی مداخله هیتلر در جزئیات امر از اوایل سال 1942 و دستورات غیر عملی او موجبات اختلاف نظر و برخوردهای شدید بین او و فرماندهان ارشد ارتش آلمان را فراهم آورد.

هیتلر که تحمل مخالفت دیگران با نظریات و دستورات خود را نداشت، فرماندهان کارآمد خود را یکی پس از دیگری از کار برکنار کرد و به جای آن‏ها افسران کم تجربه را که کورکورانه از او اطاعت می‏‌کردند به درجات بالای فرماندهی ارتقاء داد. با این تغییرات، استخوان‏‌بندی ارتش آلمان به هم ریخت و از اواخر سال 1942 شکست و عقب‏نشینی ارتش آلمان در تمام جبهه‏‌ها آغاز شد. در این میان، جبهه شمال افریقا نیز صحنه درگیری نیروهای آلمانی و انگلیسی بود که در جنگ تاریخی العَلَمین در 23 اکتبر 1942 شاهد شدیدترین نبردهای دوطرف شد و به وارد آمدن خسارات سنگین به نیروهای آلمانی و عقب‏‌نشینی آنان انجامید.

عقب‏‌نشینی نیروهای آلمان نازی در این منطقه به فرماندهی مارشال اروین رومِل که به روباه صحرا و قهرمان شکست‏‌ناپذیر معروف شده بود، از 4 نوامبر همان سال آغاز شد و بدون وقفه در امتداد 1500 کیلومتر سواحل شمال افریقا ادامه یافت. این روال، در کل وضعیت جنگ نیز تاثیر گذاشت و آلمان را به انهدام کامل کشاند.

اختراع ترانزیستور – ۱۹۴۸

در 4 نوامبر 1948 سه دانشمند امریکایی به نام‏های جان باردین، والتر هاوسربرتِن و ویلیام شاکْلی خبر اختراع خود با نام ترانزیستور را به اطلاع جهان رساندند. ترانزیستور از دو کلمه ترانس به معنی انتقال دادن و استور به معنی مقاومت، تشکیل شده است. این ترانزیستور چیزی جز دو تکه سیم بسیار کوچک که در یک پولکِ ساخته شده از عناصر فلزی نیمه هادی است، نبود.

ترانزیستور، یک وسیله یک سوکننده، تقویت کننده و نوسان سازِ بسیار عالی است و به محض برقراری اتصال و ولتاژ، شروع به کار می‏‌کند. دوام و مقاومت ترانزیستور در مقابل ضربه و ارتعاش زیاد است و به دلیل همین مزایا، از آن در رادیو، تلویزیون و تلفن  استفاده می‏‌کنند. کار ترانزیستور بر پایه این حقیقت استوار است که الکترون‏‌های موجود در نیمه رساناها می‏توانند به دو صورت متفاوت، جریان برق را برقرار کنند.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری همچون زادروز ادوارد پنجم پادشاه انگلستان در سال ۱۴۷۰، تأسیس سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در سال۱۹۴۶، اسراییل به کانال سوئیس رسید در سال ۱۹۵۶، تهاجم ارتش سرخ شوروی به مجارستان و اشغال این کشور در سال ۱۹۵۶، پایان کنفرانس صلح اعراب و اسرائیل در مادرید اسپانیا در سال ۱۹۹۱، انتخاب بیل کلینتون به عنوان چهل‌ و دومین رئیس‌جمهور امریکا در سال ۱۹۹۲، هلاکت اسحاق رابین نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۹۵ و انتخاب باراک اوباما اولین رییس جمهور سیاه پوست امریکا در سال ۲۰۰8 به ثبت رسیده است.

انتهای پیام