غفلت دیروز، خاموشی امروز

البته سیاست‌گذاری‌ها به گونه‌ای است که فشار ناشی از ناترازی کمتر به بخش خانگی وارد و بیشتر بر روی صنایع متمرکز می‌شود، یعنی همیشه اولویت دولت‌ها بخش خانگی بوده و برق و گاز صنایع به عنوان راهکار نخست قطع می‌شده و می‌شود که برای کشور خسارت و عدم‌النفع حساب می‌شود. فاصله میان تقاضای برق و میزان تولید از سال ۱۳۹۰ با خصوصی‌سازی صنعت برق به تدریج آغاز شد و از سال ۱۳۹۲ این فاصله به مرور افزایش پیدا کرد تا جایی که سال گذشته ناترازی برق به بیش از۱۲هزارمگاوات وامسال به حدود ۱۸هزارمگاوات رسید. این میزان ناترازی معادل برق تولیدی ۱۸نیروگاه اتمی بوشهر است.البته کارشناسان تاکید دارند که مشکل ناترازی برق فقط با ساخت نیروگاه جدید حل نخواهد شد؛ زیرا میزان رشد مصرف از میزان تولید بیشتر است؛ به طوری که مصرف برق امسال رشد ۸ درصدی نسبت به سال گذشته را ثبت کرد. بر اساس نظر کارشناسان، در یک دهه گذشته از نوسازی صنایع در جهت افزایش بهره‌وری منابع در جهت کاهش مصرف، ساخت نیروگاه‌ها، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، افزایش سهم برق هسته‌ای و استفاده از تعرفه پلکانی برای مشترکان پرمصرف اقدام شود که در این سال‌ها از این موضوع غفلت شده است؛ البته در بحث تعرفه پلکانی اقدام شده است، اما این موضوع بازدارنده نبوده است. کشور در حالی با ناترازی برق مواجه است که وابستگی صنعت برق به گاز سبب شده همزمان با مشکل کمبود گاز، کمبود برق هم داشته باشیم. این مسأله سبب شده تا استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند مازوت در فصل سرما که ناترازی گاز داریم، افزایش یابد تا علاوه بر هزینه‌های سنگین برای کشور، آلودگی هوا را هم تشدید ‌کند.
با این حال  محمدجعفر قائم پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور از دستور رئیس‌جمهور برای توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان خبر داد و گفت: با سرد شدن هوا، وارونگی هوا اتفاق می‌افتد که یکی از علت‌های اصلی آن کمبود انرژی و ناترازی انرژی در تولید برق و تامین گاز نیروگاه‌هاست. بعضی نیروگاه‌ها ناگزیر برای تامین برق و جلوگیری از خاموشی از مازوت استفاده می‌کردند.عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو نیز گفته بود: اگر همین نرخ رشد کنونی مصرف برق در سال‌های آینده رخ دهد، کماکان نسبت به تقاضا عقب خواهیم ماند. وی تاکید کرده بود که برنامه وزارت نیرو شناسایی پرمصرف‌هاست و به جای این‌که برق بخش خانگی با مصرف عادی خاموش شود، برق پرمصرف‌ها قطع شود.
تولید برق در کشور از روش‌های مختلفی انجام می‌شود که بخشی از آن از طریق نیروگاه‌های برقابی و بخش اندکی از سوی نیروگاه‌های تجدیدپذیر و غیره تامین می‌شود؛ به طوری که در حال حاضر ۹۳ درصد برق کشور توسط گاز و سایر فرآورده‌های نفتی تولید می‌شود و نشان می‌دهد برق کاملا به گاز وابسته است. باتوجه به ناترازی برق تنوع بخشی به سبد تولید یک الزام است. ظرفیت تولید نیروگاه‌های کل کشور بیش از۹۳هزارمگاوات است که۸۲درصد ظرفیت نیروگاه‌های کشور متعلق به واحد‌های حرارتی (گازی، بخاری و سیکل ترکیبی) است.این موضوعات نشان می‌دهد با ساخت نیروگاه، مشکل ناترازی برق حل نخواهد شد و باید به سمت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر برویم، با این حال نیروگاه‌های تولید پراکنده و تجدیدپذیر نقشی ۲.۸درصدی و۱.۳درصدی درتولید برق کشوردارند. اکنون بسیاری از کشورهای جهان در تلاش هستند تا ۵۰ درصد انرژی موردنیاز خود را از محل انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کنند. این در حالی است که کل ظرفیت تجدیدپذیر کشورمان به ۱۲۰۰ مگاوات رسیده است و بر اساس برنامه باید سالی۲۴۰۰مگاوات اضافه می‌شدتاامروزبه ۲۰هزارمگاوات می‌رسیدیم.
یکی از راهکارهای مهم در این حوزه، تعرفه‌گذاری پلکانی است که می‌تواند به مدیریت مصرف در ساعات اوج مصرف کمک کند. نظام تعرفه‌گذاری پلکانی باید به نوعی موثر باشد که با افزایش مصرف، قیمت آن هم برای مشترکان خانگی به شدت بالا برود.در سال‌های اخیر این موضوع اجرایی شد و بسیاری از مصرف‌کنندگان بخش خانگی مصرف خود را کاهش دادند، اما کارشناسان تاکید دارند این روش باید به‌گونه‌ای باشد که مشترکان ملزم به کاهش مصرف شوند. در حال حاضر، با وجود حدود 
۴۰ میلیون مشترک برق، فقط برای حدود ۴میلیون مشترک کنتورهوشمند نصب شده که ۱۰درصدکل مشترکان راشامل می‌شود. 
   
تولید برق پاسخگوی نیاز نیست
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی در مورد دستور رئیس‌جمهور مبنی بر توقف مازوت سازی در نیروگاه‌ها، اظهار داشت: متاسفانه در سال‌های گذشته توسعه زیرساخت‌های تامین انرژی نسبت به میزان تقاضا و نیاز کشور، انجام نشده، در حالی که برای کشور در حال رشدی مثل ما که جمعیت شهری در حال افزایش و بخش کشاورزی و صنعت در حال توسعه و رشد است، نیاز به انرژی دارد. نادرقلی‌ ابراهیمی در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار داشت: نیروگاه‌ها و ظرفیت تولید برق پاسخگوی نیاز کشور نیست و برآوردها نشان می‌دهد بین ۱۵ تا ۲۰ هزار مگاوات کسری انرژی برق داریم. وی افزود: در گذشته برای توسعه نیروهای تجدیدپذیر با تاکید بر نیروگاه‌های خورشیدی کارهای مهمی انجام نشده که در برنامه ششم و هفتم تکالیفی برای دولت در این زمینه وجود داشت. همچنین تولید و تامین برق از طریق نیروگاه‌های هسته‌ای نیز محقق نشده است.
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس گفت: هدف‌گذاری خوبی در برنامه هفتم برای تامین برق انجام شده که بر اساس آن تولید حدود ۲۰ هزار مگاوات از طریق انرژی هسته‌ای انجام شود، همچنین از طریق پنل‌های خورشید تکالیفی آمده تا کسری برق کشور جبران شود. ابراهیمی با اشاره به توقف مازوت‌سوزی افزود: سلامتی مردم را نمی‌توان با هر چیزی معامله کرد؛ اگر وضعیت به همین صورت باشد، به خصوص در شرایط هوای سرد و وارونگی جریان هوا در پاییز و زمستان، قطعا مشکلات تنفسی برای مردم ایجادخواهدشدوعوارض ناشی ازآلودگی هواباسوخت مازوت سنگین(مازوت پرسولفور) جبران‌ناپذیر است. وی تصریح کرد: تصمیماتی که گرفته می‌شود باید بهینه باشد و این تصمیم دولت پیرو مطالبه نمایندگان مردم استان مرکزی از رئیس‌جمهور بود که تقاضا کردیم و در جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا مصوب شد و تصمیم عاقلانه‌ای است.

مدیریت مصرف نداریم
نادرقلی‌ ابراهیمی، نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی برای جلوگیری از خاموشی و راهکاری در جهت کاهش ناترازی برق، گفت: باید مدیریت مصرف در کشور اجرایی شود و میزان مدیریت مصرف باید مطابق با شرایط باشد، زیرا هر میزان برق تولید کنیم، ولی مدیریت مصرف در بخش خانگی، صنعت وکشاورزی نداشته باشیم، باز هم با کسری مواجه خواهیم بود و این موضوع سبب حیف و میل امکانات و منابع کشور است. ابراهیمی تاکید کرد: اگر در شرایط فعلی بتوانیم مدیریت مصرف را اعمال کنیم، خاموشی سراسری و حداقلی هم نخواهیم داشت؛ البته هم باید تولید برق را افزایش دهیم و هم مدیریت مصرف در دستور کار قرار گیرد.توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر (خورشیدی) نیازمند مشوق‌های سرمایه‌گذاری و تامین تجهیزات مورد نیاز پنل‌های خورشیدی است تا بتوانیم اینها را ارزان در اختیار سرمایه‌گذاران و مردم قرار دهیم. وی گفت: به راحتی می‌توانیم با نصب پنل‌های خورشیدی برای تامین برق اقدام کنیم، زیرا وزارت نیرو موظف است برق تولیدی مازاد هر بخش (صنعتی، کشاورزی و خانگی) را خریداری کند. اگر این کارها انجام نشود، قطعا نمی‌توانیم انرژی مورد نیاز را تامین کنیم و این موضوع به فرهنگ‌سازی نیاز دارد.با این حال هر ساله ۸ درصد به مصرف برق در کشور اضافه می‌شود که برای تامین این میزان برق باید نیروگاهی جدید در کشور ساخته شود اما این امکان وجود ندارد؛بنا‌بر‌این باید برای حل ناترازی برق، علاوه بر افزایش ظرفیت تولید برق، در جهت مصرف بهینه برنامه‌ریزی شود؛ زیرا با تداوم رشد مصرف برق در سال ۱۴۱۰ ، میزان ناترازی به بیش از ۳۷هزارمگاوات می‌رسد. همچنین ظرفیت تولید برق بر اساس برنامه هفتم پیشرفت، باید ۳۰ هزار مگاوات افزایش پیدا کند که ۱۲ هزار مگاوات آن از طریق نیروگاه تجدیدپذیر است.