قاچاق علنی تنباکو؛ مصرف به ۱۲ هزار تن رسید
به گزارش خبرنگار مهر، محمدرضا تاجدار رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی امروز در نشست خبری اظهار کرد: بر اساس آمار مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه، ۵۳ میلیارد و ۱۷۴ میلیون نخ سیگار تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال رشد ۱۶ درصدی را نشان می‌دهد. در این مدت حدود ۷۴۱ تن تنباکو معسل تولید شده که بیانگر کاهش ۷۲ درصدی نسبت به مدت مشابه پارسال است.
وی افزود: تعداد واحدهای تولید سیگار و تنباکو در هشت ماهه امسال به ترتیب ۱۸ و ۶۵ مورد بوده که در هشت ماه ۱۴۰۲ تعداد این واحدها، به ترتیب ۱۷ و ۵۱ کارخانه بوده است. نکته جالب توجه آنکه تعداد واحدهای تولیدی در تنباکو معسل رشد ۱۸-۱۷ درصدی داشته، اما تولید از ۱۹۱۵ تن به ۷۴۲ تن رسیده است.
رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی تصریح کرد: همچنین در ۸ ماهه امسال از واحدهای تولیدی ۱۷ مورد نمونه‌گیری شده و ۱۹ مورد بازدید نیز از طریق ستاد اتفاق افتاده است.
تاجدار عنوان کرد: طبق آمار، روزانه چهار نخ سیگار به ازای هر نفر در کشور مصرف می‌شود که بخش بیشتر آن قاچاق است.
قاچاق علنی تنباکو
وی در ادامه اظهار کرد: تولید تنباکو معسل چندان کار پیچیده‌ای نیست و نیاز به تجهیزات و ماشین‌آلات خیلی حرفه‌ای ندارد و در یک فضای محدود و با سرمایه به طور مثال ۵۰۰ میلیون تومانی هم می‌توان کارخانه راه انداخت و تا ۲۰۰ میلیارد تومان هم امکان سرمایه‌گذاری برای تولید داخلی وجود دارد. اما متأسفانه عوارض و مالیاتی که مصوب و ابلاغ شده شرایط را پیچیده کرد.
تاجدار اضافه کرد: تولیدکنندگان داخلیِ تنباکو معسل با نشان‌های ایرانی، ۴۰ درصد ارزش افزوده باید بپردازند و دو درصد هم حق انحصار می‌پردازند. تولیدکنندگان داخلی با نشان بین‌المللی، ۵۵ درصد به اضافه مالیات و دو درصد حق انحصار (۵۷ درصد در مجموع) مالیات ارزش افزوده و حق انحصار پرداخت می‌کنند.
وی افزود: علاوه بر این، مالیات دیگری هم در قالب برنامه توسعه هفتم مصوب شد که به مالیات گرمی برای تنباکو معسل معروف است. برای هر بسته تنباکو معسل، امسال ۲۴ هزار و ۵۰۰ تومان (به ازای هر ۵۰ گرم تنباکو معسل) مالیات در نظر گرفته‌اند. بر این اساس اگر قیمت تمام شده یک بسته تنباکو برای واحد تولیدی ۱۰ هزار تومان باشد، ۲۴ هزار و ۵۰۰ تومان مالیات باید بپردازد و تقریباً ۶۰۰۰-۵۰۰۰ تومان هم مالیات درصدی (گرمی) محاسبه می‌شود.
این مقام صنفی گفت: بنابراین یک بسته تنباکو معسل، تنها ۳۰ هزار تومان در مجموع مالیات دارد که با کف قیمت تمام شده ۱۰ هزار تومان، در بازار باید حداقل ۴۰ هزار تومان عرضه شود؛ این درحالیست که در بازار تنباکوی معسل از بسته ۲۰ هزار تومان تا ۴۵ هزار تومان می‌بینیم!
وی با بیان اینکه قانونی مصوب کرده‌اند که به هیچ عنوان امکان اجرا ندارد، تصریح کرد: فضایی ایجاد شده که در ۹۵-۹۰ درصد موارد خلاف قانون عمل می‌شود و آمار هم به وضوح این موضوع را نشان می‌دهد؛ اینکه ۱۹۱۵ تن در هشت ماهه اول سال ۱۴۰۲ تولید تنباکو معسل داشتیم اما علیرغم افزایش تعداد تولید کننده‌ها از ۵۱ مورد به ۶۸ مورد، تولید تنباکو معسل به ۷۴۱ میلیون رسیده است، این درحالیست که به هیچ عنوان کمبودی هم در بازار احساس نمی‌شود و تنباکو معسل به‌وفور در بازار موجود است؛ چه اتفاقی افتاده است؟ دور زدن قانون و قاچاق از این واضح‌تر؟!
رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی افزود: با توجه به تصویب این مالیات‌ها و عوارض، شرکت‌های معتبری که در کشور سرمایه‌گذاری کرده بودند و با برندهای اصلی در ایران تولید می‌کردند، تعطیل کرده‌اند، اما برندها و محصولاتشان کماکان در بازار موجود است.
وی تصریح کرد: در واقع بخشی تعطیل کرده و سرمایه خود را به کشورهای همسایه منتقل کرده‌اند و آنجا تولید / واردات و سپس وارد ایران می‌کنند؛ به طور مثال این شرکت‌ها سرمایه خود را به امارات یا عراق منتقل کرده‌اند و مازاد نیاز آن کشور، تولید یا واردات می‌کنند، سپس سرریز آن‌ها را از مبادی غیرقانونی وارد ایران می‌کنند؛ هیچگونه عوارض و مالیاتی هم نمی‌پردازد. برخی هم که نمی‌خواستند این اقدام غیرقانونی و دور زدن را داشته باشند، کلاً واحد خود را تعطیل کرده‌اند.
این مقام صنفی خاطرنشان کرد: آنچه که بازار به ما نشان می‌دهد ما به هیچ عنوان در حوزه تنباکو معسل کمبودی مشاهده نمی‌کنیم؛ بنابراین یا به صورت جعلی و تقلبی در داخل تولید و وارد بازار می‌شود و با قیمت خیلی کمتر در بازار عرضه می‌شود (همان عرضه ۲۰ هزار تومان در شرایطی که کف قیمت مالیات ۳۰ هزار تومان است) یا قاچاق به صورت غیر رسمی وارد کشور می‌شود. قطعاً و حتماً هم کیفیت لازم وجود ندارد؛ چراکه هیچ نظارتی وجود ندارد.
رئیس انجمن دخانیات اظهار کرد: متأسفانه قانون‌گذار قانونی مصوب کرده که بخشی که می‌خواهد تولید قانونی داشته باشد، در حوزه رقابت جایگاهی ندارند؛ بر همین اساس به‌تدریج از چرخه تولید قانونی خارج می‌شوند؛ از همین روی بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی هم که سرمایه‌گذاری کرده بودند، از آنجایی که دیدند نمی‌توانند در داخل رقابت کنند، تعطیل کرده و رفتند اما برندها کماکان در بازار وجود دارد.
تاجدار خاطرنشان کرد: مصرف تنباکو معسل کشور سالانه ۱۰ هزار تا ۱۲ هزار تن است. این درحالیست که واردات قانونی از مسیر گمرک، تقریباً صفر است، تولید هم که طی هشت ماهه ۷۴۱ هزار تن بوده است، تفاضل این عدد از ۱۰ هزار تن (حداقل مصرف) در حالی که هیچ کمبودی هم احساس نمی‌شود، مسیر غیرقانونی به صورت تولید جعلی یا قاچاق است. امسال با وضع عوارض و مالیات که مصوب شد، در حوزه تنباکو معسل، واقعاً فاجعه به بار آورده است و شرایط را برای واحدهایی که می‌خواهند قانونی فعالیت کنند، سخت کرده است.
این مقام صنفی تصریح کرد: قانون‌گذار زمانیکه در تدوین قانون، دقت نمی‌کند و متأسفانه تحت تأثیر وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشت، افزایش درصدی را اعمال می‌کند که امکان نظارت و کنترل آن هم در مرزها و هم در واحدهای تولیدی وجود ندارد، کل این فضا را در اختیار قاچاقچیان و جعلی‌کاران قرار داده است؛ ضمن اینکه مصرف‌کننده متحمل این آسیب می‌شود، خزانه دولت، اشتغال، سلامت جامعه و… و. تنها به واسطه اینکه قانون‌گذار دقت کافی ندارد، آسیب می‌بیند.
رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی در خصوص میزان مصرف کشور، تصریح کرد: در خصوص میزان مصرف آمار چندان دقیقی (بخاطر واردات غیررسمی) وجود ندارد اما طبق آنچه که واحدهای تولیدی اعلام می‌کنند و بر اساس تجربه‌ای وجود دارد و همچنین براساس آمارهای تجارت کشورهای خارجی (که اعلام می‌کنند چقدر از کالاهایشان به سمت ایران آمده است) می‌توان، حدودی و تقریبی میزان مصرف را محاسبه کرد.
وی افزود: طبق گزارش‌های بین کشوری که سازمان ملل اعلام کرده است، ۴۵۷ میلیون و ۱۲۲ هزار و ۷۷۰ دلار در سال ۲۰۲۳ سیگار از چند کشور به سمت ایران حرکت کرده است. این یعنی کشورهای عمان، ارمنستان، گرجستان، امارات، کویت و… اعلام کرده‌اند که سیگاری که از گمرک خارج شده در سال ۲۰۲۳، به سمت ایران رفته است؛ این درحالیست گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده که هیچ سیگاری به صورت قانونی وارد کشور نشده است! اساساً یکی از روش‌های تعیین قاچاق، همین تبادل بین کشوری است. البته که آمار دقیقی هم نیست؛ چراکه به طور مثال آمار صادرات کشور عراق در این آمار نبود اما حجم قابل توجهی از جعل و تقلبی که وارد کشور می‌شود از سمت شمال عراق و از سلیمانیه وارد ایران می‌شود.
تاجدار ادامه داد: با یک ضرب و تقسیم حدودی میانگین قیمت سیگار، همین ۴۵۷ میلیون دلار معادل بالغ بر ۴۰ میلیارد نخ سیگار است؛ که نیاز است ستاد مبارزه با قاچاق کالا بررسی کند اما آنچه که ما بر اساس این گزارش در اختیار داریم، گویای این است که بالغ بر ۴۰ میلیارد نخ سیگار از مبادی غیر رسمی وارد کشور ما می‌شود.
مصرف ۱۱۰ میلیارد نخ سیگار در کشور
این مقام صنفی خاطرنشان کرد: با این اعداد و ارقام و میزان تولیدی که در سال گذشته حدود ۷۹ میلیارد نرخ ثبت کردیم، حدود ۱۱۲-۱۱۰ میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود. این میزان مصرف تقسیم بر ۹۰ میلیون نفر جمعیت کشور، تقریباً ۱۲۲۲ نخ سرانه مصرف هر نفر در سال است که به عبارتی می‌شود روزانه چهار نخ برای هر نفر! که عدد بالایی است و رشد مصرف محصولات دخانی را نشان می‌دهد که نگران‌کننده است.
وی تصریح کرد: سیاست گذاری ما درست نیست؛ عوارض و مالیات را بالا می‌بریم و فشار را به تولیدکننده می‌آوریم اما نمی‌توانیم مرزهای کشور را کنترل کنیم و بازار را در اختیار قاچاق گذاشته‌ایم. این ۴۰ میلیارد نخ، یعنی بیش از ۵۰ درصد تولید کشور (تولید ۷۹ میلیارد نخ بوده است). بنابراین بایستی بازنگری در سیاست‌گذاری در این حوزه اعمال شود.
تاجدار در ادامه به موضوع سیگارهای الکترونیکی و حرارتی اشاره کرد و گفت: براساس جست‌وجویی‌هایی که در فضای مجازی از واحدهای توزیعی سیگارهای الکترونیکی و حرارتی در ایران داشتیم، حدود ۲۰ واحد وبسایت و فروشنده مجازی داریم. حدود ۳۰ فروشگاه هم شناسایی شد که فروش حضوری هم دارند (در یک جست‌وجوی اینترنتی) بنابراین ۶۰-۵۰ واحد در فضای مجازی فعالیت می‌کنند و این سیگارها را می‌فروشند. این درحالیست که یک نخ سیگار حرارتی و الکترونیکی از مبادی رسمی، وارد کشور نمی‌شود؛ در حقیقت هرچه سیگار الکترونیکی و سیگار حرارتی در کشور است، قاچاق وارد می‌شود. در حقیقت مانعی هستند که تولیدکننده قانونی ما، بتواند، توزیع‌کننده قانونی باشد و این کالا را رسمی وارد کرده و بفروشد.
رئیس انجمن دخانیات خاطرنشان کرد: در همه صنایع مگر غیر از این است که تلاش می‌شود کالایی که تولید می‌شود، ضرر کمتری برای مصرف‌کننده داشته باشد؟، از روغن خوراکی، پالم را گرفتند تا آسیب کمتری به مصرف‌کننده وارد کند یا نوشابه بدون قند تولید می‌کنیم تا به لحاظ قندی، قند کمتری به مصرف‌کننده برسد؛ هواپزها تولید شدند تا روغن در غذا مصرف نشود، یا لبنیات کم‌چرب تولید می‌شود تا آسیب کمتر شود؛ چرا در حوزه سیگار و صنعت دخانیات چنین تفکری وجود ندارد؟
وی افزود: سیگارهای حرارتی یا سیگار الکترونیکی تولید شدند تا این قطران را حذف کرده باشند. طبق آنچه که خود مجموعه وزارت بهداشت اعلام کرده است، سوختن کاغذ سیگار باعث می‌شود ۴۰۰۰ نوع ماده سمی تولید شود. یعنی کاغذ سیگار وقتی با توتون ترکیب می‌شود و می‌سوزد، قطران تولید می‌کند که ۴۰۰۰ ماده سمی را به همراه دارد. در تکنولوژی جدید، این ۴۰۰۰ نوع ماده سمی حذف شده تا آسیب کمتری به مصرف‌کننده برسد. نمی‌گوییم آسیبی ندارد! می‌گوئیم آسیب کمتر به مصرف‌کننده برسد.
تاجدار تصریح کرد: بنابراین چرا نمی‌گذارند که این سیگارهای با آسیب کمتر، به صورت قانونی وارد شود. وقتی نمی‌توانیم مرزها را کنترل کنم که هیچ سیگاری قاچاق وارد نشود، به تولیدکننده قانونی، توزیع‌کننده، مصرف‌کننده و… آسیب وارد می‌کنیم. این درحالیست که در واردات قانونی خود دولت با اخذ مالیات و ایجاد اشتغال و… می‌تواند منتفع شود. اگر مرزها کنترل می‌شد و اجازه واردات یک نخ هم داده نمی‌شد این شیوه درست بود اما اکنون که در بازار هست و به دست مصرف‌کننده می‌رسد، چرا قانونی نه!؟ در حقیقت تلاش می‌کنیم که سبد قاچاق را غنی‌تر کنیم؛ یعنی حاکمیت با این تصمیماتی که می‌گیرد، سبد قاچاق را قوی می‌کند
