قاچاق ۷۰ هزار لیتر سوخت هواپیما در شبانه‌روز/ قاچاق‌چیان دانش فنی لازم برای احداث خط لوله داشتند!

موضوع قاچاق سوخت پس از انتقادات مسئولان و پس از سال‌ها مورد توجه قرار گرفت. موضوعی که تاکنون زیرساخت‌های آن مهیا شده و عوامل سازمان‌یافته آن، به طور گسترده در حال قاچاق هستند.

این موضوعی است که رئیس مجلس هم آن را مطرح کرد. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، 6 آذرماه سال جاری در صحن علنی مجلس عنوان کرد: روزانه حدود ۲۵ میلیون تا ۳۰ میلیون لیتر فرآورده از کشور به‌صورت سازمان‌یافته قاچاق می‌شود. تردید نکنید که این قاچاق سازمان‌دهی شده است.

انتقاد از نحوه قاچاق سازمان‌یافته سوخت توسط رئیس مجلس و رئیس جمهوری، دیگر مسئولان را به فکر شناسایی و کشف مبادی قاچاق انداخته است. در این زمینه باید پرسید که اگر این قاچاق سازماندهی شده است، آیا می‌توان مبادی آن را کشف کرد؟

در همین زمینه باید گفت که یک انشعاب دو کیلومتری از خط لوله‌ای که توسط آن سوخت هواپیماها منتقل می‌شد، شناسایی و کشف شده است.

آن طور که صداوسیما گزارش داده، مجتبی قهرمانی، رئیس کل دادگستری استان هرمزگان، عنوان کرد: بررسی نتایج حاصل از بازرسی تجهیزات کشف شده و همچنین ارزیابی میزان خوردگی لوله‌ها و زنگ‌زدگی تجهیزات نشان می‌دهد که سارقان مدت زیادی از این خط لوله استفاده کرده‌اند. این انشعاب غیرمجاز ظرفیت برداشت حدود ۷۰ هزار لیتر در شبانه روز داشته و طبق نظر کارشناسان ارزش خود لوله حدود چهار میلیارد تومان است و ظاهراً سارقان دانش فنی و اطلاعات لازم در اختیار داشته‌اند.

قهرمانی با تاکید بر ضرورت نصب دستگاه‌های اندازه‌گیری در پالایشگاه‌ها و مسیرهای انتقال، به منظور جلوگیری از قاچاق سوخت افزود: در نتیجه اقدامات نظارتی انجام شده در قرارگاه مقابله با قاچاق سوخت و بر اساس تست‌های انجام شده توسط شرکت پخش فراورده‌های نفتی مشخص شد؛ طی سه روز، این خط بیش از ۱۲۹ هزار لیتر کسری داشته است.

طرح میترینگ چه شد؟

رئیس کل دادگستری استان هرمزگان با یادآوری تذکرات و پیگیری‌های دو سال اخیر دستگاه قضائی به مسئولین و مدیران وزارت نفت مبنی بر لزوم نصب دستگاه‌های میتر بر ضرورت نصب این دستگاه‌ها برای جلوگیری و پیشگیری از قاچاق سوخت، به خصوص در شرایط فعلی و ناترازی انرژی در کشور، تاکید کرد.

سیستم میترینگ در صنعت نفت و گاز به مجموعه‌ای از تجهیزات و فرآیندهایی گفته می‌شود که برای اندازه‌گیری دقیق نفت، گاز، فرآورده‌های نفتی و… در مراحل مختلف تولید، انتقال و توزیع استفاده می‌شود. در واقع از مرحله تولید تا لحظه‌ای که نفت، گاز یا هر فرآورده دیگری به دست مصرف‌کننده برسد، تمامی مراحل ردیابی می‌شوند تا در این مسیر قاچاقی صورت نگیرد.

در قانون برنامه هفتم توسعه و قوانین بودجه سالانه، وزارت نفت مکلف به اجرای طرح پایش لحظه‌ای زنجیره تولید تا توزیع فرآورده یا همان میترینگ و مانیتورینگ است. بر اساس این تکلیف قانونی، زنجیره عرضه نفت‌ خام به واحدهای پالایشی تا توزیع فرآورده‌های نفتی، باید به سیستم‌های اندازه‌گیری دقیق تجهیز و همچنین مرکز پایش و مانیتورینگ در شرکت ملی پالایش و پخش راه‌اندازی ‌شود.

این امر تا پیش از این موردتوجه نبوده است، اما اکنون پس از سال‌ها گسترش قاچاق سوخت در کشور و افزایش واردات سوخت به دلیل کمبود نیاز داخلی، مسئولان به فکر راه‌اندازی سیستم میترینگ افتاده‌اند.

تا جایی که پویا معارفی، مجری طرح میترینگ شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، 14 آذرماه به نقل از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، سرمایه‌گذاری اولیه طرح پایش لحظه‌ای زنجیره تامین و توزیع فرآورده‌های نفتی را حدود ۲۲۰ میلیون دلار اعلام کرد و وعده اجرای این طرح تا سال 1404 را داد.

سارقان دانش فنی قاچاق سوخت داشتند!

نکته مورد توجه این است که رئیس کل دادگستری استان هرمزگان، کشف خط لوله دو کیلومتری مذکور را مرتبط با طرح میترینگ دانسته است. باید پرسید که چرا اکنون که کشور با بحران سوخت روبه‌روست مسئولان به فکر راه‌اندازی سیستم میترینگ افتاده‌اند؟ سوال دیگر آن است که اگر از طریق پایش انتقال فرآورده‌های نفتی، موضوع قاچاق سوخت نمایان شده پس چرا اطلاعی راجع به قاچاق‌چیان منتشر نشده است؟

رئیس دادگستری استان هرمزگان به وضوح عنوان کرد که سارقان، دانش فنی و اطلاعات لازم در اختیار داشته‌اند و می‌دانستند که چگونه باید یک انشعاب دو کیلومتری را راه‌اندازی کنند و از آن بهره‌برداری کنند. این موضوع کار هر کسی نیست و باید سارقان اطلاعات دقیق از این صنعت داشته باشند.

حال باید پرسید که چرا اطلاعات سارقان منتشر نمی‌شود؟ از سوی دیگر، با توجه به اهمیت طرح میترینگ و ایجاد شفافیت در تمامی حوزه‌های تولید، انتقال و توزیع فرآورده‌های نفتی، باید پرسید که چرا این طرح تاکنون در دستور کار نبود و صنعت نفت همچنان اصرار دارد که بخش عمده فعالیت‌های خود را در وضعیتی غیرشفاف انجام دهد؟

شفافیت به نفع چه کسانی است؟

بنا بر پیگیری‌های تجارت‌نیوز از وزارت نفت، از سال 97، هرگونه بحث درمورد خرید و فروش نفت و فرآورده‌های نفتی، مقاصد، قیمت، میزان تولید و فروش آن محرمانه شده است؛ مگر آن که خود وزیر یا معاونان آن تصمیم به اطلاع‌رسانی در این مورد داشته باشند.

این موضوع از همان زمان آسیب جدی به صنعت نفت زد و این صنعت را در یک اتاق دربسته نگه داشت. موضوع پایش نفت و فرآورده‌های نفتی، به وضوح می‌تواند جلوی قاچاق آن‌ها را بگیرد. چرا که میزان عرضه، انتقال و توزیع آن‌ها با سیستم‌های هوشمند اندازه‌گیری می‌شود و هرجا که مغایرتی وجود داشته باشد، معلوم می‌شود که قاچاق در کار است.

پیش‌تر مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز عنوان کرد: موضوع قاچاق باید شفاف شود و تنها با وجود اطلاعات و شفافیت می‌توان فهمید مشکل کجاست و چگونه باید حل شود. اگر مشخص شود که چه کسی سوخت را گرفته، برده و مصرف کرده است، مشخصا دیگر قاچاقی اتفاق نمی‌افتد. اولین شرط هر اقدامی، داشتن اطلاعات است؛ چرا که انجام یک کار بدون وجود اطلاعات، به منزله ورود با چشمان بسته به یک اتاق تاریک است. 

به گفته او، در چنین شرایطی، نمی‌توان فهمید مشکل از کجاست و چگونه باید حل شود. در ایران، به دلایل مختلفی مانند اهمال‌کاری و مسائل دیگر، اطلاعات مربوط به انرژی وجود ندارد. حتی می‌توان گفت که گاهی اوقات، بعضی‌ از افراد می‌خواهند که اطلاعات وجود نداشته باشد یا به دلیل سواستفاده، دسترسی به اطلاعات محدود شود. در واقع مسئله این است که نخواستند که اطلاعات مربوط به مصرف انرژی موجود باشد.

این موضوع در مورد کشف انشعاب دو کیلومتری خط لوله در بندرعباس هم عیان است. وقتی که مسئولان متوجه کسری 129 هزار لیتری شدند، تازه به موضوع قاچاق پی برده و خط لوله دو کیلومتری را کشف کردند. این بدان معناست که داشتن اطلاعات و شفافیت در حوزه صنعت نفت، می‌تواند بسیاری از مبادی قاچاق را مشخص سازد. حال باید پرسید که آیا مسئولان قدرت و شجاعت مواجهه با قاچاق‌چیان از طریق اجرای طرح میترینگ را دارند؟

برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.