مهمترین گام‌های دولت برای تحقق عدالت مالیاتی

مالیات نقش مهمی در توسعه و پیشرفت و آبادانی کشور دارد و اگر به درستی مالیات‌ستانی انجام شود هم به تحقق عدالت منجر خواهد شد و هم اینکه به دولت در تحقق درآمدهای پایدار کمک می‌کند. تجربه نشان داده دولت‌هایی که دخل‌ و خرج‌شان از محل مالیات‌ستانی است نسبت به دولت‌هایی که مالیات نقش کمتری در تأمین هزینه‌هایشان دارند، از نوسانات اقتصادی کمتر آسیب می‌پذیرند و توان ارائه خدمات عمومی به صورت مطلوب را دارند.

طی سال‌‎های گذشته با تشدید تحریم‌های ظالمانه و عیان شدن جنگ اقتصادی دشمنان به طرز قابل توجهی درآمدهای دولت‌ها از محل فروش نفت، فرآورده‌های نفتی، گاز و میعانات آن کاهش پیدا کرده و به همین دلیل معضل کسری بودجه دامن آنها را گرفته است. دولت برای رفع کسری بودجه خود یا باید دست به چاپ پول و استقراض از بانک مرکزی بزند و یا اینکه درآمدهای مالیاتی خود را افزایش دهد.

نتیجه استقراض از بانک مرکزی رشد تورم، افزایش نقدینگی و ناترازی نظام بانکی است ولی با مالیات‌‍‌ستانی هم تورم مهار خواهد شد و هم ناترازی نظام بانکی شدت پیدا نخواهد کرد. اقدام خوبی که دولت سیزدهم در زمینه بودجه‌نویسی انجام داد آن بود که به درآمدهای مالیاتی وزن بیشتری بخشید طوری که در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۸۰۵ هزار و ۹۲۲ میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته (حدود ۴۷۲ هزار میلیارد تومان) ۷۱ درصد و نسبت به بودجه مصوب ۱۰۸ درصد رشد داشته، البته آمار دقیقی در خصوص درآمدهای مالیاتی دولت در 1403 منتشر نشده و آمارهای در دسترس مربوط به فصل بهار است. بر اساس آمار و اطلاعات سازمان امور مالیاتی کشور، در سه ماهه اول سال 1403 بالغ بر 195 هزار و 381 میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل (حدود 137 هزار میلیارد تومان) رشد 42 درصدی و نسبت به بودجه مصوب تحقق 64 درصدی را نشان می‌دهد.

همانطورکه گفته شد رشد درآمدهای مالیاتی دولت را از نوسانات اقتصادی مصون نگاه داشته و روند خدمات‌رسانی را تسریع می‌کند اما باید در نظر داشت مالیات‌ستانی اصول و قواعدی دارد که اگر رعایت نشوند به قیمت فقیر شدن جامعه و رکود بیشتر اقتصادی تمام خواهد شد.

چگونه باید عدالت مالیاتی اجرا شود؟

پرسش اصلی آن است که چگونه باید عدالت مالیاتی اجرا شود؟ عدالت مالیاتی از طریق وصول و رشد درآمدهای مالیاتی با تکیه بر اطلاعات شفاف، دقیق و بدون فشار بر مؤدیان خوش‌حساب کنونی و از طریق شناسایی مؤدیان جدید، تمرکز بر پایه‌های جدید مالیاتی و مقابله بیش از پیش با فرار مالیاتی با تکیه بر هوشمندسازی نظام مالیاتی و تقویت مالیات‌ستانی عادلانه امکان‌پذیر است.

دولت سیزدهم با راه‌اندازی سامانه مؤدیان گام مهمی در راستای تحقق عدالت مالیاتی برداشت؛ از طریق این سامانه فرارهای مالیاتی کاهش پیدا کرد، پایه‌های جدید مالیاتی شناسایی شدند و از سوی دیگر هرکه براساس درآمد سالانه به صورت شفاف مالیات می‌پردازد. گام اول محکم برداشته شد و در گام‌های بعدی دولت باید با صوری‌سازی معاملات و دست بردن در آمار و ارقام قراردادهای حقوقی مقابله کند و صندوق‌ها و مؤسسات حقوقی و هلدینگ‌ها را مجبور به اجرای اصل شفاف کردن صورت‌های مالی و پرداخت مالیات کند.

یکی دیگر از اقداماتی که دولت باید در حوزه عدالت مالیاتی انجام دهد معاف کردن بخشی از حقوق‌بگیران از پرداخت مالیات است که البته دولت چهاردهم با دو برابر کردن سقف مالیاتی یعنی معافیت مالیاتی حقوق‌بگیرانِ کمتر از 24 میلیون تومان این گام را برداشته اما انتظار می‌رفت با توجه به شرایط تورمی این سقف بیشتر و به خط فقر یعنی حداقل 30 میلیون تومان نزدیک می‌شد.

در پایان گام بعدی که در راستای عدالت مالیاتی پیشنهاد می‌شود، «منطقه‌ای شدن مالیات‌ستانی» است؛ این شیوه هرچند زمان‌بر و هزینه‌هایی را در پی دارد ولی از طریق آمایش سرزمینی، سنجش تورم هر استان و ارزیابی هزینه‌های زندگی در هر شهر می‌توان مالیات‌ستانی منطقه‌ای را اجرا کرد و متناسب با تورم هر استان یا شهر از کارمندان، تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی مالیات دریافت کرد. 

سعید امینی

انتهای پیام