نفت و برق؛ متهمان ردیف اول کاهش نرخ رشد اقتصادی تابستان

روز گذشته، مرکز آمار ایران که متولی اصلی انتشار آمارهای اقتصادی کشور به شمار می‌رود، گزارش نرخ رشد اقتصادی 6 ماهه اول 1403 را منتشر کرد. با استناد به داده‌های مرکز آمار، تولید ناخالص داخلی ایران به قیمت ثابت سال 1400 در پایان تابستان سال جاری به سه هزار و 837 هزار میلیارد تومان، بدون احتساب نفت و چهار هزار و 872 هزار میلیارد تومان، با احتساب نفت رسید.

به این ترتیب، نرخ رشد اقتصادی ایران در 6 ماهه 1403 با نفت، چهار درصد و بدون نفت 2.6 درصد ثبت شد که ارقام مذکور حاکی از تداوم روند نزولی نرخ‌های رشد تولید ناخالص داخلی است. همچنین بررسی نرخ رشد اقتصادی فصلی تابستان نیز از روند علت کند شدن روند بزرگ شدن کیک اقتصادی ایران حکایت دارد. اما علت این موضوع چیست؟

ثبت کمترین نرخ رشد اقتصادی فصلی از آغاز سال 1402

گزارش مرکز آمار ایران حاکی از آن است که نرخ رشد اقتصادی فصلی ایران به قیمت‌های ثابت در تابستان امسال، رقم 3.4 درصدی را با احتساب نفت ثبت کرد که کمترین رشد اقتصادی فصلی از ابتدای سال 1402 محسوب می‌شود. نرخ رشد اقتصادی فصلی بدون نفت نیز 2.3 درصد ثبت شد که کمترین رقم در چهار فصل اخیر است.

نفت و برق؛ متهمان ردیف اول کاهش نرخ رشد اقتصادی

با توجه به نوع رشد اقتصادی ایران در فصول اخیر، کاهش این نرخ در تابستان امسال دور از انتظار نبود. طبق اظهارات بسیاری از کارشناسان اقتصادی، با ورود جو بایدن به کاخ سفید در سال 1400 سخت‌گیری‌های آمریکا نسبت به تحریم‌های نفتی ایران تا حدودی تعدیل شد و رشد اقتصادی کشور با اتکا به فروش نفت بیشتر، افزایش یافت.

در حالی که دولت سیزدهم در سرخوشی این رشد به سر می‌برد و آن را نتیجه سیاست‌های اقتصادی خود می‌دانست، کارشناسان اقتصادی بارها هشدار دادند که اتکای این رشد به بخش نفت باعث می‌شود که با تعدیل اثر افزایش فروش نفت، رشد اقتصادی کاهشی شود. پیش‌بینی که در فصول اخیر درست از آب درآمده و رشد اقتصاد ایران روندی نزولی را در پیش گرفته است.

البته در این میان نباید از اثر فقدان سرمایه‌گذاری بر زیرساخت‌ها بر کاهش نرخ رشد اقتصادی نیز غافل شد؛ موضوعی که شاید مشهودترین نمود آن در صنعت برق باشد. چراکه بی‌شک تاثیر منفی قطعی‌های مکرر برق در تابستان بر صنایع بزرگ ایران، تاثیری غیرقابل انکار بر کاهش رشد اقتصادی کشور داشته است.

رشد تابستانی بخش نفت یک سوم سال گذشته شد

مرکز آمار ایران در گزارش خود، داده‌های نرخ رشد اقتصادی فصلی را به تفکیک بخش‌های اقتصادی اصلی، یعنی نفت و گاز، صنایع و معادن، خدمات و کشاورزی نیز منتشر کرده است.

بر این اساس، بخش استخراج نفت و گاز با رشد 7.4 درصدی، همچنان بیشترین نرخ رشد اقتصادی را در میان دیگر بخش‌ها به خود اختصاص داده است. این در حالیست که نرخ رشد نفت در تابستان سال 1402 معادل 21.5 درصد بود؛ به عبارت دیگر، رشد بخش نفت در تابستان امسال، حدود یک سوم تابستان سال گذشته بود!

بخش صنایع و معادن (بدون نفت و گاز) نیز در تابستان امسال رشدی 2.5 درصدی را تجربه کرد و توانست با گذر از بخش خدمات، دومین بخش با بیشترین رشد اقتصادی باشد. با این حال، این رشد 2.5 درصدی نیز کمترین رقم ثبت شده برای بخش صنایع و معادل در چهار فصل اخیر بود.

تداوم روند صعودی رشد بخش کشاورزی

بخش کشاورزی، تنها بخشی بود که نرخ رشد آن در تابستان امسال افزایش یافت. نرخ رشد بخش کشاورزی که که در تابستان سال گذشته، منفی 4.7 درصد بود، با تداوم صعودی خود در فصول اخیر، در تابستان امسال به 3.1 درصد رسید.

بخش خدمات اما که در بهار امسال، پس از بخش نفت و گاز بیشترین رشد را تجربه کرده بود، در تابستان امسال رشد 1.9 درصدی را تجربه کرد که کمترین رقم در بین بخش‌های اقتصادی بود. این در حالیست که نرخ رشد اقتصادی این بخش در تابستان سال گذشته 4.6 درصد و در بهار امسال، 3.2 درصد رقم خورده بود.

برای مطالعه بیشتر، صفحه اقتصاد کلان در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.