هوای آلوده، کبدتان را نابود میکند!/ کشف ارتباط مستقیم بین آلودگی هوا و بیماری کبد چرب
به گزارش تجارت نیوز،
آلودگی هوا همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معضلات زیست‌محیطی در جوامع شهری شناخته می‌شود. پیامدهای آن بر سلامت انسان، به‌ویژه تأثیرات مخرب بر سیستم تنفسی و قلبی-عروقی، به‌خوبی مستند شده است. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا به همین‌جا ختم نمی‌شود و ممکن است اندام‌هایی که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، مانند کبد را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
بر اساس مطالعه‌ای که توسط محققان دانشگاه فناوری سیدنی (UTS) انجام شده، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوای ناشی از ترافیک می‌تواند به آسیب‌های جدی در کبد منجر شده و احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب مرتبط با متابولیک (MAFLD) را افزایش دهد.
آلودگی هوا؛ فراتر از یک تهدید تنفسی
تا پیش از این، آلودگی هوا عمدتاً به‌عنوان عاملی برای مشکلات تنفسی نظیر آسم، برونشیت مزمن و بیماری‌های قلبی شناخته می‌شد. اما یافته‌های جدید نشان می‌دهد که تأثیرات این معضل محیطی به اندام‌های دیگری همچون کبد نیز سرایت میکند.
هوی چن، سرپرست تیم تحقیقاتی و استاد دانشگاه UTS، در این باره می‌گوید: «ما اغلب آلودگی هوا را به ریه‌ها مرتبط می‌دانیم، اما این تحقیق نشان می‌دهد که اثرات آن بسیار گسترده‌تر از تصور ما است و حتی می‌تواند به کبد آسیب برساند.»
بیماری کبد چرب چیست و چرا خطرناک است؟
بیماری کبد چرب یا استئاتوز کبدی یکی از شایع‌ترین اختلالات کبدی در جهان است که به‌دلیل تجمع بیش از حد چربی در سلول‌های کبدی ایجاد می‌شود. این بیماری در مراحل ابتدایی ممکن است علائم خاصی نداشته باشد، اما در صورت پیشرفت می‌تواند منجر به التهاب، فیبروز (تشکیل بافت اسکار)، سیروز (آسیب شدید و غیرقابل بازگشت به بافت کبد)، سرطان کبد و حتی نارسایی کبد شود.
کبد به‌عنوان یکی از اندام‌های حیاتی بدن، نقش مهمی در سم‌زدایی خون، تنظیم قند خون و تولید پروتئین‌ها و ویتامین‌های ضروری ایفا میکند. دکتر چن توضیح می‌دهد:
“کبد برای متابولیسم بدن حیاتی است. زمانی که عملکرد کبد مختل شود، می‌تواند باعث احساس خستگی، ضعف و مشکلات جدی در سلامت عمومی شود.”
ذرات ریز آلاینده و راهیابی به کبد
این مطالعه به‌طور خاص بر روی ذرات بسیار ریز موسوم به PM2.5 متمرکز شده است. این ذرات که قطری کمتر از 2.5 میکرون دارند (تقریباً 3 درصد قطر موی انسان)، به‌دلیل اندازه کوچک خود، می‌توانند به‌راحتی از فیلترهای طبیعی بدن عبور کرده و وارد جریان خون شوند.
دکتر چن می‌گوید: “هنگامی که این ذرات آلاینده استنشاق می‌شوند، از طریق ریه‌ها وارد جریان خون شده و در نهایت به کبد می‌رسند. کبد به‌عنوان فیلتر اصلی بدن برای سم‌زدایی، این ذرات را جذب میکند. اما وجود فلزات سنگین مانند آرسنیک، سرب، نیکل و روی در این ذرات می‌تواند به مرور زمان به کبد آسیب برساند.”
شواهد علمی از تأثیر آلودگی هوا بر کبد
در این مطالعه، محققان موش‌های آزمایشگاهی را به‌مدت 12 هفته در معرض 10 میکروگرم PM2.5 در هر متر مکعب هوا قرار دادند؛ میزانی که مشابه سطح آلودگی در مناطق پرترافیک شهری مانند جاده‌های اصلی سیدنی است. در فواصل 4، 8 و 12 هفته‌ای، سلامت کبد این موش‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت.
- 4 هفته: در این مرحله تغییرات محسوسی در سلامت کبد مشاهده نشد.
- 8 هفته: نشانه‌هایی از اختلال در عملکرد متابولیک کبد به‌وجود آمد.
- 12 هفته: تغییرات قابل توجهی از جمله افزایش التهاب، فیبروز کبدی، تغییرات در ذخیره قند و افزایش چربی‌های مضر در کبد مشاهده شد.
یکی از دانشجویان دکتری دانشکده علوم UTS در این باره می‌گوید:
“تأثیر آلودگی هوا بر کبد به‌صورت تدریجی و تجمعی است. در ابتدا تغییر زیادی دیده نمی‌شود، اما با گذشت زمان، آسیب‌ها به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابند.”
تغییرات شیمیایی در کبد ناشی از آلودگی
وجود ذرات PM2.5 باعث تحریک سیستم ایمنی و تجمع سلول‌های ایمنی در کبد می‌شود که در نهایت به التهاب مزمن و تشکیل بافت فیبروزی منجر می‌شود. علاوه بر این، پردازش چربی‌ها در کبد افزایش یافته و منجر به تجمع لیپیدهای مضر مانند تری‌گلیسیریدها، دی‌آسیل‌گلیسرول‌ها و سرامیدها می‌شود. این تغییرات در کنار کاهش ذخیره قندهای ضروری برای انرژی، سلامت متابولیک بدن را به خطر می‌اندازد.
در سطح مولکولی، محققان تغییراتی در 64 پروتئین کبدی کشف کردند که بسیاری از آنها با بیماری کبد چرب، اختلال عملکرد سیستم ایمنی و حتی فرآیندهای مرتبط با سرطان در ارتباط هستند.
کدام افراد بیشتر در معرض خطر هستند؟
پروفسور جیکوب جورج، متخصص کبد و مدیر مرکز تحقیقات کبد استور، توضیح می‌دهد:
“حدود یک‌سوم از بزرگسالان استرالیایی به بیماری کبد چرب مبتلا هستند. این بیماری در افرادی که اضافه وزن دارند یا به دیابت مبتلا هستند شایع‌تر است.”
عوامل دیگری مانند رژیم غذایی ناسالم، کم‌تحرکی و مصرف بیش از حد الکل از دلایل شناخته شده بیماری کبد چرب هستند. اما این تحقیق نشان می‌دهد که قرار گرفتن مزمن در معرض آلودگی هوا نیز می‌تواند یکی از عوامل خطر باشد.
راهکارهایی برای کاهش خطرات آلودگی هوا
محققان توصیه‌هایی برای کاهش قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا دارند:
- اجتناب از تردد در ساعات اوج ترافیک.
- استفاده از مسیرهای کم‌ترافیک در صورت امکان.
- بستن شیشه‌های خودرو و فعال کردن حالت چرخش داخلی هوا در هنگام رانندگی در ترافیک سنگین.
- استفاده از ماسک‌های محافظتی در مناطق با آلودگی بالا.
آلودگی هوا و چالش‌های جدید برای سلامت عمومی
این تحقیق، بعد جدیدی از تأثیرات آلودگی هوا بر سلامت انسان را آشکار میکند. در حالی که پیشگیری از بیماری کبد چرب معمولاً بر تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سالم، ورزش و کاهش مصرف الکل تمرکز دارد، این یافته‌ها نشان می‌دهد که مقابله با آلودگی محیطی نیز نقش مهمی در حفظ سلامت کبد دارد.
محققان امیدوارند در آینده نزدیک، درمان‌های بالقوه، شامل داروهای هدفمند یا اصلاحات سبک زندگی، برای افزایش مقاومت کبد در برابر اثرات مخرب آلودگی هوا توسعه یابد. این مطالعه که در مجله (Journal of Environmental Sciences) منتشر شده، نشان می‌دهد که حتی سطوح پایین آلودگی هوا نیز می‌تواند به مرور زمان به کبد آسیب برساند.
در نهایت، این یافته‌ها تأکید می‌کنند که هیچ سطحی از آلودگی هوا کاملاً ایمن نیست و توجه به جنبه‌های مختلف تأثیر آلودگی هوا بر بدن، از جمله سلامت کبد، برای سیاست‌گذاران و عموم مردم اهمیت ویژه‌ای دارد.
اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.
لینک منبع اصلی خبر
لینک خبر در ارتباط اقتصادی
این خبر توسط موتور ارتباط اقتصادی جمع آوری شده است در صورت مغایرت اطلاع دهید
