وقتی یک «مُد» زندگی را نجات می‌دهد!

به گزارش ایسنا، «مد پایدار» شاید در لغت بزرگ و پرطمطراق به نظر برسد، اما با خواندن تعریف ساده‌ای که از آن ارائه شده است درمی‌یابیم که گاهی اوقات هریک از ما بدون اینکه بدانیم به این مد پایبند بوده‌ایم. درواقع همان زمان که لباسی که برای خواهرمان تَنگ شده است را پوشیده‌ایم، شلوار قدیمی پدربزرگمان را کوتاه کرده‌ و به پا کرده‌ایم و یا حتی وقتی از لباسی که دیگر قابیلیت پوشیدن نداشته در مصارف دیگری مانند دستمال گردگیری استفاده کرده‌ایم، همگی نشانه‌هایی از پایبندی به «مد پایدار» بوده است؛ بخشی از صنعت مد و لباس که با رویکرد حفظ محیط زیست و منابع تجدیدناپذیر شکل گرفته است.

برخی منابع، صنعت مد و پوشاک را دومین صنعت آلوده کننده محیط زیست می‌دانند که بیش از ۸۰۰۰ ماده شیمیایی مضر در آن کاربرد دارند که مقصد نهایی تمام آن‌ها خاک، آب‌های زیر زمینی و آب‌های‌ جاری است و در عین حال عامل تولید حدود ۱۰ درصد از گازهای گلخانه‌ای در دنیا، صنعت پوشاک است.

«مد پایدار» چگونه متولد شد؟

همانطور که نقطه آغاز صنعت مد کشورهای اروپایی و آمریکایی بودند، «مد پایدار» هم زاده همان کشورهاست. در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی و با انتشار کتاب «بهار خاموش» اثر یک زیست‌شناس آمریکایی، ارتباط میان جنبش مد پایدار و جنبشِ مدرن محیط‌زیستی آغاز شد چراکه این کتاب به تاثیرات زیست‌محیطی و اجتماعی صنعت مد و فشن اشاره می‌کرد. حدودا ۳۰ سال بعد و در اوایل دهه ۱۹۹۰ و همزمان با کنفرانس سازمان ملل متحد برای توسعه پایدار، این موضوعات به نشریات مد، فشن و منسوجات راه پیدا کرد و شرکت‌هایی که با تولیدات بی‌رویه خود اثرات مخربی بر محیط زیست داشتند از این طریق معرفی شدند و تقریبا از همین نقطه بود که فعالان حوزه مد و لباس به این نتیجه رسیدند باید رویکرد تولیدی خود را تغییر دهند. به دنبال تغییر رویه صنعت، تحقیقات و پژوهش‌ها درباره مد پایدار هم آغاز شد و این کودک نوپا رفته رفته در سایر نقاط جهان نیز شناخته شد.

«مد پایدار» در یک جمله به معنای تولید و استفاده از پوشاک با کمترین تاثیر منفی بر محیط زیست است. این مد در تضاد با مصرف‌گرایی است و به حقوق نیروی کار، حفظ سلامتی افراد و محیط زیست و حیات‌ وحش اهمیت می‌دهد.

چرا باید به سراغ «مد پایدار» برویم؟

گرایش به «مد پایدار» از زمانی آغاز شد که بشر متوجه افزایش سرعت رشد مصرف و پیشی گرفتن آن از تجدیدپذیری منابع شد. «مد آهسته» و «مد اخلاق‌گرا» هم از جمله زیر شاخه‌های «مد پایدار» هستند. رویکرد مد اخلاق‌گرا ارجحیت نیروی کار و حیوانات بر تولید است. مد آهسته نیز بر مقابله با مصرف‌گرایی و استفاده از منابع پایدار تاکید دارد.

به زبان ساده طرفداران مد آهسته معتقدند که استفاده از چرم در فرایند تولید پوشاک مشکلی ایجاد نمی‌کند زیرا اگر پوشاک با چرم با کیفیت تولید شوند می‌توان چندین سال از آن‌ها استفاده کرد که البته این موضوع در تقابل با دیدگاه نگرش اخلاق‌گرای مد است. اما در نهایت «مد پایدار» با در برگرفتن هر دوی این تعریف‌ها به فکر تولید محصولاتی است که به محیط زیست آسیب وارد نکند.

اما صنعت مد و لباس چرا تا این حد می‌تواند تاثیرات مخرب بر محیط زیست داشته باشد که باعث شکلگیری شاخه‌ای جد از مُد شود؟

پنبه یکی از مهم‌ترین اقلام برای تولید لباس است، ماده‌ای که کشت آن بیشترین نیاز آبی را دارد. اما ماجرا همینجا به اتمام نمی‌رسد چراکه برای کشت پنبه مطلوب، نیاز به مواد شیمیایی و آفت‌کش‌ها داریم؛ موضوعی که در ابعاد کاشتِ صنعتی هم محیط زیست و هم کارگرانی که در تماس با این مواد هستند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پس از کشت پنبه باید مرحله بافت پارچه آغاز شود که یکی از پرمصرف‌ترین مراحل در حوزه آب است. پس از آن رنگرزی پارچه‌ها نیز اغلب به‌صورت شیمیایی انجام می‌شود و گندابِ آن به سمت رودخانه‌ها و خاک رها می‌شود.

باز هم این تمام قصه نیست؛ برخی پارچه‌های تولید شده بر پایه نفتی بخشی از مواد مصرفی در صنعت پوشاک است. هنگام شست‌وشوی پارچه‌هایی از این جنس «میکروفیبرهای پلاستیکی» از آن‌ها جدا می‌شود و به زمین و رودخانه‌ها بازمی‌گردد و در نهایت به غذای آبزیان و انسان‌ها تبدیل می‌شود و باعث به هم خوردن چرخه طبیعی اکوسیستم می‌شود.

Fast Fashion اما درست در نقطه مقابل «مد پایدار» قرار دارد؛ نوعی از مد و فشن که هدف آن تولید انبوه پوشاک در کمترین زمان و با کمترین هزینه بدون در نظر گرفتن عواقب زیست محیطی و اجتماعی است. این نوع از مد صرفه اقتصادی بالایی دارد، اما به دلیل افزایش آگاهی افراد درباره اهمیت محیط زیست و شکلگیری مطالبات مردمی، برندهای مد و لباس مختلف جهانی سعی دارند تا با شیوه‌های ممکن خود را با این نیازِ بشتری همراه کنند. هرچند هنوز هم در کشورهایی از جمله ایران که صنعت «مد پایدار» در آن نوپا است،‌ تولیدکنندگان برای پایین آوردن قیمت تمام شده محصولات خود در پیوستن به این مد مقاومت می‌کنند.

جایگاه «مد پایدار» در ایران

علاوه بر آنکه تولیدکنندگان داخلی به دلایل اقتصادی تمایل زیادی برای پیوستن به مد پایدار ندارند، عدم وجود زیرساخت کافی برای تولید انبوه پوشاکِ دوستدار محیط زیست و حتی عدم فرهنگسازی مرتبط با مصرف لباس‌هایی منطبق بر مد پایدار سبب شده است این شاخه از مد در کشور ما جدی گرفته نشود.

از سوی دیگر دو عامل چشم و هم‌چشمی و مصرف‌گرایی نیز باعث تشدید دلایلی می‌شود که به آن اشاره شد. در واقع این روزها شاید شرایط اقتصادی سبب شود که یک لباس را مدت‌ها بپوشیم،‌ اما قطعا با روند گذشتگان خود که یک لباس را تا زمانی که دیگر قابل استفاده نباشد، می‌پوشیدند فاصله داریم و همین موضوع عاملی برای گسترش مصرف‌گرایی است. از طرفی زمانی که واژه «مد پایدار» به میان می‌آید احتمالا اولین جمله‌ای که برخی به زبان بیاورند این است که: «ما لباس کهنه نمی‌پوشیم» و این نشان می‌دهد اکثر افراد تنها با این بخش از «مد پایدار»‌ آشنا شده‌اند که به فرایندی با نام «ری‌دیزاین» یا بازطراحی لباس‌های قدیمی اشاره دارد و به طور کلی از نقش کارخانه‌های تولید لباس در فرایند صفر تا صدِ تولید نخ، پارچه، دوخت و… بی‌اطلاع هستند.

بیشتر بخوانید: 

لباس جدید نخرید!

از طرفی این جمله در شرایطی بیان می‌شود که با رویکرد فعلی افراد نسبت به مقوله لباس و پوشش، سالانه هزاران تُن لباس در جهان دور ریخته می‌شود درحالی که درصد عمده‌ای از آن‌ها قابلیت بازیافت دارند، اما به خاطر میل به مصرف‌گرایی و عدم آگاهی کامل افراد از جزئیات «مد پایدار»، تولیدکنندگان پوشاک از آن‌ها استفاده نمی‌کنند.

هر فرشِ قرمز، یک لباسِ نو!

علاقه به ظاهر شدن در هر مراسم با لباسی جدید موضوع دیگری است که فضای خانوادگی، رسانه‌ها و افراد معروف هم در آن نقش دارند؛ سلبریتی‌هایی که معمولا تصاویر تبلیغاتی آنها را بر بزرگ‌ترین بیلبوردهای شهر می‌بینیم که تبلیغِ یک لباس چرم را کرده‌اند و یا پست‌های اینستاگرامی‌شان نشان می‌دهد که برای اکران خصوصی هر فیلم، هر جشنواره و هر فرش قرمز با یک لباس غیرتکراری حاضر می‌شوند. موضوعی که به مرور این باورِ «هر مهمانی یک لباسِ نو» را در ذهن مخاطب نیز پررنگ می‌کند!

راهکارهایی برای پایبندی به «مد پایدار»

جدا از اینکه تولیدکنندگان پوشاک باید در مراحل تولید به مد پایدار پایبند باشند، خودمان هم می‌توانیم با کارهایی ساده جزئی از این مکتب شویم. اصولی خرید کردن و خرید کم ولی با کیفیت، بازطراحی لباس‌های قدیمی و ایجاد تغییراتی در فرم و تزئینات آن، اشتراک‌گذاشتن لباس‌های مجلسی که تنها یک یا دو بار قرار است بپوشیم و حرکت به سمت شخصی‌دوزی و پرهیز از خرید لباس‌های سِری دوزی شده است.

انتهای پیام