چرا نرخ ارز ثبات ندارد؟

به گزارش خبرنگار مهر آیت الله مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس شورای فقهی بانک مرکزی امروز سه‌شنبه ۱۶ بهمن ماه در دهمین همایش مالی اسلامی توسط انجمن مالی اسلامی ایران با محور جهش تولید با مشارکت مردم در بازارهای مالی اسلامی و در محل سازمان بورس و اوراق بهادار در حال برگزاری است گفت: امام صادق (ع) در حدیثی فرموده‌اند که این مالی که دست شماست برای خدا است و در نزد انسان‌ها به امانت گذاشته شده است. اگر اینگونه به قضیه نگاه کنیم بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. اما این ودیعه، تجویز شده که انسان از آن بهره‌مند شود اما مقتصدانه از آن در خوردن، پوشیدن و … استفاده کنند.

وی گفت: مقصدانه نه به معنای تنگ‌نظرانه بلکه به معنای بهینه مصرف کردن و با مازاد آن از مستمندان دستگیری کنند. فقر فقیر با کمک اغنیا بر طرف می‌شود. طبیعت اینگونه است که بعضی بسته به توانایی و ظرفیت خود امکان بیشتری برای رشد و توسعه دارند و اینها وظیفه دستگیری از طبقه دیگر را دارد.

مصباحی مقدم ادامه داد: کسی چنین کند و مقتصدانه مصرف می‌کنید و با مازاد آن دستگیری می‌کند هرچه استفاده کند از خوردن و پوشیدن و … حلال است وگرنه مصرف مسرفانه حرام است. سرمایه‌هایی در دست مردم است که به کار گرفته نمیشه من جمله ارزی که راکد در دست آنهاست و همچنین طلای کنار گذاشته که برآورد ما بالغ بر ۷۰ میلیارد دلار است.

وی ادامه داد: حال آنکه ما به دنبال جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی ۵ میلیارد دلاری هستیم و این ۷۰ میلیارد دلار راکد مانده است؛ یک زمانی این ارزها در بانک‌ها با سودهای یکی دو درصدی نگهداری می‌شد تا اینکه به اعتماد آنها ضربه وارد شد و بجای ارز گفتند بیایید معادل ریالی بگیرد و ارزها از بانک‌ها بیرون کشیده شد.

مصباحی مقدم تصریح کرد: یک زمانی این ارزها در بانک‌ها با سودهای یکی دو درصدی نگهداری می‌شد تا اینکه به اعتماد آنها ضربه وارد شد و بجای ارز گفتند بیایید معادل ریالی بگیرد و ارزها از بانک‌ها بیرون کشیده شد.

وی ادامه داد: دولت، نظام بانکی و سازمان بورس باید اعتماد آفرینی کند. بورس کالا تا حدی در این مورد موفق بوده است. روش پیشنهادی من راه اندازی صندوق پروژه در بازار سرمایه برای پروژه‌های بالادستی و پایین دستی صنایع نفت و گاز با IRR بالا است.

عضو تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: من شنبه این پیشنهاد را خدمت آقای رئیس جمهور ارائه کردم.

به گفته وی پیشنهاد دوم در مورد ارز است. ثبات قیمت ارز موجب ثبات همه قیمت‌ها است چرا که همه شرطی شدن در این زمینه و با بالا رفتن قیمت ارز، قیمت کالا و خدمات بالا می‌رود و نوسان و ثبات قیمت ارز، نوسان و ثبات قیمت‌ها را به دنبال دارد. آمار جدید ترازتجاری ما با نفت ۲۸ میلیارد دلار مثبت و بدون نفت ۲ میلیارد دلار منفی است.

وی گفت: پرسش این است که با این مازاد ارز چرا نرخ ارز ثبات ندارد و بالا می‌رود؟ پاسخ دو دلیل داخلی و خارجی است.

همانطور که رئیس بانک مرکزی گفت علت داخلی کانال‌ها هستند که نرخ‌سازی می‌کنند و غالباً مدیریت آنها در خارج کشور است و مسئولان توانایی مقابله با آنها را ندارند. با ۲۸ میلیارد دلار ارز مازاد نباید شاهد بالارفتن قیمت ارز باشیم. منطق غلط در مدیریت ارزی این است که با تفاوت تورم داخلی و خارجی نرخ محاسبه می‌شود و عرضه و تقاضا نادیده گرفته می‌شود. یک نگاه این است با بالا رفتن نرخ ارز، مشوق صادرات خواهیم بود حال آنکه در عمل ما شاهد آن نبودیم چرا که اصلاً ما در بسیاری موارد ما اصلاً مازاد تولید نداریم.

این مقام مسئول ادامه داد: سوال مهم این است تا کجا برای تشویق صادرکنندگان نرخ‌را بالا ببریم. در این میان نباید نقش دولت را هم نادیده گرفت چرا که بخش اعظم درآمد ارزی توسط شرکت‌هایی است که تحت مالکیت دولت هستند و این شرکت‌ها ارز خود را احتکار می‌کنند و به موقع در بازار تزریق نمی‌شود. بعلاوه بعضی دیگر از مسئولین هم با تعیین کف قیمت، موجب کاهش قدرت خرید مردم تا ۲۵ درصد می‌شوند!

وی خاطرنشان کرد: وقتی مسئولی که سخنانش آثار دارد باید بیشتر مراقب صحبت‌های خود باشد. مسأله بعدی رشد نقدینگی است.

مصباحی مقدم ادامه داد: این موضوع در هر اقتصادی همگام با رشد کالا و خدمات لازم است. کمتر بودن رشد نقدینگی نسبت به رشد کالا و خدمات رکود را به همراه دارد و رشد بیشتر آن تورم را به همراه دارد. باید کاری کنیم که نقدینگی مستقیماً به تولید اصابت کند و برای برای جلوگیری از رشد نقدینگی، تأمین مالی بانک‌ها باید نه به تقاضاکننده بلکه مستقیماً به تولیدکننده تزریق شود.