چه کسی مسئول نابودی سیاره است؟/ شکست مفتضحانه مذاکرات جهانی پلاستیک

آلودگی پلاستیکی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های محیط‌زیستی عصر حاضر به شمار می‌رود و تلاش‌های جهانی برای مقابله با آن در حال انجام است. در این راستا، مذاکرات برای ایجاد یک معاهده جهانی جهت کاهش تولید و آلودگی ناشی از پلاستیک، با هدف رسیدن به یک توافق جهانی بر سر این بحران، در حال برگزاری بود.

اما در آخرین دور این مذاکرات، که در بوسان، کره جنوبی، برگزار شد، تلاش‌ها برای دستیابی به یک معاهده جامع به دلیل اختلافات عمیق بین کشورهای مختلف به شکست انجامید. این شکست فارغ از آنکه نشان‌دهنده پیچیدگی‌های این مساله است، چالش‌های بیشتری را در مسیر مقابله با آلودگی پلاستیک قرار می‌دهد.

دلایل شکست مذاکرات

مذاکرات معاهده جهانی پلاستیک، که قرار بود اولین معاهده الزام‌آور جهانی برای مقابله با آلودگی پلاستیک باشد، در حالی برگزار شد که نمایندگان کشورها در مسائل مختلفی مانند مواد شیمیایی سمی موجود در پلاستیک، محدودیت‌های تولید و تامین مالی برای انتقال به یک جهان بدون پلاستیک به توافق نرسیدند.

برخی از کشورها خواستار محدود کردن تولید پلاستیک و مقابله با مواد شیمیایی مضر در آن بودند، اما کشورهای تولیدکننده بزرگ نفت و پلاستیک، مانند عربستان سعودی و کویت، مخالف چنین محدودیت‌هایی بودند و استدلال می‌کردند که باید تنها بر آلودگی پلاستیکی تمرکز شود نه تولید پلاستیک.

یکی از علل اصلی شکست مذاکرات، مخالفت برخی از کشورها با تعیین محدودیت‌های جهانی و الزام‌آور در مورد مواد شیمیایی مضر بود. این مواد شیمیایی که در فرایند تولید پلاستیک به کار می‌روند، می‌توانند اثر منفی جدی بر سلامت انسان و محیط‌زیست به‌ جا بگذارند.

علاوه بر این، برخی از کشورها خواستار تصمیم‌گیری از طریق رأی‌گیری بودند، در حالی که کشورهای دیگر، به اجماع در تصمیم‌گیری عقیده داشتند.

کشورهای تولیدکننده پلاستیک و سوخت‌های فسیلی از جمله صنایع بزرگ و قدرتمند جهانی، از عواملی بودند که در این مذاکرات با استفاده از لابی‌ها و کمپین‌های تبلیغاتی، به تأخیر در تصمیم‌گیری‌ها دامن زند. سیان ساترلند، بنیان‌گذار A Plastic Planet، این مشکلات را نتیجه تاثیرگذاری منافع اقتصادی این صنایع بر مذاکرات می‌داند.

دلایل اهمیت معاهده جهانی پلاستیک

اگرچه مذاکرات با شکست مواجه شد، اما ضرورت چنین معاهده‌ای همچنان حس می‌شود. بر اساس گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، تولید جهانی پلاستیک از سال 1950 تاکنون بیش از 200 برابر شده و به تقریباً 460 میلیون تن در سال رسیده است. تولید پلاستیک می‌تواند تا سال 2040 حدود 70 درصد افزایش یابد، مگر آنکه اقدامات جدی برای محدود کردن آن صورت گیرد.

پلاستیک نه‌تنها تاثیرات مخربی بر محیط‌زیست می‌گذارد، بلکه به‌ویژه برای سلامت انسان نیز خطرناک است. مواد شیمیایی موجود در پلاستیک به صورت مستقیم یا غیرمستقیم سلامت افراد را به مخاطره می‌اندازند و تحقیقات نشان داده‌اند این مواد شیمیایی می‌توانند باعث بروز بیماری‌هایی مانند سرطان، آلزایمر و مشکلات باروری شوند. در نتیجه، چنین معاهده‌ای به‌ عنوان یک راه‌حل برای کاهش تولید پلاستیک و مقابله با آلودگی آن، گامی موثر در جهت حفاظت از محیط‌زیست و سلامت انسان‌ها قلمداد می‌شود.

واکنش‌ها و چالش‌ها

در جریان مذاکرات، برخی از کشورهای آفریقایی اعلام کردند بهتر است بدون دستیابی به معاهده، مذاکرات به تعویق بیفتد تا از یک توافق ضعیف اجتناب شود. کشورهای دیگر مانند پاناما، که رهبری تلاش‌ها برای گنجاندن تولید پلاستیک در این معاهده را بر عهده داشتند، بر سر تصمیم‌گیری‌های مهم تاکید کردند و خواستار معاهده‌ای جامع و موثر بودند. از سوی دیگر، برخی از کشورها مانند عربستان سعودی و کویت، به دلیل منافع اقتصادی خود، با گنجاندن محدودیت‌هایی برای تولید پلاستیک مخالف بودند.

در مجموع، بیشتر مذاکرات در بوسان پشت درهای بسته انجام شد و گروه‌های محیط‌زیستی و نمایندگان جوامع آسیب‌دیده از آلودگی پلاستیکی معتقد بودند شفافیت لازم در این مذاکرات وجود نداشت. این عدم شفافیت باعث شد بسیاری از طرف‌های درگیر احساس کنند که مذاکرات به‌ طور کامل در مسیر صحیح پیش نمی‌رود.

به نقل از یورونیوز، شکست مذاکرات معاهده جهانی پلاستیک، یک یادآوری تلخ از چالش‌های پیچیده‌ای است که در مسیر مقابله با آلودگی پلاستیک و کاهش تولید آن وجود دارد. در حالی که ضرورت این معاهده برای حفظ محیط‌زیست و سلامت بشر بیش از پیش احساس می‌شود، رسیدن به توافق در این زمینه مستلزم همکاری و اجماع جهانی است.

با این حال، آنچه در این مذاکرات نمایان شد، اختلاف‌های عمیق میان کشورهای مختلف و صنایع بزرگ است که می‌تواند مانع از ایجاد تغییرات اساسی و سریع در این زمینه شود. دستیابی به یک معاهده جهانی موثر، مستلزم تعهد بیشتر از سوی کشورها و تصمیم‌گیرندگان است تا به‌ طور جدی برای کاهش آلودگی پلاستیک و تبعات محیط‌زیستی آن اقدام کنند.

اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.