کلید حل ناترازی در دست تجدیدپذیرها

چندی پیش نیز محمد‌رضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی با بیان این‌که صرفه‌جویی در بخش انرژی اهمیت بالایی دارد، اعلام کرد: بانک مرکزی مقدار قابل‌توجهی ارز را به تأمین پنل‌های خورشیدی اختصاص داده است. وی با بیان این‌که از سال آینده دیگر نظام بانکی را از شبکه سراسری برق بی‌نیاز می‌کنیم و به شبکه وصل نمی‌شویم، تصریح کرد: برنامه‌ریزی کرده‌ایم به اندازه نیاز خود (شبکه بانکی کشور) با ساخت نیروگاه و پنل خورشیدی، برق برای شبکه بانکی تولید کنیم و باری از دوش شبکه سراسری برق برداریم و خودمان تولیدکننده برق باشیم.دولت چهاردهم برنامه دارد تا چهار سال آینده ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه به ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر اضافه کند به‌طوری‌که محسن طرزطلب، رئیس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر اواخر آذر امسال گفته بود: تا پایان دولت چهاردهم، ۲۵ هزار مگاوات نیروگاه‌های خورشیدی و۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه بادی وارد مدار خواهد شد. وی تاکید کرد: ظرفیت تولید برق کشور نزدیک۹۳ هزار مگاوات است که شامل نیروگاه‌های حرارتی، نیروگاه اتمی، نیروگاه تجدیدپذیر و نیروگاه برقابی است. متاسفانه سهم نیروگاه تجدیدپذیر بسیار کم است و تقریبا زیر یک درصد قرار دارد. الان ظرفیت کشور در حوزه تجدیدپذیر۱۴۴۰ مگاوات است که در دولت چهاردهم تقریبا ۲۵۸ مگاوات به ظرفیت موجود تجدید‌پذیر کشور اضافه شده است. طرزطلب تاکید کرد: تا پایان امسال ظرفیت نصب شده تجدیدپذیرها به ۱۸۰۰ تا ۱۹۰۰ مگاوات خواهد رسید.
نکته قابل توجه اینجاست که برخی کارشناسان بر این باورند چرخ اقتصاد برق لنگ می‌زند، از این‌رو سرمایه‌گذاری در این بخش منوط به دولت شده و بخش خصوصی تمایلی برای ورود ندارد. البته دولت اعلام کرده برای ورود بخش خصوصی برنامه‌ریزی دارد و قرار است بسته‌هایی باپیشنهاد فعالان این صنعت تهیه وتدوین شود.اکنون قیمت برقی که ازتولیدکنندگان توسط دولت خریداری می‌شود برای سرمایه‌گذاران جذاب نیست و معتقدند این رویه باید تغییر کند؛ ضمن این‌که برخی کارشناسان می‌گویند تعرفه پلکانی در بخش‌های خانگی و تجاری باید به صورت دقیق اجرا شود و اگر قرار است یارانه‌ای تعلق گیرد بخش تولید از آن بهره‌مند شود. 
   
راهکارهای افزایش سهم تجدیدپذیرها
هاشم اورعی، استاد برق دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم در مورد افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تامین برق و رفع ناترازی، اظهار کرد: این‌که باید بخشی از برق را از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کنیم یک واقعیت است و با توجه به شرایط امروز باید در سبد انرژی الکتریک کشوربازنگری اساسی انجام دهیم.وی افزود:ابتدا برای تامین برق به نیروگاه‌های برقابی تکیه داشتیم اما میزان آب پشت سدها هر سال کمتر شده و سهم نیروگاه برقابی در تولید برق کاهش پیدا کرده است. امروز در تولید برق با اختلاف زیاد به گاز وابسته هستیم که با توجه به ناترازی گاز و اولویت بودن بخش خانگی، باعث شده گاز کافی به نیروگاه‌ها نرسد و این موضوع نیز تولید برق را دچار چالش کرده است.این کارشناس حوزه اقتصاد انرژی ادامه داد: تقریبا تنها راهی که برای تامین برق مانده حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی است. ما ظرفیت خیلی زیادی برای انرژی‌های بادی و خورشیدی داریم اما در اینجا بحث در مورد راه‌اندازی یک صنعت است. نخست باید صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور شکل بگیرد و این موضوع نیازمند مدیریت کارآمد است که در بخش دولتی این موضوع وجود ندارد.اورعی تاکید کرد: اقدام دوم برنامه‌ریزی است که این موضوع نیز به مدیریت کارآمد وابسته است. پس از برنامه‌ریزی، نیازمند منابع مالی هستیم که این بخش با چالش‌هایی مواجه است.این استاد دانشگاه گفت: بخش خصوصی توان سرمایه‌گذاری و تامین مالی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را دارد اما در سال‌های گذشته اعتمادش را به بخش دولتی  از دست داده‌، زیرا امروز دولت (شرکت توانیر) ۱۵۰ هزار میلیارد تومان به صنعت برق بدهکار است که شرایط را برای ورود بخش خصوصی به یک چالش تبدیل کرده است.وی با بیان این‌که امروز از تولید ۳۰ تا ۵۰ هزار مگاوات برق از انرژی‌های تجدیدپذیر صحبت می‌شود، بیان کرد: کل ظرفیت نصب شده انرژی‌های تجدید‌پذیر در کشور طی ۲۰ سال گذشته به ۱۵۲۰ مگاوات رسیده‌؛ البته می‌توان مثلا در یک سال (در کوتاه‌مدت) ظرفیت۵۰۰۰ مگاوات به انرژی‌های تجدیدپذیر اضافه کرد اما این موضوع نیازمند تحول مدیریتی است و بخش خصوصی باید در این زمینه میداندار باشد و کار به این بخش سپرده شود.اورعی بیان کرد: دولت، وزارت نیرو و ساتبا باید تسهیلگر باشند و شرایط را برای ورود بخش خصوصی فراهم کنند؛ در حالی‌که بخش دولتی تمایلی ندارد کار را به بخش خصوصی بسپارد و نه تنها تسهیلگری نمی‌کند، بلکه دانسته یا نادانسته سنگ‌اندازی هم می‌کند و سرمایه‌گذار بعد از مدتی کار را پیگیری نمی‌کند. باید کار را از الان شروع کنیم تا در بهترین حالت طی چهار یا پنج سال آینده بتوانیم فزاینده بودن ناترازی برق را مهار کنیم.

ظرفیت هست، عزم لازم داریم
اکبر ادیب‌فر،کارشناس اقتصاد انرژی وعضوهیات‌مدیره انجمن سازندگان وتامین‌کنندگان کالا وخدمات انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتکا)، در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم در این زمینه توضیح داد: ناترازی به‌وجود آمده مربوط به سوء‌مدیریت در دولت‌های گذشته است؛ از این رو، تولید برق پاک که ظرفیت بالایی هم دارد با حرکت لاک‌پشتی همراه بوده است.سه نوع نیروگاه در کشور داریم که بخش اول مربوط به حرارتی است که سوخت فسیلی مصرف می‌کند،بخش دوم به نیروگاه آبی مربوط می‌شود که با کاهش ذخایر آبی اکنون تولید از این بخش کاهش زیادی داشته و بخش دیگر نیروگاه‌های تجدیدپذیر است که هم ظرفیت مناسبی داریم و هم فضای تولید وجود دارد اما انگیزه‌ای نیست. وی با بیان این‌که ظرفیت تولید برق پاک در ایران بسیار بالاست، تاکید کرد: یکی از ظرفیت‌های موجود در ایران وجود تونل‌های بادی است. سیستان‌و‌بلوچستان، خراسان، قزوین، آذربایجان و گیلان دارای تونل‌های بادی هستند که استفاده از آنها با غفلت همراه بوده است. عضو هیات‌مدیره انجمن ساتکا تصریح کرد: بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در کشور وجود دارد که از آنها بهره‌ای نمی‌بریم و در مقابل به سوخت‌های فسیلی رو می‌آوریم. برای نیروگاه‌های خورشیدی هر‌چقدر فاصله از سطح دریا بیشتر باشد، راندمان نیروگاه بیشتر است و از آنجایی که ایران سرزمینی مرتفع است می‌تواند از این ظرفیت استفاده مناسبی کند.ادیب‌فر ادامه داد: هر مگاوات تولید برق در نیروگاه خورشیدی ۳۰۰ هزار دلار و نیروگاه‌ بادی ۷۰۰ هزار دلار هزینه دارد که در مقابل هزینه نیروگاه‌ با سوخت فسیلی بسیار اندک است.دولت دراین زمینه بایدتنها قانون‌گذاری ونظارت کند و از رقابت با بخش خصوصی بپرهیزد. در واقع حضور بخش خصوصی در این زمینه ضمانتی برای اجرا خواهد بود. همچنین قیمت برقی که قرار است از تولید‌کننده انرژی تجدید‌پذیر خریداری شود نیز باید توجیه اقتصادی داشته باشد.