کمبود وناکارآمد بودن دکل‌های حفاری یکی از دلایل تاخیر پروژه‌ها
به گزارش خبرنگار مهر محسن خجسته‌مهر بعدازظهر ۲۹ اردیبهشت‌ماه در بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی و در نشست توسعه میدان‌های نفت و گاز و افزایش تولید از طریق بهبود فضای کسب‌وکار اظهار کرد: چند سال پیش شماری از پیمانکاران ایرانی ضمن بیان مشکلات خود، نکات ضعفی را مطرح کردند که بعضی از آنها به ما برمی‌گشت از جمله اینکه باید شرکت ملی نفت و کارفرمایان کارهای متفاوتی انجام دهند؛ در پاسخ به آنها گفتم اگر جای شما بودم به‌گونه‌ای دیگر صحبت می‌کردم؛ اینکه اگر پیمانکاران نباشند بخش مهمی از مأموریت‌ها روی زمین می‌ماند.
وی افزود: اینکه ما ادعا می‌کنیم باید صنعت نفت و توسعه را ایرانی کنیم یعنی باید به پیمانکاران توجه شود؛ شما خیلی مهم‌تر از تولید نفت و گاز هستید چون اگر پیمانکاران نبودند، تحریم‌ها سهمگین‌تر می‌شد. اینکه رهبری می‌فرماید باید تحریم‌ها را خنثی کنیم یعنی ما در داخل کشور قوی شویم. البته اکنون مدعی داشتن بنیه هستیم و ان‌شاءالله شرکتهای اکتشاف و تولید نیز به‌عنوان بنیان راهبردی شناخته شوند.
خجسته مهر توضیح داد: مشکل ما منابع مالی نیست و مشکل در میزان جذب منابع مالی است و جذب منابع مالی بدان معناست که صورت وضعیت نداریم یا اینکه گاه پروژه‌ها پیشرفت نمی‌کنند. از دو دهه پیش دنبال مدیریت قوی برای اجرای پروژه‌ها و ارتقای مدیریت نفت و گاز بودیم که اکنون وضع بهتر شده است اما تا رسیدن به مرحله تکامل فاصله داریم. شما پیمانکاران می‌توانید نقش مهمی ایفا کنید تا مستقل از محیط داخلی کشور در محیط‌های بین‌المللی کار کنیم.
خجسته مهر اضافه کرد: باید آن‌قدر قوی باشیم که یک شرکت اکتشاف و تولید ادعا کند می‌تواند یک دکل را به خارج از مرزها برده و برگرداند. پس نباید خیلی به دولت متکی باشید؛ مواردی دیده شده که آمادگی پذیرش ریسک ندارند، حال اینکه ریسک قابل محاسبه است و می‌توان آن را مدیریت کرد.
وی افزود: این بدان معناست که بگوییم اگر تحریم‌ها برداشته شود یا فلان شرکت خارجی باشد، می‌توان کاری انجام داد؛ این همان شرطی کردن مأموریت‌ها است. البته نمی‌گویم که از شرکتهای خارجی استفاده نکرد چه اینکه تا حد امکان از توان خارجی استفاده می‌کنیم. ما یک سبد داریم که باید هنرمندانه آن را متوازن و متعادل کرد.
معاون وزیر نفت با اشاره به حضور ۲۰۰ شرکت خارجی در نمایشگاه گفت: دلیل آنکه پارسال ۵۰ شرکت خارجی در نمایشگاه حضور یافته است و امسال این عدد به ۲۰۰ شرکت رسید، این است که آنها، شرکتها ایرانی را در تزار شرکتهای بین‌المللی دیده و آمادگی همکاری دارند.
خجسته مهر با بیان اینکه مدل‌های قرارداد در حال تکامل است، توضیح داد: این‌طور نیست که بگوییم همیشه یک الگوی قرارداد وجود دارد و تغییر نمی‌کند کما اینکه به مرور مدل قراردادها تغییر کرد. باید به سمت رفع مشکلات و نقاط ضعف رفت و به نقاط قوت اضافه کنیم. از طرف دیگر زمان قرارداد هم کوتاه شود نه اینکه بعضاً قراردادی وجود داشته که از زمان مذاکره تا امضا ۸۰۰ روز طول کشد. به‌طور کلی تسهیل‌گری برای انجام پروژه‌ها صورت گرفته و چندین جلسه در کمیسیون اقتصادی دولت برگزار شده و منتظر تصویب پیشنهادها در دولت هستیم.
وی به قراردادهای ۳۴ بسته‌ای موسوم به EPD / EPC اشاره و اظهار کرد: برخی از این قراردادها مشکلاتی داشته‌اند و پیمانکاران نمی‌توانند آن را جلو ببرند، از طرف دیگر فرآیند فسخ قرارداد هم چند سال طول می‌کشد به همین دلیل باید راهی پیدا می‌کردیم تا پیمانکاران از مشکلات پیش رو به‌صورت قانونی عبور کنند. در همین زمینه تعدیلی برای تعدادی از پروژه‌ها در چارچوب قراردادهای ۳۴ بسته‌ای گرفته‌ایم که با تأیید وزیر نفت انجام می‌شود، شرکتها هم هرچه سریع‌تر الحاقیه را انجام داده تا از این توقف عبور کنیم.
خجسته مهر اضافه کرد: تأخیر در اجرای پروژه‌ها آسیب‌زا است و یکی از دلایل مهم تأخیر در پروژه‌ها، کمبود و ناکارآمد بودن دکل‌های حفاری است که باید پیمانکاران بر آن غلبه کنند. اگر شرکتهای صاحب صلاحیت توانستند دکل به‌ویژه برای دریا بیاورند، ما حاضر به اجاره بلندمدت هستیم؛ برای نمونه اگر کسی دکل دریایی در سقف گنجایش و ظرفیت و نیاز بیاورد، ما حاضر به امضای قرارداد پنج‌ساله هستیم، این یعنی پیمانکار با اجاره به شرط تملیک صاحب یک دکل می‌شود؛ کمک‌های ما به این صورت و به شکل تمهیدها است.
خجسته‌مهر توضیح داد: در خلال برنامه هفتم توسعه ۱۶۰ میلیارد دلار پروژه نفت و گاز، پیش‌بینی شده است و بخش مهمی از آن، نگهداشت توان تولید و بخشی مربوط به میدان‌های جدید و توسعه‌نیافته است. در دولت سیزدهم در بخش خشکی، قرارداد سه میدان مشترک یاران شمالی و جنوبی و سهراب بسته شد و در شهریورماه نیز به FDP میدان‌های سپهر و جفیر می‌رسیم و می‌توانیم به تولید حداقل ۲۰ هزار بشکه دست یافتیم، ان‌شاءالله قرارداد لایحه نفت پارس جنوبی هم تنفیذ می‌شود.
وی اضافه کرد: در هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران مصوب شد که شرکتها برای پنج سال سفارش کالا بگذارند؛ مگر می‌شود کسی یک‌ساله سفارش کالا گذاشته و همان یک سال کالا را در چاه ببرد؟ این مصوبه به معنای کمک به بخش داخلی و ایرانی‌سازی و پر کردن ظرفیت خالی سازنده‌هاست.
خجسته مهر در خاتمه با بیان اینکه باید طبق قرارداد مطالبات پیمانکاران را پرداخت کرد، گفت: البته پیمانکاران همیشه با ما مدارا کرده‌اند؛ باید نشست‌هایی برای حل مشکلات برگزار کنیم و ما به‌عنوان کارفرما امور را برای پیمانکاران تسهیل کنیم. در همین راستا برنامه‌ای برای تعدادی از میدان‌های مشترک و غیرمشترک همچون برگزاری مناقصه داریم، زیرا زمان مناقصه کمتر از مذاکره است و فرآیند آن نیز کوتاه‌تر می‌شود.
نشست توسعه میادین نفت و گاز و افزایش تولید از طریق بهبود فضای کسب و کار، روز جمعه با حضور محسن خجسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و اعضای انجمن شرکتهای اکتشاف و تولید در نمایشگاه بین المللی تهران برگزار شد.
انجمن شرکتهای اکتشاف و تولید متشکل از ۱۹ شرکت فعال در حوزه اکتشاف و تولید است که از اسفند ماه سال ۱۴۰۰ رسماً فعالیت خود را آغاز و ماموریت خود را همراستایی و همراهی با نهادهای حاکمیتی مانند وزارت نفت و شرکت ملی نفت قرار داده است.
محمد جواد شمس، رئیس هیئت مدیره انجمن شرکتهای اکتشاف و تولید گفت: ما به عنوان شرکتهای اکتشاف و تولید، قصد داریم گام‌های بلندی در برنامه هفتم توسعه برداریم، راهگشایی کنیم و به عنوان انجمن، تسهیل‌گر فعالیت‌های صنعت نفت باشیم و نقش خود را به عنوان سرمایه گذاران در جهت افزایش تولید برای شرکت ملی نفت ایفا کنیم.
الینا باقری دبیرکل انجمن نیز با اشاره به بخشی از فعالیت‌های انجمن در موضوع قراردادهای IPC پرداخت و گفت: انجمن با موافقت شرکت نفت و اتاق بازرگانی در بودجه سال ۱۴۰۲ توانست بندهایی را نهایی ساخته و مشکل وثایق قراردادها را تا حدودی مرتفع نماید لیکن اصلاحات اساسی دیگری نیز می باید در راستای تسریع توسعه بالادستی در قراردادها صورت گیرد. در این مسیر اگرچه با تلاش شرکت ملی نفت و همراهی انجمن، روند اصلاح قراردادهای IPC تا مرحله هیات دولت پیش رفته است لیکن می باید تا حصول نتیجه پیگیری گردد زیرا که این تغییرات به درستی اغلب مشکلات و چالشهای اجرایی را حل خواهد نمود.
باقری در ادامه به اهمیت توان مالی این شرکتها و کاهش آن به دلیل مطالبات معوق اشاره نموده و گفت: یکی از چالشهای اصلی شرکتهای اکتشاف و تولید، مطالبات میلیاردی آنها از شرکتهای دولتی است و با رابطه مالی تعریف شده شرکت نفت و دولت، عملاً توان شرکت ملی نفت در پرداخت این مطالبات به شدت کاهش خواهد یافت؛ لذا بندهایی در برنامه هفتم توسعه برای پرداخت مطالبات مشابه صندوق توسعه ملی، بانک‌ها و تامین اجتماعی پیشنهاد گردید.
همچنین به دلیل حجم درگیری شرکتهای اکتشاف و تولید به صورت پیمانکار در قراردادهای ۲۸ میدان، حل مسایل این قراردادها را جهت تمرکز شرکتها بر توسعه میادین حیاتی دانست.
در ادامه نشست محمد ایروانی، مدیر عامل شرکت انرژی دانا و عضو انجمن شرکتهای اکتشاف و تولید به تشریح وضعیت پیشرفت طرح‌های اکتشاف و تولید پرداخت و گفت: از نگرش وزارت و شرکت نفت در توجه به بهبود فضای کسب و کار شرکتهای اکتشاف و تولید و همچنین رویکرد شرکت نفت در استفاده از نظرات تخصصی شرکتها و انجمن در بهبود قراردادها استقبال نموده و در عین حال امیدواریم چالشهای این شرکتها نیز با کمک مجموعه نفت رفع شود.
وی حل مسایل مرتبط با روند اجرای قراردادها و همچنین تامین مالی را مهم شمرده و اظهار امیدواری نمود، روند همکاری با این شرکتها ادامه دار باشد.
همچنین بابک فولادی، مدیر عامل شرکت پتروگوهر فراساحل کیش و یکی دیگر از اعضای انجمن با اشاره به نیازهای زیرساختی صنعت نفت، گفت: در حوزه حفظ و نگهداشت تولید ۲۸ مخزن، شرکتهای ایرانی یک قدم به جلو برداشتند. حالا نیز اماده اند در حوزه سرمایه گذاری و قراردادهای IPC نیز فعالیت جدی نمایند و سهم بزرگی از تولید را به عهده گیرند. البته شرکت ملی نفت لازم است برای ایجاد هماهنگی در ساختارهای کشور تلاش کند.
وی همچنین اشاره نمود با کمک و همراهی شرکت ملی نفت می‌توان توان مضاعفی برای صنعت نفت ایجاد کرد.
