سال ۱۴۰۲؛ سال پرماجرای تاکسی‌های اینترنتی – مرجع علم و فناوری

 سال ۲۰۰۹ بود که تحول عظیمی در سیستم حمل و نقل عمومی اتفاق افتاد؛ خاستگاه این تغییر، کالیفرنیا در ایالات متحده آمریکا بود، ایده جدیدی که توسط گرت کمپ به یک طرح انقلابی تبدیل شد و خیلی زود با پشتیبانی و شراکت تریویس کلینیک در قامت سرمایه‌گذار، آغازگر راهی شد که می‌توان آن را تغییر عظیم در سیستم حمل و نقل عنوان کرد.  

به گزارش ایتنا از ایسنا، در ایران تکلیف دولت برای ایجاد زیرساختها و بسترهای شبکه‌های مخابراتی و اینترنتی، ارتقاء و به‌روزرسانی تجهیزات و سخت‌افزارهای مورد نیاز و بسترسازی برای توسعه فناوری‌های دانش‌بنیان و شکل‌گیری مشاغل فناوری‌پایه و استارت‌آپ‌ها از دهه ۱۳۸۰ به این سو و برآورد منافع و سودهای کلان حاصل از استارت‌آپ‌ها، بازار اقتصادی کشور را آنچنان تحت تاثیر قرار داد که کمتر از یک دهه جوانه کسب و کارهای آنلاین به درختی تنومند تبدیل شد.  

 فراگیر شدن تاکسی‌های آنلاین و اینترنتی با الگوبرداری از مشابه خارجی چند سالی است که دیده می شود و امروز اسنپ، تپسی و تعدادی دیگر از شرکتهای تاکسی آنلاین، هر پیر و جوان و هر شهروند ایرانی را که قصد سفر شهری یا بین‌شهری داشته باشند را به مقصد می‌رسانند، بنابراین تولد اولین تاکسی اینترنتی ایران در اسفند ۱۳۹۳ خط پایانی شد بر سیطره ۷۰ ساله تاکسی‌های تلفنی در بازار حمل و نقل خصوصی. 

در سالی که تاکسی‌های اینترنتی روزهای پر فراز و نشیبی را تجربه کردند. به طور مثال دو شرکت ارائه دهنده خدمت تاکسی اینترنتی اسنپ و تپسی هک و برخی از داده و اطلاعات آن ها به دست گروه های هکری افتاد. بدین ترتیب شهریور ماه بخشی از اطلاعات کاربران تپسی به دست هکرها افتاد.

یک گروه هکری با هویت معلوم به اطلاعات تعدادی از خدمات گیران شرکت تاکسی اینترنتی تپسی دسترسی پیدا می‌کنند و سپس تقاضای ۳۵ هزار دلار از شرکت تپسی می‌کند تا اطلاعات خدمات گیرندگان را برگرداند و منتشر نکند که این شرکت این کار را انجام نمی‌دهد و از گروه هکری شکایت می‌کند.

در نهایت در پی شکایت شرکت تپسی از این گروه هکری اقدامات قضائی انجام شده و منبع آلودگی برطرف شد. البته به فاصبله چند ماه اطلاعات کاربران یک شرکت دیگر(اسنپ فود) در اختیار هکرها قرار گرفت. در این زمینه یک گروه هکری ادعا کرد کل داده‌های اسنپ فود، شامل اطلاعات بیش از ۲۰ میلیون کاربر و ۸۸۰ میلیون سفارش را به دست آورده است و البته پس از بازتاب گسترده این خبر، اسنپ فود هک شدنش را تأیید و اعلام کرد حداکثر تلاش خود را برای جلوگیری از انتشار داده‌های کاربران، از طریق مذاکره با این گروه هکری خواهد کرد.

افزایش قیمت و حذف گزینه عجله دارم

در بخش دیگر ماجرا اگرچه در ابتدای راه‌، تاکسی‌های اینترنتی تا حد بسیاری توانستند رفت و آمد شهروندان را تسهیل کنند اما به دلیل نوظهور و رقابتی بودن بازار به مراتب از تعداد شرکت‌های موجود کاسته شد و دو شرکت تاکسی اینترنتی در این زمینه با به دست گرفتن انحصار در بازار و دامپینگ قیمت به صورت پررنگ فعالیت خود را ادامه دادند و طبق شواهد آنها هم با گذشت زمان و دریافت سهم بسیاری از بازار، به افزایش قیمت‌های خود اقدام کرده‌ که همین به تدریج سبب نارضایتی‌هایی شد.

بخشی از نارضایتی‌ها به شهروندان و بخشی هم به راننده‌های این دو شرکت تاکسی اینترنتی و عدم تعادل در نرخ کرایه‌ها مربوط می‌شد. رانندگان در این زمینه می‌گویند گاهی اوقات قیمت‌ها به حدی زیاد است که خود از دریافت آن خجالت زده می‌شوند و از سوی دیگر کرایه برخی مسیرها به حدی پایین است که اگر مسافری قبول نکنند، برایشان صرفه اقتصادی بیشتری دارد.

 البته نکته قابل توجه این است کرایه‌های نجومی تاکسی‌های اینترنتی فقط مختص به روزهای بارانی و برفی، ساعت‌های پر ترافیک نمی‌شود بلکه دیده شده در هر زمان و مکانی فردی مجبور شده از تاکسی‌های اینترنتی با نرخ کرایه‌های غیر واقعی استفاده کند.

بنابراین نرخ قیمت‌گذاری کرایه‌ها از سوی متولی و جلب رضایت طرفین (راننده و مسافر) از  موضوعاتی است که طی سالها و از جمله سالی که گذشت در هاله‌ای از ابهام قرار داشت و اظهارنظرهای متعددی در این زمینه انجام شد.

تا اینکه در سال ۱۴۰۲ گزینه “عجله دارم” در تاکسی های اینترنتی در راستای هشدار مسئولان و سازمان های مربوطه حذف شد.  احمد اصانلو-رییس سازمان تعزیرات حکومتی- در این زمینه گفت سازمان تعزیرات در راستای وظیفه ذاتی خود که مبارزه با گران‌فروشی است به موضوع عجله دارم تاکسی های اینترنتی ورود کرد و  سبب حذف این گزینه شد اما بر حسب گزارشات ارائه شده سرویس دهی را کاهش داده اند یا قیمت را بالا بردند که  همینجا تذکر جدی می دهم که هر دوی این اقدام مصداق تخلف است و  اگر احراز شود که تعمدا از ارایه خدمات امتناع  و یا گران‌فروشی کرده اند و دنبال گروگان گرفتن مردم هستند  برخورد قاطع خواهد شد.

بر این اساس از مردم خواسته شد که اگر با این مسایل مواجه شدند با سامانه ۱۳۵تماس و اعلام شکایت کنند. دو شعبه برای بررسی تخلفات این دو شرکت و رسیدگی به شکایات مردم در تهران ایجاد شد تا به صورت ویژه به این شکایات رسیدگی شود. گزینه «عجله دارم» ابزاری به جز برای افزایش قیمت‌ها نبوده و توجیه دیگری نداشته است. 

اختلال‌های گاه و بیگاه و دردسر مسافران

شاید مهم‌ترین ویژگی که سبب تمایز تاکسی های اینترنتی با با روش سنتی می‌شود را بتوان در دسترس بودن ۲۴ ساعته تاکسی‌های اینترنتی دانست؛ درواقع سیستم آنلاین ۲۴ ساعته این امکان را به رانندگان داده که در هر ساعتی از شبانه روز کار کنند و در مقابل مسافران هم به همین منوال در هر ساعتی بتوانند درخواست خودرو را ثبت و در اسرع وقت به مقصد خود برسند؛ برخلاف سیستم مدرن حمل و نقل مسافر که تعداد انگشت شماری از تاکسی‌های قدیمی شبانه‌روزی کار می‌کردند.  

اما طبق بررسی های انجام شده  این موضوع در اواخر سال  و البته در مناسبت‌ها و روزهای خاص، کمتر از سوی شرکت‌های تاکسی‌های اینترنتی مورد توجه واقع شد و وقوع اختلال‌های گاه و بیگاه نارضایتی و دردسر برای مسافران ایجاد کرد.

بدین ترتیب در روزهای پایانی سال برخی کاربران از اختلال در دو تاکسی اینترنتی اسنپ و تپسی خبر دادند؛ اگرچه در ساعت‌های اولیه دلیل این امر از سوی این دو شرکت اعلام نشد اما در نهایت گفته شد که مشکل به واسطه اختلال در ارتباط با یکی از شرکت‌های تأمین کننده داده بوده و در نتیجه حدود یک ساعت با اختلال در خدمت‌رسانی مواجه بودند.

اما در شرایطی که انتظار می‌رفت با نزدیک شدن به پایان سال و افزایش تردد در شهر، شرایط برای استفاده از تاکسی‌های اینترنتی آسان شود، بار دیگر اتفاق مشابهی در شب چهارشنبه‌سوری رخ داد  و شهروندان شاهد مختل شدن عملکرد و سرویس‌دهی اسنپ و تپسی بودند و این در حالی بود که توضیح قانع کننده ای از سوی تاکسی های اینترنتی به مخاطبان ارایه نشد.