کشاورزی؛چشم‌انتظار الگوی کشت

این وزارتخانه مدعی شد با اجرای این طرح تمرکز خود را روی محصولات اساسی می‌گذارد و از کشت محصولات آب‌بر به سمت کشت محصولات ارزشمندی همچون غلات، دانه‌های روغنی و نهاده‌های دامی حرکت می‌کند.یکی ازاصلی‌ترین دلایل این تصمیم، وابستگی بیش از اندازه کشورمان در سال‌های گذشته به محصولات اساسی نظیر گندم، برنج، دانه روغنی، خوراک دام و گوشت و غیره بود که ارزش تولید ۱۲۵ میلیون تن محصولات کشاورزی کشور را کمرنگ می‌‌کرد.مسئولان وزارت جهاد کشاورزی همواره می‌گویند با اجرای این طرح شاهد افزایش کشت محصولات کشاورزی تا ۱۸ درصد خواهیم بود و به ۱۵۲ میلیون تن خواهد رسید و همچنین مصرف آب در بخش کشاورزی ۱۳ درصد کاهش می‌یابد.از این رو دراین طرح این وزارتخانه برای سال زراعی۱۴۰۲- ۱۴۰۱ برآورد دقیقی صورت داده بود که چه محصول زراعی در چه حجمی در استان‌های مختلف کشور و براساس اقلیم آب و هوایی و جنس خاک آنها کاشته شود. به عنوان مثال ایران سالانه بخش زیادی از حبوبات مورد نیاز خود را از خارج تامین می‌کند ولی با اجرای این طرح دیگر نیازی به واردات حبوبات نخواهد بود به طوری که در طبقه‌بندی تولید حبوبات در این طرح استان‌های لرستان با ۱۳۵هزار تن، کرمانشاه ۱۲۸ هزار تن، فارس ۷۶ هزار تن، کردستان ۵۹ هزار تن، آذربایجان شرقی ۵۵هزار تن، آذربایجان غربی ۵۰ هزار تن، زنجان ۵۰ هزار تن، خوزستان ۴۳هزارتن و مرکزی ۴۲هزار تن در اولویت بودند. ازطرف دیگر طبیعتا برای اجرای الگوی کشت قیمت آب‌بهای این کشاورزان باید نیم‌بها و مشوق‌ها و تسهیلاتی به تولیدکنندگان یا کشاورزان باید داده می‌شد تا آنها رغبت داشته باشند الگوی کشت را رعایت کنند. 

تا مشوق دولتی نباشد، الگوی کشت رعایت نمی‌شود
حال اما نزدیک به دو سال گذشته و آن‌طور که محمد‌علی نیکبخت، وزیر جهاد کشاورزی بارها اعلام کرده این طرح هنوز اجرایی نشده، چون بودجه‌ای برای اعطای مشوق‌ها به کشاورزان توسط دولت در بودجه اختصاص نیافته است. اخیرا وی در این باره گفته است: در سطح ملی و در استان‌ها مطالعات زیادی انجام شده و از نظر آمایش در سطوح مختلف کشور کمبود اطلاعات، داده و آگاهی نداریم. نیکبخت افزود: در حال حاضر کشاورزان به صورت سنتی و نسل به نسل یک الگوی کشت دارند و کشاورزان ما در حال حاضر به شکل سنتی کشاورزی می‌کنند. وزیر جهادکشاورزی خاطر نشان کرد: وزارت جهاد کشاورزی نیز الگوی کشت را تدوین کرده که آن را بازنگری کردیم و آمادگی اجرای آن را داریم، ولی برای اجرای الگوی کشت و آن چیزی که هدف‌گذاری شده حتما به مشوق‌های قوی نیاز است تا بتوانیم بدعت‌های گذشته و کشت‌هایی را که به عنوان الگو جا افتاده، تعییر دهیم. باید مشوق باشد تا بشود الگوی کشت جدید را اجرایی کرد. وی تصریح کرد: از سازمان برنامه و بانک مرکزی پیگیر مشوق‌ها هستیم. برای سال زراعی آینده به هر نسبتی که تامین شد به همان نسبت طرح را با کمک کشاورزان و تولیدکنندگان شروع خواهیم کرد.
   
چه باید کرد؟
یکی از اصلی‌ترین پاشنه آشیل‌های وزارت جهاد کشاورزی برای تولید محصولات کشاورزی به کمبود و فقر شدید آمار تولید بر می‌گرددبه طوری که رهبرمعظم انقلاب بارها در دیدار با مسئولان وزارت جهاد کشاورزی به موضوع ضعف در آمار و اطلاعات درباره محصولات کشاورزی اشاره داشته‌اند وخواستار حل این مسأله درکشورشده‌اند.بدیهی است که وزارت جهادکشاورزی اطلاع دقیقی از سطح کشت و برداشت محصولات کشاورزی نظیر گندم، لیمو، پیاز و حتی گوجه فرنگی ندارد به طوری که خود مسئولان این وزارتخانه نیز همواره به این موضوع اشاره می‌کنند. همین امر به مشکلاتی هم برای کشاورزان و هم مصرف‌کنندگان منجر شده است.

الگوسازی نیازمند بودجه است
وزارت جهاد کشاورزی کشت محصولاتی همچون برنج رابه سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان محدود کرده اما در بیشتر مناطق جنوبی کشورمان همچون اصفهان، خوزستان، فارس و ایلام و…کشت برنج انجام می‌شود و روستائیان معیشت اصلی‌شان شالیکاری است.با این حال وزارت جهاد کشاورزی به آنها توصیه کرد دست از کشت برنج برداشته و به جای آن کنجد بکارند که قیمتش در بازار نصف برنج است؛ به همین دلیل کشاورزان طبیعتا وقعی به این توصیه وزارت جهاد کشاورزی نمی‌نهند. برای هر توصیه عملیاتی به کشاورزان، دولت و وزارت جهاد کشاورزی باید تسهیلات و مشوق‌های زیادی به کشاورزان بدهند تا معیشت آنها که عمدتا از اقشار ضعیف هستند به مخاطره نیفتد و از این طریق شاهد خودکفایی در بسیاری از کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی باشیم.