زنگ خطر مهاجرت کسب و کارها به صدا درآمده است

به گزارش خبرنگار اقتصادی برنا صبح امروز سمینار یک روزه مهاجرت و تاثیر آن بر کسب و کارها در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد.

در این سمینار قرار است علی ربیعی معاون اجتماعی رئیس جمهور، جواد ظریف معاون راهبردی و سایر مقامات دولتی شرکت کنند.

در نوبت صبح این سمینار محمود نجفی عرب رئیس اتاق بازرگلنی تهران با اشاره به اینکه زنگ خطر جدی مهاجرت کسب و کارها در چند سال اخیر به صدا درآمده است گفت: مهاجرت سال ها است که با اننگیزه های مختلف اعم از تحصیلی کاری و موارد دیگر رخ می دهد اما آنچه که امروز باعث شده این مهاجرت ها تبدیل به یک معضل شود و مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری نام آن را مهاجرت توده وار گذاشته است تمایل اکثریت جامعه برای مهاجرت تحت هر شرایطی است که این امر می تواند تبعات منفی برای توسعه و کشور داشته باشد.

محمود نجفی عرب گفت: طبق آمار‌ها در ۱۰ سال اخیر به صورت متوسط سالانه ۲۷ هزار ایرانی اقامت کشور‌های اروپایی، کانادا و آمریکا را اخذ کرده‌اند و براساس گزارش رصدخانه مهاجرت ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۶۵ هزار نفر از کشور مهاجرت کرده‌اند در شرایطی که در نظرسنجی همین سال این مرکز بیش از ۶۰ درصد ایرانی‌ها تمایل به مهاجرت دارند؛ عددی که واقعا دردآور است و نشان می‌دهد سطح حس تعلق به کشور به شدت کاهش یافته است.

او ادامه داد:، اما چرا به چنین روزی گرفتار شده‌ایم که درصد بالایی از جمعیت کشور تحقق رویاهایشان را در سرزمین‌های دیگر جست‌وجو می‌کنند؟ پاسخ به این سوال به عوامل متعددی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی باز می‌گردد، اما ریشه اصلی آن را به اعتقاد من باید در کاهش شدید اعتماد اجتماعی و سقوط سرمایه اجتماعی دنبال کرد. اگر روزی بیشتر شاهد مهاجرت دانشجویان و نخبگان علمی برای تحصیل به کشور‌های دیگر بودیم حالا می‌بینیم از ورزشکاران مدال‌آور و فعالان استارت‌آپی گرفته تا کارمندان و کارگران آرزوی مهاجرت دارند و حتی بسیاری از خانواده‌ها، فرزندانشان را از همان کودکی به مدارس خارج از کشور می‌فرستند.

رئیس اتاق تهران با اشاره به اینکه خودش یک دکتر داروساز است عنوان کرد که از آمار بالای مهاجرت پزشکان، داروسازان و پرستاران در مقایسه با سال‌های قبل شگفت‌زده شده است. او گفت: برای مثال طبق آمار سازمان نظام پزشکی تعداد گواهی گوداستندینگ از حدود ۷۵۰ نفر در سال ۱۳۹۷ به ۶ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است؛ اتفاقی که اثرات منفی شدید خود را در سال‌های آینده با کمبود پزشک، داروساز و به خصوص پرستار در نظام درمان کشور نشان خواهد داد.  

محمود نجفی عرب افزود: به صورت کلی تهی‌شدن کسب‌وکار‌ها از سرمایه‌های انسانی و نیروی کار جوان و خلاق به ویژه در اکوسیستم فناوری و مشاغل تخصصی و فنی، زنگ خطری جدی برای اقتصاد و رشد و توسعه کشور محسوب می‌شود، زیرا یکی از پتانسیل‌ها و پشتوانه‌های اصلی اقتصاد ایران در سال‌های گذشته نیروی کار و سرمایه انسانی بوده است که در حال خدشه‌دار شدن است.  اگر تا چند سال پیش با تعداد بالای جوانان فعال در شرکت‌های استارت‌آپی رو‌به‌رو بودیم حالا می‌بینیم که بسیاری از این شرکت‌ها به دنبال نیرو‌های توانمند هستند، زیرا در دو، سه سال گذشته بیش از ۲ هزار ویزای استارت‌آپی و کارآفرینی به مقصد کشور‌های توسعه‌یافته و حتی کشور‌های همسایه، برای جوانان ایرانیان صادر شده است.

او با ابزار تأسف نسبت به از دست دادن سرمایه‌های انسانی و جوانان خلاق و نیروی کار در سال‌های گذشته نسبت به صدمات جبران‌ناپذیر موج بزرگ خروج سرمایه و مهاجرت فعالان اقتصادی، مدیران و کارآفرینان، آن هم در حالی که کشور بیش از هر زمان دیگری تشنه جذب سرمایه‌گذاری است، هشدار داد.

او افزود: طبق گزارش بانک مرکزی در طول ۲۰ سال گذشته که در ۱۲ سال آن میانگین نرخ سرمایه‌گذاری منفی بوده است، حداقل ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده است؛ عددی که طبق برنامه هفتم توسعه معادل نیاز کشور برای رسیدن به رشد ۸ درصدی در یک سال است. در واقع در چند سال گذشته وضعیت شتاب خروج سرمایه و افزایش استهلاک سرمایه به مراتب تندتر از ورود سرمایه بوده است.

نجفی عرب در تشریح لایل اصلی خروج گسترده سرمایه از کشور و کوچ کارآفرینان و فعالان اقتصادی به گزارش مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری اشاره کرد که در بخشی از یک پژوهش دو عامل «نااطمینانی» و «ناامنی» اقتصادی را مهم‌ترین دلایل مهاجرت کارآفرینان و فعالان استارت‌آپی عنوان کرده و نوشته است: تحریم‌های اقتصادی، تورم شدید، تغییر نرخ ارز، ناامنی و پیش‌بینی‌ناپذیری نظام اقتصادی، به‌صرفه نبودن تولید، بوروکراسی پیچیده و بی‌ثباتی در سیاست داخلی و خارجی و در مقابل جذاب بودن محیط سرمایه‌گذاری و ثبات کشور مقصد مهم‌ترین دلایل علاقه به مهاجرت در بین کارآفرینان و فعالان استارت‌آپی است.

او گفت: با توجه به سهم ۲۱ درصدی استان تهران از تولید ناخالص داخلی و نیز سهم ۸۱.۲ درصدی بخش خصوصی از میزان کل اشتغال استان تهران در خصوص موضوع مهاجرت اعم از سرمایه انسانی یا خروج سرمایه‌گذار، اتاق بازرگانی ترهان احساس مسئولیت جدی دارد تا به یاری نهاد‌های دولتی و حاکمیتی بیاید و با ایجاد بستر‌های مناسب اقتصادی و اجتماعی طول موج گسترده مهاجرت را کاهش دهد. البته ما معتقدیم در این زمینه از هر کار دستوری و ایذایی باید خودداری کرد و اتفاقاً با تقویت سرمایه اجتماعی، اعتماد عمومی و بهبود شرایط کسب‌وکار، امیدآفرین بود.

نجفی عرب ادامه داد: از آنجایی که اتاق تهران بیش از ۴۰ هزار عضو دارد و هرکدام از این اعضا زمینه اشتغال افراد زیادی را ایجاد کرده‌اند؛ حتماً مهاجرت نیروی کار و سرمایه دغدغه جدی ماست و از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که مقام معظم رهبری هم روی موضوع مهاجرت سرمایه‌های انسانی به خصوص نخبگان کشور به شدت حساس بوده و تشویق به مهاجرت را در یکی از سخنرانی‌های سال گذشته خود «خیانت به کشور» دانستند.

رئیس اتاق تهران ادامه داد: در شرایط کنونی معتقدیم برای مدیریت مسئله مهاجرت نیروی انسانی و فعالان اقتصادی و کسب‌وکار‌ها ضرورت دارد انگاره حاکمیت از بخش خصوصی و جامعه دچار تغییر شود. در گام اول ضرورت دارد سازوکار‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور به نحوی تنظیم شود که ضمن تضمین معیشت شایسته، مردم بتوانند به کار و زندگی خود در جامعه دلبستگی و نسبت به آتیه خود و فرزندانشان امید پیدا کنند. در غیر این صورت و در فقدان امید به فردای بهتر، نیروی کار نیز به عنوان بخشی از جامعه، دچار احساس بی‌نقشی و بی‌تفاوتی شده و روند مهاجرت به شکل «توده‌وار» افزایش خواهد یافت و سرمایه اجتماعی حاکمیت دچار استهلاک بیشتر می‌شود.

محمود نجفی عرب با تاکید بر تغییر جدی نگاه و پارادایم در سطح فعالان اقتصادی و کارآفرینان گفت: باید به فعالان بخش خصوصی مانند «سرمایه ملی» نگریسته شود و زمینه فعالیت آنها و بهبود فضا و محیط کسب‌وکار به وجود بیاید نه اینکه با اقتصاد دولتی و دستوری انگیزه‌های سرمایه‌گذاری و رشد و توسعه خشکانده شود.

او ادامه داد: معتقدم اگر در جهت تغییر الگوی حکمرانی قدم برداریم و به جای پافشاری بر راه‌های رفته بی‌حاصل به الگو‌های جهانی پیشرفت و توسعه که با ساختار‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشورمان هم‌خوانی دارند توجه کنیم می‌توانیم به مسیر درست برگردیم و شاهد رشد شدید حس تعلق و کاهش موج مهاجرت و خروج سرمایه از کشور باشیم. فراموش نکنیم که کشورما بیش از هر زمان دیگری به اصلاح شرایط اقتصادی و توسعه اقتصادی نیازمند است و دو ابزار مهم این موضوع «نیروی انسانی» و «سرمایه» است.

رئیس اتاق تهران ادامه داد: امروز نه‌تن‌ها با برنامه‌ریزی و ایجاد انگیزه و بسترسازی نیاز است جلوی گسترش موج مهاجرت را بگیریم و افراد به خصوص جوانان را به کار و کارآفرینی در کشور تشویق کنیم بلکه باید با روی گشاده و فضاسازی مناسب از ایرانیان مهاجر هم بخواهیم که به کشور بازگردند و دانش و سرمایه خود را در اختیار رشد و توسعه ایران عزیزمان قرار دهند.

محمود نجفی عرب در بخش پایانی سخنانش گفت: از یاد نبریم که کشور‌هایی مانند ژاپن و کره‌جنوبی بعد از جنگ جهانی و جنگ داخلی بخش مهمی از سرمایه‌های لازم برای توسعه و اجرای سیاست‌های جدید توسعه در کشورشان را با دعوت از ژاپنی و کره‌ای‌های مهاجر به بازگشت به کشورشان تامین کردند و کشور چین هم بعد از اجرای سیاست در‌های باز اولین موج جذب سرمایه خود را از طریق چینی‌های مهاجر جذب کرد.

او افزود: در چهار دهه گذشته ما تنها تا حدودی در دوران اصلاحات و کمی هم بعد از امضای برجام در جذب و بازگشت ایرانیان مهاجر به کشور موفق عمل کردیم و جا دارد دولت چهاردهم که شعار اصلی خود را بر وفاق ملی استوار کرده در این زمینه گام‌های جدی بردارد.

انتهای پیام/