نقش بورس کالا در تعدیل قیمت‌ها

حسن حیدری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با ایکنا، درباره نقش بورس کالا در تعدیل قیمت‌ها در بازار گفت: بورس کالا تابعی از بازار است و نقش مهمی در تعدیل قیمت‌ها دارد البته همه اینها بستگی به شرایط اقتصادی دارند؛ مثلاً اگر عرضه و تقاضا در بازار شرایط مساعدی نداشته باشد قطعاً نمی‌توان از بورس کالا انتظار متعادل کردن قیمت‌ها را داشت.

وی افزود: این روزها صحبت از عرضه خودرو در بورس کالاست و موافقان این اقدام را مؤثر و وزارت صمت مخالف آن است ولی در واقعیت تا زمانی که واردات خودرو و عرضه زیاد نشود، رونق به بازار خودرو بازنخواهد گشت و تعادل قیمتی برقرار نخواهد شد.

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: قیمت‌ها باید در بورس کالا مشخص شوند و قطعاً این شیوه تعیین قیمتی، کارآمدتر از مراجع دیگر که خارج از بازار قیمت تعیین می‌کنند عمل کرده؛ چون تجربه نشان داده شیوه قیمت‌گذاری دستوری فقط رانت و فساد را به دنبال دارد؛ زیرا میان قیمت کارخانه و بازار تفاوت بسیاری است.

بورس کالا؛ ابزاری برای مقابله با دلالی

حیدری با بیان اینکه بورس کالا تا حدودی مانع دلالی خواهد شد، گفت: البته نباید به این موضوع به طور مطلق نگاه کرد چون صرفاً بورس کالا ابزار است و کارکرد بهتر آن نیازمند سازوکارهایی در ارکان تصمیم‌گیری است.

وی با اشاره به مخالفت وزارت صمت با عرضه خودرو در بورس کالا اظهار کرد: وزارت صمت معتقد است تجربه موفقی در خصوص عرضه خودرو در بورس کالا وجود ندارد و در جهان هم، چنین چیزی رایج نشده ولی واقعیت آن است ماهیت بورس کالا در ایران تهی شده؛ در صورتی که باید هر قیمتی را که بازار تعیین کرده در بورس کالا پذیرفت ولی سیاستگذاران این قیمت‌ها را نمی‌پذیرند و در قیمت‌گذاری دخالت می‌کنند و لذا هنوز بورس کالای ایران واقعی نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه دخالت در قیمت‌ها سبب ایجاد رانت و فساد شده، گفت: بارها اتفاق افتاده کالاهایی که ارز دولتی دریافت کرده‌‎اند و اصلاً نباید در بورس کالا به فروش برسند، عکس آن اتفاق افتاده؛ یعنی عده‌ای از بورس کالا با قیمت پایین آن کالا را خریداری و در بازار آزاد با قیمت بالاتر به فروش رسانده‌اند.

حیدی اضافه کرد: از سوی دیگر در بورس کالا معمولاً کالاهای پیش‌ساخته یا مواد اولیه به فروش می‌رسند و با ابزارهایی مانند اوراق مشتقه به مدیریت ریسک آن می‌پردازند و همچنین در این بازار سفته‌بازی امری طبیعی بوده و اصلاً جزء ذات آن است.

در بورس باید سفته‌بازی باشد

وی گفت: کسانی که مخالف سفته‌بازی در بورس هستند قطعاً به ماهیت واقعی بورس پی نبرده‌اند. اگر سفته‌بازی در بورس وجود نداشته باشد قطعاً این بازار جذابیتی نخواهد داشت و پولی وارد آن نمی‌شود. وقتی عده‌ای سواد مالی دارند و از قدرت تحلیل برخوردار هستند و کالایی را در بورس کالا یا بازار سهام تحلیل و آینده قیمتی آن را بررسی، پیش‌بینی و سپس به خرید مبادرت می‌ورزند باید در نهایت سود ریسکی را که متحمل شده‌اند پس از ماه‌ها به دست آورند.

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: سفته‎‌بازی در بورس نه‌تنها تعادل قیمتی را از بین نمی‌برد بلکه آربیتراژ هم می‌کند (آربیتراژ فرصتی برای کسب سود از تفاوتِ قیمتِ هم‌زمان یک دارایی بین دو یا چند بازار است). اگر بورس توسعه داده شود و ابزارهای خرید آتی و سلف گسترش یابد، تولیدکننده می‌تواند قرارداد پیش‌خرید منعقد کند و آن را تا سررسید نزد خود نگاه دارد و اگر به مواد اولیه نیاز داشت که آن را وارد چرخه تولید می‌کند ولی اگر نیازی نداشت به دیگر تولیدکنندگان می‌فروشد. در حوزه کشاورزی هم، چنین اتفاقی می‌افتد یعنی سرمایه‌دار از کشاورز محصول را پیش‌خرید می‌کند و در زمان مقرر محصول خود را تحویل می‌گیرد و منافعی را که حاصل از پوشش ریسک است، به دست می‌آورد.

حیدری در پایان گفت: در همه اقتصادها حتی اقتصادهای سالم سفته‌بازی وجود دارد. چون سفته‌بازی مساوی با پذیرش ریسک است ولی در ایران از این کلمه تفسیر اشتباهی شده است. اگر سفته‌بازی وجود نداشته باشد سرمایه‌‎گذار هم وجود نخواهد داشت؛ سرمایه‌گذار در بخش تولید سرمایه‌گذاری می‌کند و به امید کسب سود ریسک را می‌پذیرد و حتی امکان دارد ضرر کند و باید در نظر داشت سفته‌بازی با دلالی متفاوت است.

 گفت‌وگو از سعید امینی

انتهای پیام