تأثیر حکم دیوان بین‌المللی کیفری در استیفای حقوق ملت فلسطین + صوت

منصور براتی، کارشناس و پژوهشگر مسائل اسرائیل در گفت‌وگو با ایکنا درباره حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت دو تن از مقامات رژیم صهیونیستی  از سوی دیوان کیفری بین‌المللی (دیوان لاهه)، گفت: این حکم در دیوان بین‌المللی کیفری صادر شده بنابراین لازم است تفکیکی بین دیوان بین‌المللی کیفری با دیوان بین‌المللی دادگستری قائل شویم. دیوان بین‌المللی دادگستری از اعتبار حقوقی و بین‌المللی بیشتری برخوردار است. 

وی ادامه داد: دیوان بین‌المللی کیفری بسیاری از اوقات، عمدتاً عاملی برای مداخله سیاسی در برخی از کشورها از سوی کشورهای غربی در حوزه حقوق بشر شناخته شده اما در واقع حکم صادر شده علیه نتانیاهو و گالانت، اتفاق مهمی است و می‌توان گفت اولین حکم این دیوان است که علیه متحدان غرب صادر شد و اسرائیل نیز در رأس همه متحدان کشورهای غربی، اتحادیه اروپا، کشورهای اروپایی و ایالات متحده قرار دارد. 

بیشتر بخوانید:

این پژوهشگر مسائل اسرائیل با تأکید بر ارزش بسیار زیاد و تأثیرگذاری این حکم در حوزه‌های مختلف، تصریح کرد: اینگونه نیست 122 کشوری که وجاهت دیوان بین‌المللی کیفری را به رسمیت می‌شناسند، همگی این حکم را رعایت کنند، شاید اصلاً این حکم اجرا نشود اما قطعاً صدور آن تأثیرگذار است. 

اولین حکم دادگاه بین‌المللی علیه اسرائیل

براتی با تأکید براینکه حکم صادره اولین حکمی است که یک دادگاه بین‌المللی علیه اسرائیل صادر کرده است، افزود: این اتفاقی حائز اهمیت است به طوری که از این به بعد گروه‌های مختلف فلسطینی و تشکیلات خودگران می‌توانند با استناد به این حکم از دستگاه‌های قضایی کشورهایی که حکم دیوان را به رسمیت می‌شناسند، درخواست محدود کردن اسرائیلی‌ها و مقامات رژیم صیهونیستی را داشته باشند. حتی بسیاری از مبارزات ملت فلسطین برای استیفای حقوق خود می‌تواند براساس این حکم، مبنای حقوقی پیدا کند؛ موضوعی که تاکنون وجود نداشته است. 

وی ادامه داد: تا پیش از این خیلی‌ها جمهوری اسلامی ایران را به تلاش برای از بین بردن اسرائیل متهم می‌کردند اما اکنون این حکم علیه دو نفر از رهبران اصلی اسرائیل توسط مجموعه‌ای صادر شده که براساس ارزش‌های تمدن غرب و ارزش‌های نظام حقوقی لیبرال کار می‌کند.

این کارشناس مسائل اسرائیل ادامه داد: مسئله دیگر پرونده شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل به اتهام نسل‌کشی در نوار غزه همزمان با این حکم در دیوان دادگستری بین‌المللی است. چند ماه بعد از آغاز جنگ رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه، حکم موقتی از سوی این دادگاه صادر شد. در حکم صادره آمده بود برخی از اقدامات اسرائیل می‌تواند ناقض کنوانسیون منع نسل‌کشی باشد بنابراین صدور حکم بازداشت نتانیاهو و وزیر دفاع سابق رژیم صهیونیستی به اتهام جنایت جنگی در واقع فرایند صدور رأی کامل و قطعی را در دادگاه بین‌المللی دادگستری آسان‌تر می‌کند.

مبانی حقوقی بیشتر برای دیوان بین‌المللی دادگستری

وی افزود: به عبارت دیگر اکنون مبانی حقوقی بیشتری برای دیوان بین‌المللی دادگستری فراهم شده برای اینکه حکم قطعی را در مورد نسل‌کشی اسرائیل در نوار غزه صادر کند. این اتفاق مهمی بعد از حدود 14ماه از جنگ در غزه است و می‌تواند مبنای سایر تلاش‌های حقوقی علیه اسرائیل نیز قرار بگیرد.

براتی اظهار کرد: با بررسی کشورهایی که صلاحیت دیوان را به رسمیت می‌شناسند شاهد شکل‌گیری دو دستگی بین این کشورها هستیم. هلند، نروژ و دولت کنونی اسپانیا از اجرای این حکم خبر دادند. نخست‌وزیر بریتانیا از احتمال اجرای این حکم گفته است. فرانسه در شرایط مردد به سر می‌برد. آلمان مستقیماً عدم اجرای حکم را اعلام کرده است. دولت بایدن، حکم را رد کرده و رسماً اعلام کرده این حکم نماد یهودستیزی است و تکلیف دولت جدید ترامپ نیز مشخص است. 

این پژوهشگر مسائل اسرائیل بیان کرد: در نتیجه صدور حکم بازداشت، رفت و آمد مقامات اسرائیلی به کشورهای اجراکننده حکم کم می‌شود؛ اتفاقی که انزوا را برای اسرائیل به همراه می‌آورد. برای مثال نتانیاهو قرار بود سفری به هلند داشته باشد اما به محض اینکه وزیر خارجه هلند اعلام کرد این حکم را به رسمیت می‌شناسند، سفر خود را لغو کرد. 

تکمیل استیفای حقوق ملت فلسطین

وی تأکید کرد: نباید با صدور این حکم انتظار رخداد و تغییر بزرگی را داشته باشیم اما از طرف دیگر صدور این حکم، بدون تغییر نیست بلکه در فرآیند تکمیل استیفای حقوق ملت فلسطین قطعاً مؤثر است. 

براتی با اشاره به فضای جهانی به وجودآمده علیه نتانیاهو پس از صدور حکم بازداشت، اظهار کرد: اسرائیل در طول 14 ماه سعی کرد این اقدامات و جنایت‌ها را در راستای دفاع از خود نشان دهد اما هنگامی که یک نهاد حقوقی بین‌المللی براساس ارزش‌های غربی، این حکم را علیه مقامات اسرائیلی صادر کند یعنی اقدامات اسرائیل با ارزش‌های غربی نمی‌خواند اما دولت‌های غربی تا این لحظه چشم بر این اتفاق بسته و آن را نادیده گرفتند.

این کارشناس مسائل اسرائیل با تأکید بر اینکه صدور این حکم برای وجاهت اسرائیل در جهان بسیار بد بود، اظهار کرد: با وجود اینکه تاکنون شاهد سرکوب اعتراضات جهانی، تجمعات دانشگاهیان و بیداری افکار عمومی دنیا علیه اسرائیل در شهرهای مختلف کشورهای اروپایی یا آمریکایی هستیم اما اینک کم‌کم نهادهای حقوقی نیز به این سمت حرکت می‌کنند.

براتی با تأکید بر اینکه عرف گذشته که اسرائیل تعیین‌کننده بود و نهادی نمی‌توانست به سمت محکوم کردن اسرائیل حرکت کند، تغییر کرده و این فضا از بین رفته و فضای جدید حاکم شده است، افزود: حکم دیوان بین‌المللی کیفری می‌تواند مبنایی برای کشورها و دولت‌های مختلف باشد تا ارتباطات تجاری و اقتصادی خود را به استناد این حکم با اسرائیل کم کرده و اعلام کنند تا زمانی که در این مورد شفاف‌سازی نشود و رژیم صهیونیستی دست از جنایت برندارد و تغییر رویه ندهد، توافق‌های قبلی به رسمیت شناخته نخواهد شد. احتمال می‌دهم نتایج و حرکت به این سمت را از چند ماه آینده ببینیم.

سعی اروپایی‌ها بر حفظ فضا به نفع اسرائیل

وی با بیان اینکه صدور این حکم تأثیرات قطعی خواهد گذشت، گفت: دولت‌‌های اروپایی سعی می‌کنند تا اثرات این حکم کمتر باشد و فضا را به نفع اسرائیل حفظ کنند.

این پژوهشگر مسائل اسرائیل در پاسخ به این سؤال که صدور این حکم چه میزان فضای مناسبی را در جهان برای درخواست اخراج اسرئیل از سازمان ملل فراهم می‌کند، اظهار کرد: با این نقطه فاصله زیاد داریم. باید به این نکته توجه کرد اساس نگاه حقوقی که این محکومیت را در پی داشته در بهترین حالت، تشکیل دولت مستقل فلسطینی در مرزهای 1967 در کنار اسرائیل است. بنابراین نهایت ظرفیت تأثیرگذاری اجرای این حکم این است که اسرائیل را تا حدی محدود خواهد کرد و تمایلات گسترش سرزمینی و از بین بردن هویت فلسطینی را محدود کند اما اینکه بخواهد فضایی را برای حذف اسرائیل از سازمان ملل ایجاد کند هنوز با آن نقطه فاصله زیادی وجود دارد. باید صبر کنیم تا حکم دیوان بین‌المللی دادگستری نیز صادر شود و محکومیت اسرائیل به نسل‌کشی در حقیقت قطعی شود و بعد از آن می‌توان بهتر در این باره صحبت کرد. 

گفت‌وگو از سمیرا انصاری

انتهای پیام