🔸 نیما و جلال در کدام محله تهران قدم می‌زدند؟

همشهری آنلاین – سیدسروش طباطبایی‌پور: باغی که آب قناتی آن را به دو بخش تقسیم می‌کرد و درختانی بلندبالا داشت. او بیش از همه از باغ‌های وسیع و درخت‌های تنومند و زمستان‌های سرد دزاشیب خاطره داشت و البته از کوچه‌های پیچ‌درپیچ و قورباغه‌هایی که در برجی کوچه‌ها چرخ می‌زدند و تا رهگذران را می‌دیدند، می‌جهیدند. در این شماره از محله‌گرد، در کوچه‌پس‌کوچه‌های کهنه و نوی این محله قدیمی و باصفا گشتی می‌زنیم.

بیش‌تر بخوانید:

کدام محله تهران به شترهایش معروف بود؟

برخی می‌گویند چون این محله روی شیب بنا شده بود، به آن دژ شیبدار می‌گفتند؛ اما در اسناد قدیمی نام این محله را «دزج سفلی» نوشته‌اند که در لهجه محلی، «ددرشور» تلفظ می‌شد و بعدها به دژآشوب معروف شد و از اواسط دهه۲۰ خورشیدی، آن را در مکاتبات اداری و رسمی دزاشیب نامیدند.

برخی شکل‌گیری این محله را به شکل یک روستا حتی به ۷۵۰سال پیش نیز نسبت می‌دهند؛ اما آنچه مستند است عمارت‌هایی قجری است در باغ‌های دزاشیب که هنوز که هنوز است، پابرجایند و خبر از تاریخی ۲۰۰ساله می‌دهند. باغ مجدالدوله متعلق به داماد ناصرالدین‌شاه قاجار و باغ علاء‌السلطنه، نخست‌وزیر احمدشاه قاجار که بعدها حسین علاء آن را خرید، از این دسته‌اند. البته این‌روزها باغ علاء در اختیار انجمن خوشنویسان است و تندیس پرآوازه «هیچ» اثر پرویز تناولی هم آنجاست. یکی دیگر از بناهای قدیمی این محله، تکیه دزاشیب با قدمتی در حدود ۱۲۰سال است که هنوز سرپاست.

هیچ / اثر پرویز تناولی

تکیه دزاشیب / عکس: همشهری / فرزین شادمهر

البته از گذشته‌های دور، دزاشیب به‌خاطر آب‌وهوا و باغ‌های باصفایش دربارخیز بود؛ آن‌قدر که یکی از حمام‌های قدیمی‌اش به‌نام حمام «رجال» معروف شد؛ جایی که در آن تنها رجال و سیاسیون استحمام می‌کردند. اما این محله برای علاقه‌مندان به شعر و داستان‌ هم خاطره‌انگیز است؛ چون دزاشیب محله‌ای است که سال‌ها در آن نیما یوشیج، پدر شعر نو و جلال آل‌احمد و همسرش، سیمین دانشور، از نویسندگان بزرگ معاصر، ساکن بودند و نفس می‌کشیدند. معماری خانه نیما مربوط به دوره اول پهلوی است و اکنون، در قالب موزه، درهایش به روی علاقه‌مندان باز است.

خانه‌موزه نیما یوشیج / دو عکس‌ها: همشهری / محمد عباس‌نژاد

با وجودی که از آن همه آب و آبادانی و باغ و بافت قدیمی چیز چندانی نمانده، باز هم این محله که حالا بخشی از منطقه یک تهران است، یکی از باصفاترین محلات پایتخت است؛ به‌خصوص که درِ برخی باغ‌ها و عمارت‌هایش به روی مردم باز است. اما برج‌های قدونیم‌قد در همان کوچه‌های تنگ و برخی ساختمان‌های مسکونی و تجاری مدرن و امروزی، بافت سنتی و طبیعی دزاشیب را متفاوت کرده‌اند.

محله دزاشیب از شمال به خیابان شهید باهنر، از جنوب به خیابان لواسانی، از شرق به چیذر و فرمانیه و از غرب به خیابان شریعتی محدود است.