برنج در کیسه سوداگران

آمارهای گمرک حاکی ازآن است که تا پایان آذرماه سال جاری ۷۲۲هزار و۹۹۷ تن برنج به ارزش ۸۰۸ میلیون و ۳۶۹هزار دلار وارد کشور شده و این در‌حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۸۱۸ هزار تن برنج به ارزش ۹۶۱ میلیون دلار وارد کشورمان شده بود.بنابراین می‌توان گفت در یک‌سال اخیر واردات برنج به‌لحاظ وزنی کاهشی ۱۲ درصدی و به لحاظ ارزشی نیز کاهشی ۱۶درصدی پیدا کرده است. واردات برنج به کشور از ابتدای مرداد، هم‌زمان با فصل برداشت برنج داخلی ممنوع شد و این ممنوعیت به مدت چهار ماه تا پایان آبان ادامه پیدا کرد.
نکته قابل ‌توجه این‌که براساس اعلام انجمن واردکنندگان برنج، به‌واسطه این محدودیت، حدود ۱۰۰ هزار تن برنج که وارد گمرکات کشور شده بود، امکان ترخیص پیدا نکرد و همین مسأله باعث شد بازار برنج وارداتی تا حدودی با کسری مواجه شود.این امر در‌حالی صورت گرفته که وزارت جهاد کشاورزی مدعی افزایش ۲۰۰ هزار تنی برنج در سال جاری بوده و معتقد است دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن برنج در کشور تولید شده و انبارهای شمال پر از این محصول اساسی است.اما فعالان بازار بر این عقیده صحه نمی‌گذارند و معتقدند با توجه به آمارهای اشتباه وزارت جهاد کشاورزی درخصوص تولید محصولات مختلف از‌جمله برنج به نظر می‌رسد انبارهای این کالای اساسی خالی از برنج باشد.
ازسوی دیگر دو ماه از رفع ممنوعیت واردات برنج می‌گذرد ولی دولت تاکنون ۲۰۰ هزار تن سهمیه برنج به واردکنندگان داده است. این مهم در‌حالی صورت گرفته که برنج‌های وارداتی حداقل یک ماه دیگر وارد بازار می‌شود و آن‌طور که به نظر می‌رسد در آستانه ماه مبارک رمضان این امر می‌تواند بحران جدی در بازار کالاهای اساسی ایجاد کند.از این‌رو چندی پیش نیز جمعی از واردکنندگان برنج در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور خواستار اصلاح نحوه سهمیه‌بندی و فرآیند موجود در این حوزه شدند. در وضعیت فعلی نیز قیمت برنج به‌شدت افزایشی بوده به‌طوری‌که در این‌باره حسین فرهادی، سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی می‌گوید: توزیع برنج خارجی هندی تنظیم بازاری ماه گذشته از ۳۵هزار تومان به ۴۵هزارتومان رسید اما در بازار خرده‌فروشی هم اکنون قیمت برنج پاکستانی به ۷۵هزار تومان رسیده و برنج تولید داخلی طارم وهاشمی نیز درمحدوده قیمتی ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسند.
 
بلاتکلیفی تخصیص ارز 
مجیدرضا منصورخاکی، سخنگو و معاون انجمن واردکنندگان برنج ایران گفت: ظرف چهار ماهه نخست سال حدود ۴۵۰هزارتن برنج سفید توسط بخش خصوصی وارد کشور شد وحدود۱۵۰هزار تن دیگر نیز در دوره ممنوعیت به گمرکات کشور واصل شده که پس از گذشت چهارماه، از اول آذر ترخیص آنها از‌سر گرفته شد.او با بیان این‌که طی ۹ماهه امسال در مجموع حدود ۶۳۰هزار‌تن برنج سفید از گمرکات ترخیص شده‌، افزود: ثبت سفارش دوره جدید واردات از ۱۰آذر به میزان۲۰۰هزار تن بازگشایی شد که اکنون محموله‌های آن به کشور رسیده و در حال انجام تشریفات گمرکی جهت ترخیص است.
خاکی ادامه داد: با توجه به تلاقی ماه مبارک رمضان و ایام نوروز که طبیعتا با پیک قابل‌توجه مصرف همراه خواهد بود، ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن برنج علاوه بر میزان واردشده تا پایان سال مورد نیاز کشور است که بنابر اعلام مسئولان وقت وزارت جهاد، قرار بود ثبت سفارش آن در دو یا سه نوبت دیگر کارسازی شود.
سخنگوی انجمن واردکنندگان برنج ایران با بیان این‌که متاسفانه حوزه تولید برنج فاقد شناسنامه بوده و هنوز اعداد قابل اتکا از تولید برنج وجود ندارد، افزود: واقعیت‌های اقلیمی کشور با میزان تولید اعلامی دو‌میلیون و ۷۰۰هزارتن برنج در سال همخوانی ندارد، چراکه قالب کشت برنج در کشور سنتی و غیرمکانیزه بوده و به‌دلیل محدودیت منابع آبی و خاکی و تغییر کاربری تدریجی اراضی کشاورزی، به‌طور متوسط سالانه نیاز به واردات حداقل یک میلیون و ۲۰۰هزار تن برنج بدون احتساب واردات بخش دولتی احساس می‌شود.او قیمت متعارف هر کیلو برنج هندی را ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان و پاکستانی را تا ۵۵ هزار تومان اعلام کرد و گفت: در حال حاضر اما شاهد افزایش قیمت برنج خارجی و حتی رشد ۳۰ درصدی قیمت برنج ایرانی نسبت به موعد برداشت هستیم که ناشی از بلاتکلیفی و سردرگمی در تخصیص ارز محموله‌های در حال ترخیص است.
خاکی با اشاره به عدم تخصیص ارز برنج‌های ورودی به کشور از نیمه تیرماه تاکنون ادامه داد: تجربه نشان داده تخصیص ارز برنج معمولا شش ماه زمان می‌برد و با توجه به آن‌که ثبت سفارش در آذرماه انجام و برنج‌ها در دی‌ماه وارد کشور شد، انتظار می‌رود تخصیص ارز آن به سال آینده موکول ‌شود. در عین حال هنوز قطعیتی در کم و کیف ارز سال آینده برای برنج وارداتی وجود ندارد و در حال حاضر واردکننده نمی‌داند برمبنای کدام نرخ ارز، کالای خود را عرضه کند.
 
قیمت برنج چگونه قد می‌کشد؟
برخی کارشناسان بر این باورند سوداگران در زمان‌هایی که نرخ برنج روند نزولی را طی می‌کند باخرید عمده واحتکار آن در بازار سعی در افزایش قیمت دارند و این موضوع باعث شده آمار تولید و واردات دچار خدشه شود. 
از سوی دیگر، اکنون برنج در بازار افزایش قیمت داشته و ستاد تنظیم بازار، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان باید نظارت خود را دراین زمینه افزایش دهند. درواقع تحلیلگران بر این باورنداکنون نه مشکل ارزی داریم ونه به واردکننده و تولیدکننده می‌توان ایرادی وارد کرد و مشکل اصلی برخوردهای سطحی با سودجویانبازار است