در 10 سال گذشته چند کیلو گرم شمش طلا تولید شد؟ کدام استان ها طلا بیشتر دادند؟

ظرفیت تولید شمش طلا در بازه زمانی سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ افزایش ۱۶ برابری یافته که این میزان در ابتدای بازه ذکر شده ۸۵۰ کیلوگرم و در انتهای آن به ۱۴ تن رسیده است.

میزان استخراج کانسنگ طلا اکسیدی و سولفیدی در کشور در سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به ترتیب ۴۷۱، ۷ و ۸،۶۷۲ هزار تن بوده است. با توجه به عیار متوسط معادن کشور حدود ۱.۶۵ گرم بر تن فلز محتوای استخراج شده در حدود ۱۲ و ۱۴ تن در سال تخمین زده می‌شود یعنی تنها ۰.۴ درصد از تولید سالانه معادن طلا در جهان. این در حالی است که با توجه به تولید بیش از ۳ هزار تن فلز محتوا از معادن طلای جهان و سهم یک درصدی ایران از ذخایر این فلز حداقل تولید طلا در کشور باید چیزی در حدود ۳۰ تن در سال باشد.

گفتنی است، ترکیه که شرایط زمین شناسی مشابهی با ایران دارد توانسته تعداد معادن فعال طلای خود را افزایش دهد و میزان استحصال آن را از ۱.۴ تن در سال ۲۰۰۱ به ۴۲ تن در سال ۲۰۲۰ تن برساند.

بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس تهیه کرده، در سالهای گذشته روند فعالیت در این حوزه حالت صعودی به خود گرفته که این موضوع در شکل زیر نشان داده شده است.

در این راستا می‌توان به افزایش ۱۶ برابری ظرفیت تولید شمش طلا در بازه زمانی سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ اشاره کرد؛ این میزان در ابتدای بازه ذکر شده ۸۵۰ کیلوگرم و در انتهای آن به ۱۴ تن رسیده است.

با توجه به اطلاعات و داده‌های موجود در وزارت صنعت، معدن و تجارت ۶۳ پروانه بهره برداری کانسنگ طلا در کشور صادر شده که پراکندگی این پروانه‌ها در استان‌های کشور در شکل زیر نشان داده شده است.

طبق شکل بالا، بیشترین پروانه‌های بهره برداری در استان‌های خراسان رضوی (۱۰ عدد)، آذربایجان شرقی (۹ عدد) و خراسان جنوبی (۸ عدد) صادر شده که در این راستا ذخایر قطعی و ثبت شده در استان‌های کشور در شکل زیر نمایش داده شده است.

طبق شکل بالا استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، خراسان جنوبی و کردستان بیشترین ذخایر طلای کشور را در خود جای داده اند. البته طی سالهای گذشته و تمرکز فعالیت‌های اکتشافی در استان سیستان و بلوچستان، شاهد صدور پروانه‌های بهره برداری با ذخایر قابل توجهی در این استان نیز هستیم.

در شکل زیر نمایی از نسبت میزان بهره برداری اسمی به ذخایر هر استان و میزان متوسط آن در کشور را نشان می‌دهد.

در شکل بالا، خط کشیده شده نشان دهنده میانگین کشوری نسبت بهره برداری به ذخایر قطعی است. در این شکل مشخص شده استان‌هایی مانند آذربایجان غربی و شرقی و سیستان و بلوچستان تاکنون از ظرفیت‌های موجود خود در خصوص ذخایر قطعی طلا استفاده مناسب نکرده اند.

در شکل زیر نیز ظرفیت‌های تولید شمش طلا در استان‌های مختلف به تصویر کشیده شده است. این شکل نشان می‌دهد عمده سرمایه گذاری‌های صنعت طلا در استان‌های کردستان و آذربایجان غربی صورت گرفته که علت اصلی آن وجود معادن بزرگی همچون ساریگونی و زرشوران است.

در ادامه برخی از مهم‌ترین مجموعه‌های تولید طلا در کشور بررسی شده است:

۱- معدن طلای زرشوران: این معدن در شهرستان تکاب استان آذربایجان غربی واقع شده است و کلنگ زنی آن در سال ۱۳۸۹ شروع شد. واحد فراوری و استحصال این معدن دارای ظرفیت سالیانه سه تن شمش طلاست بر اساس مطالعات نهایی ذخیره قطعی معدن طلای زرشوران تکاب چهار میلیون تن کانسنگ طلا با عیار ۵۰۸ گرم بر تن برآورد شده است. ذخیره احتمالی این معدن ۳۰ میلیون تن با عیار متوسط ۵ گرم بر تن است بهره بردار این معدن سازمان ایمیدرو است.

۲- معدن طلای ساریگونی: بهره برداری از طلای ساریگونی در دی ماه ۱۳۹۴ در شهرستان قروه استان کردستان آغاز شد. در سال ۱۳۹۷ این معدن ۳۲۰۰ کیلوگرم تولید داشته است. معدن طلای ساریگونی دارای ۷۰ میلیون تن حجم ذخیره کانسنگ طلا با عیار ۱/۷۳ گرم بر تن است. بهره برداری از این معدن به عهده شرکت زرکوه بوده که طرف خارجی سرمایه گذار این معدن از کشور قزاقستان است که از سهم ۷۰ درصدی در این معدن برخوردار بوده و مابقی در اختیار یک شرکت ایرانی است.

۳- طلای آق دره: معدن طلای آق دره در تکاب استان آذربایجان غربی واقع شده که با ظرفیت تولید سالیانه ۲ میلیون تن کنسانتره طلا از سال ۱۳۸۳ فعالیت خود را شروع کرده است. معدن طلای آق دره بیش از ۵ میلیون تن ذخیره قطعی با عیار ۱/۵ گرم بر تن دارد. میزان خروجی واحد استحصال و فراوری آن سالیانه ۷۰۰ کیلوگرم است شرکتهای فراوری به غیر از طلا، نقره و جیوه را نیز از این کانسنگ استخراج می‌کنند. بهره برداری از این معدن به عهده یک شرکت خصوصی است.

۴- طلای موته: معدن طلای موته از توابع شهرستان میمه در نزدیکی روستای موته قرار دارد معدن طلای موته به صورت روباز بوده و دارای ۹ کانسار طلادار است. عیار متوسط طلای این معدن ۲ گرم بر تن بوده که در هر روز ۱ الی ۲ کیلوگرم طلا با درصد خلوص ۷۰٪ (۱۸ عیار) تا ۹۵ (۲۴) عیار در شمشهای ۲ تا ۱۰ و ۱۳ تا ۱۵ کیلویی تولید می‌شود مجتمع طلای موته با خرید سیستم ذوب ریخته گری، توان تولید شمش‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ گرمی را نیز دارد بهره برداری از این معدن بر عهده شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران از زیر مجموعه‌های ایمیدرو است.