بومرنگ جنگ تعرفه‌ای

این اقدام ترامپ در تقابل آمریکا با کشورهایی همچون کانادا که همسایه و شریک راهبردی آمریکا است، به نوعی جنگ اقتصادی محسوب می‌شود؛ کارشناسان تاکید دارند که ترامپ می‌خواهد از این طریق به اقتصاد کشورهای هم‌جوار خود برای گرفتن امتیازهای بیشتر فشار وارد کند. البته کشورهای هدف نیز بیکار ننشسته‌اند و واکنش آنها باعث عقب‌نشینی‌های زودهنگام از سوی ترامپ شده است. 
چرایی این جنگ تجاری (با عنوان دقیق‌تر جنگ اقتصادی) را در گفت‌وگو  با مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین بررسی کردیم که در ادامه آن را می‌خوانید:

به‌عنوان سؤال نخست، ترامپ در مخالفت با ارز بریکس گفته بود که باید این موضوع کنار گذاشته شود، آیا چنین خواهد شد؟
موضوع پول واحد بریکس موضوعی نیست که در کوتاه‌مدت شکل بگیرد، بلکه مقدماتی دارد و باید اتفاقاتی رخ دهد. مرحله نخست این است که یک واحدپول مشترک برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک بین اعضای بریکس تعریف شودونه برای تجارت‌؛یعنی سرمایه‌گذاری‌های‌مشترکی که قراربودبین اعضای‌بریکس انجام شودبا‌این پول اجرایی شود وبعد ازاین مرحله درتجارت مورداستفاده قرار گیرد. در اجلاس آبان‌ماه امسال بریکس در کازان، مرکز تاتارستان روسیه هم اعلام شد که موضوع ارز مشترک این گروه برای میان‌مدت(بالای پنج‌سال) مطرح است وبا توجه به این‌که چهارسال دیگر آقای ترامپ،رئیس‌جمهور آمریکا نیست، مساله الان موضوعیت پیدانمی‌کند ونمی‌توان الان در موردش صحبت کرد‌، زیرا قرار نبوده به این زودی و درزمان آقای ترامپ اجرایی شود. 

جنگ تعرفه‌ای ترامپ با کشورهای هم‌پیمان آمریکا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به‌نظرم اعلام تعرفه، جنگ نیست‌، بلکه اسلحه‌ای برای سایر مقاصد سیاسی و اقتصادی است که ترامپ می‌خواهد از آن استفاده کند، هر‌چند به‌نام جنگ تعرفه‌ای مطرح شده است؛ البته جنگ بر سر موضوع دیگری است که آمریکا از تعرفه به‌عنوان ابزاری آن را در دست گرفته است. این ابزار جنگ اقتصادی شمشیری دو‌‌لبه است که می‌تواند علیه اقتصاد آمریکا نیز به‌کار رود. اگر آمریکا برای واردات از کانادا، مکزیک و غیره تعرفه تعیین کند، یعنی این‌که آمریکا یک گرانی به مردم خودش تحمیل می‌کند، هر‌چند تعرفه می‌تواند صادرات کشورهای مقابل را کاهش دهد اما آن مقدار صادراتی که انجام می‌شود، گران‌تر به دست مصرف‌کننده آمریکایی می‌رسد.البته آمریکابه‌عنوان رهبرغرب هدف‌های دیگری هم دارد،زیرا هدف‌گذاری تعیین تعرفه بیشتربه سمت کشورهایی است که زیر‌مجموعه آنچه بلوک غرب به سرکردگی آمریکا نامیده می‌شوند و این کشورها هستند که از این موضوع آسیب می‌بینند. بنابراین چندان این موضوع را بلندمدت نمی‌بینم و این اسلحه و تهدید، برخی را از میدان خارج می‌کند و با بقیه باید طور دیگری صحبت شود. این ابزار تعرفه، اسلحه‌ای برای ترساندن است نه برای استفاده‌کردن و ترامپ قصد گرفتن امتیاز را دارد. 

برخی کارشناسان اقتصادی تاکیددارند که هدف ترامپ نگاه به اقتصادملی آمریکا و رشد اقتصاد این کشور است؛ آیا  شما هم‌چنین نظری دارید؟
خیلی‌ها معتقدند که این‌کار (جنگ تعرفه‌ای) به نفع چین تمام می‌شود. همان‌طور که گفتم این شمشیر دو‌ لبه دارد؛ به همین دلیل ترامپ برای اجرای آن در بلندمدت (حداقل در مورد کشور هم‌پیمان خودش) فکر نکرده است، بلکه به‌عنوان یک ابزار فشار قوی استفاده می‌کند. به هر حال اقتصاد آمریکا بزرگ است و ۲۵ درصد اقتصاد دنیا را در اختیار دارد، در نتیجه تصمیمات آن به‌شدت می‌تواند روی کشورها و اقتصاد بین‌الملل اثرگذار باشد.مثلا اگر بخواهد همین تعیین تعرفه برای واردات از کانادا را بیشتر از ۶ ماه به‌صورت جدی اعمال کند، ‌به بیکاری، گرانی و اختلال در اقتصاد کانادا منجر خواهد شد که تقریبا همسایه بزرگ آمریکا و شریک راهبردی این کشور است. به‌همین دلیل فکر نمی‌کنم ابزاری باشد که بتوان در بلندمدت از آن استفاده کرد و بیشتر برای ترساندن است تا استفاده و اجرا‌کردن. 

اگر‌ فرد دیگری به جز ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا می‌شد، آیا این جنگ تعرفه‌ای را ایجاد می‌کرد؟
نه، انجام نمی‌داد و بعید می‌دانم. البته این سیاست، فردی را می‌خواهد که مشخصات ترامپ را داشته باشد. این تصمیمات حزبی یا کنگره‌ای نیست، بلکه تصمیمات فردی و فرقه‌ای و تصمیم افرادی است که کنار ترامپ هستند. در دوره قبلی ترامپ، یک گروه تندرو مانند پمپئو و بولتون متکی به ابزار نظامی در کنارش بودند اما در این دوره بیشتر افراد رادیکال و نامتعادل اقتصادی مثل ایلان ماسک کنار ترامپ هستند. نمی‌توان رفتار این افراد در حوزه اقتصاد را پیش‌بینی کرد. خود ترامپ هم مستعد آدم‌های غیرطبیعی است و این دوره اهداف اقتصادی دارد. 

آیا واکنش کشورها برای آمریکا مهم و تاثیر‌گذار است؟
در مورد چین خیلی اتفاق خاصی رخ نداد و صادرات این کشور به آمریکا مشمول تعرفه ۲۵ درصدی بود که الان ۱۰ درصد به آن اضافه شده است، ولی کانادا و مکزیک خیلی از این تعرفه آسیب خواهند دید. عمده صادرات کانادا به آمریکا انرژی و مواد اولیه و قطعه است و به غیر ازآمریکا مشتری دیگری ندارد. کانادا با توجه به فضایی که برای اقتصاد خود طراحی کرده، آن‌چنان امکاناتی که بتواند نفت خود را به جاهای دیگر صادر کند ندارد. البته موضوع دو‌طرفه است و همان‌قدر که کانادا ضرر می‌کند، شرکت‌های آمریکایی هم آسیب می‌بینند.