انقلاب اسلامی دسترسی به عدالت قضایی را تسهیل کرد

یکی از موضوعات و محورهای مهمی که انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی بر آن تمرکز دارد، موضوع عدالت است. در دوران پهلوی عدالت معنا و مفهومی نداشت و مردم از ابتدایی‌ترین حقوق شهروندی خود محروم بودند و نمی‌توانستند نسبت به بی‌عدالتی و تضییع حقوق خود اعتراض کنند یا دادخواهی انجام دهند. با رعایت اصل تفکیک قوا در جمهوری اسلامی، احساس عدالت در مردم بیشتر و دسترسی به نهادهای قضایی آسان‌تر شده است. 

امروز قوه قضائیه به عنوان پیشانی عدالت در جمهوری اسلامی ایران مطرح است و تجلی عدالت در جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌‎آید.

ایکنا به مناسبت چهل و ششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی درباره دستاوردهای قضایی انقلاب اسلامی و نقش قوه قضائیه در تحقق عدالت با حجت‌الاسلام والمسلمین سعید سعدی، رئیس امور فرهنگی قوه قضائیه گفت‌وگویی انجام داده که مشروح آن را در ادامه می خوانیم.

ایکنا- در خصوص دستاوردهای قضایی انقلاب اسلامی و نقش قوه قضائیه در رقم خوردن این دستاوردها توضیح دهید؟

یکی از جلوه‌های عدالت در هر نظامی، تعامل آن نظام با مردم خودش است. دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران در قدم اول برای اینکه بتواند به خوبی به این وظیفه عمل کند، می‌بایستی مستقل از دو قوه دیگر باشد؛ برای همین در قانون اساسی شاهد هستیم تعادلی بین سه قوه برقرار شده و قوه قضائیه برای اینکه از دولت‌های مختلف و حتی مجالس قانون‌گذاری فراتر عمل کند و استقلال ذاتی خودش را داشته باشد، مستقل از دو قوه دیگر تعریف شده است.

پیش از انقلاب یا دربسیاری از نظام‌های فعلی در دنیا، جایگاهی به نام وزیر دادگستری وجود داشت و دارد و نقش رئیس دستگاه قضایی را ایفا می‌کرد. عزل و نصب قضات و امور معیشتی آنها برعهده وزیر دادگستری بود ولی در نظام جمهوری اسلامی ایران رویه پیش از انقلاب تغییر پیدا کرد و برخلاف دیگر نظام‌های سیاسی در جهان، قوه قضائیه مستقل از دیگر دو قوا تعریف شد و با استقلال خودش توانست به طور صحیح به وظایفش عمل کند.

در همین راستا با هدف رسیدگی به شکایاتی که احیاناً مردم علیه دستگاه‌های دولتی دارند، دیوانی به نام دیوان عدالت اداری پیش‌بینی شده که این دیوان می‌تواند بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌‎هایی را که خلاف قانون هستند حتی اگر از طرف عالی‌ترین مقام یک دستگاه صادر شده باشند ابطال کند که خود این موضوع یک قدم بزرگ محسوب می‌شود. در بسیاری از موارد، دستگاه‌های دولتی وقتی در ابلاغ شیوه‌نامه‌ها و آیین‌نامه و امثالهم یا مصوبات کمیسیون‌هایی مانند مواد 100 و 77 شهرداری‌ها و غیره که مرتکب اشتباهی می‌شوند؛ قوه قضائیه از طریق دیوان عدالت اداری وارد شده و دست به ابطال آنها می‌زند. 

قوه قضائیه در زمینه رسیدگی به جرایم حد یقف قائل نبوده؛ یعنی کسی مصون از قضاوت و رسیدگی نیست؛ در صورتی که پیش از انقلاب شاهد ظلم مضاعف بودیم چون برای برخی از مقامات داخلی و اتباع کشورهای خاص مانند آمریکا و انگلیس و غیره مصونیت قائل می‌شدند اما در نظام جمهوری اسلامی ایران همه مانند دندان‌های شانه در مقابل عدالت یکسان هستند؛ لذا مقامات مختلف یا وابستگان‌شان محاکمه یا به جرایم آنها رسیدگی می‌شود. از سوی دیگر در جمهوری اسلامی ایران، مردم نظارت عالیه دارند و اگر احساس کنند حکمی به خوبی اجرا نشده یا صحیح به مطلبی پرداخته نشده، نقدهای مردمی را که مورد استقبال قوه قضائیه هستند در احکام تأثیر می‌دهد.

 ایکنا- برخی وجود پرونده‌های بسیار زیاد قضایی را نشانه ضعف قوه قضائیه می‌دانند، آیا این نقد را می‌توان صحیح دانست؟

این نقد صحیح است اما باید از دیگر جهت هم به آن نگاه کرد و گفت این موضوع نشان از اعتماد مردم به قوه قضائیه دارد؛ در غیر این صورت اگر مردم به دستگاه قضایی امید نداشتند چه بسا به سراغ محاکم نمی‌آمدند. علی‌رغم اینکه شاید پیگیری حق زمان‌بر باشد اما مردم امید دارند از طریق قوه قضائیه به حقوق خود دست یابند و به همین دلیل تعداد زیادی مراجعه‌کننده را شاهد هستیم.

امروز در جمهوری اسلامی ایران تقریباً دسترسی به عدالت برای همه امکان‌پذیر شده؛ سامانه‌هایی مانند ثنا این دسترسی را به وجود آورده و مردم با مراجعه به این سامانه یا دیگر سامانه‌های رسمی به راحتی می‌توانند شکایت خود را ثبت و حق تضییع‌شده خود را از طریق طرح در محاکم پیگیری کنند.

ایکنا- دستگاه قضایی در تراز جمهوری اسلامی ایران چه ویژگی‌هایی دارد؟

تا رسیدن به دستگاه در تراز انقلاب اسلامی که مطلوب جمهوری اسلامی ایران باشد همچنان راه بسیاری باقی مانده و به این اعتراف می‌کنیم ولی فرزندان این کشور در قوه قضائیه تلاش می‌کنند تا این فرجام و مطلوب محقق شود و در همین راستا مشاهده می‌کنید افرادی که حتی سال‌های سال در قوه قضائیه حضور دارند واقعاً هنوز خستگی‌ناپذیر به کار خود ادامه می‌دهند. 

شهید رازینی در حالی به شهادت رسید که قلم در دست داشت و مشغول کار قضایی و رسیدگی به امور قضایی بود؛ این افتخاری است که کمتر کسی می‌تواند به آن دست یابد. این اتفاق اثبات کرد فرزندان امت در قوه قضائیه تا لحظه آخر پای حقوق مردم و خدمت به ملت ایستاده‌اند.

ایکنا- معاندان در تلاشند بنا به تعبیر مقام معظم رهبری جای جلاد و شهید را با هم جابجا کنند. قوه قضائیه در مقابله با این پروژه چه نقشی را می‌تواند ایفا کند؟

رسانه‌های معاند و افراد ضدانقلاب زمانی در این کشور حکم می‌راندند و هرکاری دوست داشتند انجام می‌دادند و هر بلایی سر مردم آوردند و ملت هم که پناه و امیدی نداشت نمی‌توانست حق خود را ایفا کند تا اینکه مردم دست به قیام زدند و اینها را بیرون راندند.

امروز معاندان درصدد تغییر فضا و بازگرداندن آب رفته به جوی هستند. قوه قضائیه یکی از قوای بسیار مؤثر در حفظ نظام محسوب می‌شود و طبیعی است مورد حمله معاندان قرار گیرد و نباید از اینها توقع گفتن سخن حق را داشت یا کلام درستی را به زبان آورند.

قوه قضائیه برای مقابله با معاندان و عناصر وابسته به آنها فقط تلاش می‌کند وظایف تعریف‌شده را به خوبی انجام دهد. در نظام مقدس جمهوری اسلامی اگر کار خود را به خوبی انجام دهیم قطعاً در ایجاد یک جامعه نمونه اثربخش خواهیم بود و لذا در بحث عدالت جدیت کامل داریم و با هدف تحقق آن، دسترسی آسان و با سهولت در اختیار مردم قرار گرفته است.

ایکنا- در جمع‌بندی موضوعی برای گفتن باقی مانده است؟

در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تعداد قضات در تراز جمهوری اسلامی اندک بودند ولی با دعوت امام راحل، شهید بهشتی و دیگر مسئولان، عده زیادی از فضلا و بزرگان از حوزه‌های علمیه و نیز حقوق‌دانان محترم و متدین و توانمند از دانشگاه‌ها جذب دستگاه قضا شدند. به جرئت می‌توان گفت اکنون قوه قضائیه مسیر خود را پیدا کرده و مرتباً معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی، قضات جدیدی را کشف و آن را به جرگه قضاوت می‌افزایند. همه این قضات از تحصیلات عالیه برخورداند و توانمند هستند. بایستی بر تلاش‌های خود بیفزاییم تا ان‌شاءالله نتایج مطلوب رقم بخورند.

انتظار می‌رود با رفع برخی مشکلات مانند کمبود بودجه در بعضی حوزه‌ها و نیز اصلاح قوانین دست و پاگیر یا رفع ضعف‌های قانونی در مسیر تحقق عدالت عملکرد بهتری را از قوه قضائیه شاهد باشیم. اگر دولت امکانات بیشتری را در اختیار قوه قضائیه قرار دهد و چالش‌های قانونی را مجلس شورای اسلامی با مشورت فضلای دستگاه قضا برطرف کند، این مهم به وقوع خواهد پیوست.

گفت‌وگو از سعید امینی

انتهای پیام