رفع ناترازی با خاموشی گازهای مشعل

طبق برآوردها، روزانه ۴۱ میلیون مترمکعب گاز توسط شرکت ملی نفت و چیزی حدود ۹ میلیون مترمکعب توسط شرکت ملی گاز، گاز فلر (مشعل یا همان گاز همراه با نفت) می‌سوزانند.مجموع این ۵۰ میلیون مترمکعب گاز سوزانده‌شده به مثابه تولید گاز در ۲ فاز پارس جنوبی (تولید هر فاز ۲۵ میلیون مترمکعب) است که در صورت رفع آن، می‌توان شاهد رفع ناترازی‌ها و حتی صادرات و ارزآوری گاز در کشور باشیم.همین امر سبب شده ایران پس از روسیه با سوزاندن سالانه ۱۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب گاز مشعل در سال به دومین کشوری تبدیل شود که بیشترین حجم گاز فلر را می‌سوزاند، نکته جالب توجه دراین‌خصوص این است که به ازای تولید هر بشکه نفت، کشورمان ۱۸.۳مترمکعب گاز به مشعل هدایت می‌شود که سه برابر متوسط جهانی است.این در حالی است دولت موظف به اجرای طرح‌های جمع‌آوری، مهار، کنترل و بهره‌برداری از گازهای همراه تولید نفت و مشعل در همه میادین نفتی و تأسیسات صنعت نفت و مهار و کنترل ۹۰ درصد گازهای مشعل تا پایان برنامه ششم توسعه بوده است.از سال۱۴۰۰تاکنون حدود چهار میلیون مترمکعب گازهای مشعل جمع‌آوری شده است، به طوری که می‌توان به‌صراحت گفت، میزان جمع‌آوری گازهای مشعل که آثار مخربی برای محیط زیست کشور دارد، طی سه سال اخیر بیش از ۱۰ برابر دهه‌های گذشته بوده است. 
دربرنامه هفتم توسعه نیزمقررشده که ۱۱۵میلیاردمترمکعب درسال ازطریق جمع‌آوری گازهای‌مشعل به‌ظرفیت تولیدگاز کشور اضافه شود.چندی پیش بود که سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز از خاموشی همه گازهای فلر تا پایان سال ۱۴۰۴ خبر داد، حال آن‌که در جدیدترین اظهارنظر دراین‌خصوص هوشنگ فلاحتیان، معاون سابق برنامه‌ریزی وزارت نفت گفته که براساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، تمامی فلرها تا انتهای سال ۱۴۰۵ یا ابتدای سال ۱۴۰۶ جمع‌آوری و به زنجیره ارزش متصل خواهد شد.
فلاحتیان ادامه داد: طرح‌های جمع‌آوری کامل گازهای فلر تهیه شده و سرمایه‌گذاران نیز مشخص شده‌اند، آنچه باقی مانده، تعداد کمی از میادین است که سرمایه‌گذاران آن در قالب مناقصه در حال انتخاب هستند.
نکته قابل توجه آن‌که به صورت کلی می‌توان گفت سرمایه‌گذاری لازم برای جمع‌آوری این گازها کمتر از پنج میلیارد دلار برآورد می‌شود که معادل ارزش یک سال سوزانده شدن آنهاست.
   
جمع‌آوری ۳۰ میلیون مترمکعب گاز
در این‌خصوص وزارت نفت نیز اعلام کرده که با اقدامات انجام‌شده از سوی این وزارتخانه درسال۱۴۰۲مقدار جمع‌آوری گاز‌های همراه روزانه به حدود ۱۵ تا ۱۸میلیون مترمکعب افزایش یافته و این در شرایطی است که پیش ازسال۱۴۰۱، روزانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار مترمکعب گاز همراه جمع‌آوری می‌شد که در پایان سال۱۴۰۱، جمع‌آوری گاز‌های همراه به طور روزانه به هشت میلیون و ۲۰۰هزار مترمکعب رسید.اما براساس برنامه‌ریزی‌ها تاپایان سال جاری ۱۵میلیون مترمکعب گاز مشعل بیشتری جمع‌آوری خواهد شد، هرچند در گذشته عقب‌ماندگی داشتیم اما هدفگذاری این است که تا پایان سال ۱۴۰۴ عمده این گاز‌ها جمع‌آوری شود و فقط حدود ۱۰ درصد از این گاز‌ها برای ایمنی پالایشگاه‌ها باقی خواهد ماند.برای تحقق کامل خاموشی گازهای فلر، وزارت نفت اقداماتی مانند تعریف طرح‌های فروش و مزایده گازهای مشعل (در قالب طرح‌های کوتاه‌مدت) و احداث واحدهای ان‌جی‌ال و تأسیسات جمع‌آوری این گازها (در قالب طرح‌های بلندمدت) انجام داده است. با این حال، طی سال‌های اجرای قانون برنامه ششم توسعه، اقدامات انجام‌شده تنها به جمع‌آوری ۴۳۱ میلیون مترمکعب در روز گاز مشعل (معادل ۵۲۲ میلیون مترمکعب در سال) منجر شده که نشان‌دهنده عملکرد ۵ درصدی این طرح‌ها است. این در حالی است که به نظر می‌رسد جمع‌آوری و ساماندهی گازهای مشعل با چالش‌ها و موانعی ازجمله عدم جذابیت مالی پروژه‌ها در مقایسه با سایر پروژه‌های وزارت نفت، عدم وجود رویکرد تشویقی-تنبیهی برای شرکت‌های تابعه وزارت نفت، عدم مشارکت مؤثر بخش خصوصی و نبود زیرساخت‌های مناسب در این حوزه روبه‌روست.گاز‌های همراه یا مشعل،گاز‌هایی است که درصنایع نفت وگازبه صورت گاز‌های همراه تولیدی با نفت یابه عنوان محصول جانبی در تاسیسات نفت و گاز تولید می‌شود اما به دلایل مختلف ازجمله محدودیت‌های فنی یا نبود سرمایه‌گذاری و امکانات مناسب، در همان محل تولید، بدون هیچ‌گونه بهره‌برداری می‌سوزد که این اقدام افزون بر زیان اقتصادی، آسیب‌های زیست‌محیطی نیز درپی دارد.

کاهش محسوس هدررفت گازهای مشعل
در سال جاری روند خاموشی گازهای مشعل با سرعت زیادی در حال انجام است و اقدامات زیادی در شرکت پالایش گاز بید بلند و پارس جنوبی صورت گرفته است. به طوری که در این‌خصوص محمود امین‌نژاد، مدیرعامل شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس با بیان این‌که بزرگ‌ترین طرح جمع‌آوری گازهای مشعل کشور در وسعت چهار استان درحال انجام است، اظهار کرد: این طرح بزرگ در وسعت ۱.۵میلیون هکتار با اجرای ۳۳ طرح و پیچیدگی‌های جغرافیایی با پیشرفت قابل قبولی در حال اجراست. از سوی دیگر نیز غلام‌عباس حسینی، مدیرعامل مجتمع گازی پارس‌جنوبی نیز در این‌باره اظهار کرد: با اجرای طرح کاهش انتشار گاز‌های مشعل، از هدر رفت حجم قابل‌توجهی گاز در پارس جنوبی تا پایان سال جاری جلوگیری می‌شود.
حسینی تاکید کرد: روزانه حدود ۸.۷میلیون مترمکعب انتشار گاز‌های مشعل داریم که با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، قرار است تا پایان سال این مقدار به ۵.۳میلیون متر مکعب کاهش یابد؛ پروژه‌ها پیشرفت مطلوبی دارد و با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، پیاده‌سازی دقیق، منظم و همچنین تامین تجهیزات و کالا‌های مورد نیاز پروژه تا پایان سال ۱۴۰۴ این رقم به سه میلیون متر مکعب می‌رسد. به گفته مدیرعامل مجتمع گاز پارس‌جنوبی با عملیاتی‌شدن قرارداد‌های فروش گاز‌های مشعل از اواسط سال ۱۴۰۴ پیش‌بینی می‌شود میزان فلرینگ مجموع پالایشگاه‌های دوازده‌گانه به حدود سه میلیون متر مکعب در روز برسد.